شعار سال:داستان کولبران و مرگ، قصه تلخیست که سالیانی است بر تارک سرنوشت بسیاری از هموطنان کرد ما نوشته شده. افراد مرزنشینی که به دلیل نبود اسباب معاش و زندگی و در سایه بی‌توجهی دولت‌های مختلف چاره‌ای جز کولبری ندارند. یک سوی مرز فقر و مرگ از گرسنگی و آن سوی مرز گلوله و آتش. اما انسان است دیگر، به حکم آدمیت تلاش می‌کند، حرکت می‌کند، متوقف نمی‌ماند، دل را به دریا می‌زند. در مسیر کولبری هم یا سلامت جسمش را در میان کیلو کیلو بار سنگین جا می‌گذارد یا در میان برف و بوران کوهستان یا در دره‌های عمیق آن سقوط می‌کند و می‌میرد و از آن سهمناک‌تر تیری است که از تفنگ همنوعی که به خوبی شرایط او را می‌داند شلیک می‌شود و زندگی او را پایان می‌دهد.

جسد یکی از کولبران شکنجه شده همچنان در ترکیه است
 
اینبار، اما داستان غم‌انگیزتر است. خون این افراد در حالی توسط نظامیان ترکیه ریخته می‌شود که توسط آن‌ها بازداشت شده‌اند. حسن کچلانلو ۴۸ ساله و بهنام صمدی ۱۷ ساله از اهالی روستا‌های منطقه شیخ صولوی علیا راهی کولبری شده و وارد منطقه شیخ سجوخ یا بیدوغان در منطقه چالدران ترکیه می‌شوند تا کالایشان را که سیگار است بفروشند، اما نظامیان ترک آن‌ها را بازداشت کرده و مورد شکنجه قرار می‌دهند. با چاقو آن‌ها را مورد تجاوز قرار داده و علاوه بر ناحیه مقعد رگ‌هایی از بدن آن‌ها را می‌برند و درنهایت آن‌ها را به همان شکل رها می‌کنند. بهنام جوان‌تر است و می‌تواند تحمل کند او خود را به مرز می‌رساند و در نهایت وارد ایران شده و در بیمارستان درمان می‌شود. اما حسن جان می‌بازد.
 
علی کچلانلو فرزند حسن موضوع را اینطور برای رویداد‌۲۴ توضیح می‌دهد: ما اهل روستای بابانور منطقه چالدران هستیم. روز چهارشنبه ۲۶ فروردین برادر بهنام به نام میلاد با پدرم تماس گرفت من او را نمی‌شناختم، اما آمد دنبال پدرم و با هم رفتند. پدرم به من گفت ۲۰ دقیقه دیگر بر می‌گردد و شماره میلاد را هم از او گرفتم. پدر من در خانه قالیبافی می‌کرد و تا آن روز کولبری نرفته بود.
 
حسن دیر می‌کند به تلفنش هم پاسخ نمی‌دهد، خانواده نگران می‌شوند، بالاخره علی روز بعد در تماس با میلاد متوجه می‌شود که پدرش همراه با برادر میلاد برای کولبری به ترکیه رفته و توسط نیرو‌های این کشور دستگیر شده است. میلاد سعی می‌کند آن‌ها را آرام کند و می‌گوید از طریق آشناهایش حسن و برادرش بهنام را آزاد می‌کند خانواده کمی دلگرم می‌شوند اما میلاد در تماس بعدی به آن‌ها می‌گوید که موفق به آزادسازی آن‌ها نشده است. ساعت ۸ و نیم شب هم میلاد به آن‌ها خبر می‌دهد که حسن جان باخته است.
 
علی عنوان می‌کند: بعد از این خبر قاعدتا پیگیر ماجرا شدیم و بعد هم فهمیدیم که بهنام یکی دو روز است که در بیمارستان در حال درمان است، اما از پدرم خبری نبود و مشخص نبود که چه زمانی کشته شده است. ما خودمان را به مرز رساندیم و متوجه شدیم که پاسگاه مرزی از ماجرا بی‌اطلاع است. با پاسگاه مرزبانی ترکیه تماس گرفتند مشخص شد که جسد پدرم هنوز همانجاست ایران جنازه را تحویل نگرفت و گفت ترکیه باید جوابگو باشد. در حال حاضر هم جسد پدرم در شهر وان ترکیه است و ایران و ترکیه درحال بررسی موضوع هستند. من هنوز جسد پدرم را ندیده‌ام. دو تا از عموهایم رفتند و پدرم را شناسایی کردند، تا جایی که می‌دانم جسد پدرم را در یک چاله در منطقه مرزی انداخته بودند. به دلیل موضوع کرونا ترکیه به ما اجازه نمی‌دهد که وارد خاکشان شویم. به خدا دیگر نمی‌دانم چه کار کنم. به هنگ مرزی که مراجعه می‌کنم می‌گویند خودمان پیگیر هستیم.
 
ماجرای مرگ دردناک و جراحات سنگین وارده بر پیکر بهنام ۱۷ ساله به زودی همه جا پخش می‌شود، اما رسانه‌ها کمی دیرتر به ماجرا پی می‌برند. روزنامه اعتماد ۱۰ روز بعد از حادثه گزارش مفصلی از این رویداد غیرانسانی را تهیه و اطلاع‌رسانی می‌کند.

واکنش‌ها در ترکیه چه بود؟
 
اما در آنسوی مرز‌ها و در کشور ترکیه نیز خبر به سرعت منتشر می‌شود. ابتدا روشن تقوا یک خبرنگار کرد اهل وان ترکیه تصاویری از صورت و بدن یک کولبر نوجوان ایرانی (بهنام صمدی) را در حساب توییتری خود منتشر می‌کند خبر به سرعت بازتوییت شده و به تدریج رسانه‌های کرد محلی همچون چالدران خبر و پولیتکال هم خبر را منتشر می‌کنند. سایت خبری گازت دیوار نیز با خانواده‌ دو قربانی صحبت می‌کند. روستاییان ساکن در منطقه چالدران ترکیه شهادت داده‌اند که سربازان دو کولبر ایرانی را به کلانتری «صدات نزیه اوزک» منتقل کرده‌اند.
 
رسانه‌های رسمی ترکیه، اما در این زمینه سکوت کرده‌ و هیچیک از مقامات رسمی این کشور نیز واکنشی به ماجرا نشان نداده‌اند.
 
نماینده حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) خواستار پاسخگویی سلیمان سویلو وزیر کشور درباره این ماجرا شده و گفته است که آیا این خبر صحت دارد؟ اگر جواب مثبت است با خاطیان چه برخوردی شده؟ اما وزیرکشور ترکیه همچنان پاسخ این سوال را به سکوت برگزار کرده است.
 
در این بین، اما کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای وان نیز این جنایت هولناک را تاب نمی‌آورد و شروع به تحقیق درباره مساله می‌کند. رجحت لوانت اوزگوکچه یکی از وکلای این گروه در گفتگو با آژانس خبری بین النهرین گفته بود: «اعضای این گروه در حال پیگیری ماجرا و انجام تحقیقات محلی هستند. ما به کلانتری مورد نظر رفته و از نزدیک پیگیر ماجرا شده ایم. در پیگیری این ماجرا از اهالی منطقه متوجه شدیم که آن‌ها به شدت تحت فشار کلانتری منطقه قرار دارند تا درباره این ماجرا چیزی نگویند. اما تعدادی از اهالی روستا نیز اطلاعاتی در این باره به ما دادند. سپس با دادستانی منطقه گفتگو کردیم. دادستانی به ما درباره باز شدن یک پرونده در این زمینه اطلاع داد. دادستانی به ما گفت که در این زمینه اطلاعات سه نفر از سربازان آن کلانتری گرفته شده است  و جسد حسن کچلانو در سردخانه پزشکی قانونی شهر وان نگهداری می‌شود».
 
اوزگوکچه البته طی گفتگویی با روزنامه اعتماد نیز تصریح کرده است: «سال‌هاست که چنین رفتار‌هایی علیه ایرانیان در منطقه‌ای که ما زندگی می‌کنیم به یک روند سیستماتیک تبدیل شده است. متاسفانه در کشوری که من زندگی می‌کنم، اینگونه رفتار‌ها از سوی ماموران دولت، معمولا بدون مجازات می‌ماند.»
 

 
بهنام صمدی کولبر 17 ساله ایرانی که به دست نظامیان ترکیه شکنجه شد

سابقه خشونت نظامیان ترکیه نسبت به شهروندان مرزنشین ایرانی
 
همانطور که اوزگوکچه گفته است رفتار‌های خشونت‌بار و جنایتکارانه نسبت به شهروندان کرد ایرانی تازگی ندارد، هر چند که ما ایرانیان به تازگی از آنچه نیرو‌های نظامی ترکیه بر سر هموطنان کردمان می‌آورند آگاه شده‌ایم. آنچنانکه به گفته اوگوزکچه ماه مارس گذشته (اسفند ۱۳۹۸) کامران گودرزی، نوجوان ۱۷ ساله ایرانی نیز در همین نقطه کوهستانی مرزی، رها و وسائلش ضبط شد این نوجوان در برف و سرما جان خود را از دست داد. برخی رسانه‌های محلی کرد در ترکیه نیز خبر می‌دهند که اسفند ماه گذشته کولبری ایرانی به نام برهان سلیمان هم در همین منطقه شیخ سوجوخ توسط نظامیان ترکیه کشته شده است.
 
دوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ نیز نیرو‌های مسلح ترکیە در مرز‌های شهرستان ماکو بە سوی دستەای از کولبران تیراندازی می‌کنند که در نتیجه آن جوانی به نام شهرام محمدی کشتە و کولبر دیگر به نام جعفر رهبری زخمی می‌شوند. هر دو کولبر اهل روستای دیم قشلاق بوده‌اند.
 
خرداد ماه سال ۹۹ نیز مناطق مرزی آذربایجان غربی شاهد جنایت دیگری توسط نیرو‌های ترکیه بودند. به گفته فعالان محلی در این تاریخ ۳ شهروند کرد اهل آذربایجان غربی از اهالی روستای کوران بخش صومای برادوست برای تامین معاش خود اقدام به کولبری کرده و بار سیگار خود را برای فروش به روستا‌های مرزی همجوار می‌برند. این افراد ظهر روز یکشنبه چهارم خرداد مورد اصابت مستقیم گلوله از سوی نظامی‌های ترکیه قرار می‌گیرند. ارسلان احمدی در دم جان می‌بازد، اما توران و ردوان احمدی که برادر هستند مجروح شده و با سختی خود را به ایران می‌رسانند. آن‌ها در بیمارستان تحت مداوا قرار می‌گیرند، اما توران ساعاتی بعد در حالیکه تنها یک هفته از برپایی مراسم ازدواجش می‌گذرد به دلیل شدت جراحات وارده جان می‌بازد. این درحالی است که بنا بر اخبار محلی با توجه به نور روز و باری که این افراد با خود داشتند نیرو‌های نظامی می‌توانستند به راحتی آن‌ها را شناسایی و بازداشت کرده و به جای شلیک تیر مستقیم از تیر هوایی برای متوقف کردن آن‌ها استفاده کنند.
 
رشید بیروتی و فاخر تازه وارد نیز دیگر شهروندان کرد ایرانی هستند که دو سال پیش توسط نیرو‌های نظامی ترکیه کشته می‌شوند. آن‌ها البته در خاک اقلیم کردستان عراق و زمانی که برای جمع‌آوری گیاهان دارویی به منطقه مرزی خاکورک می‌روند توسط جنگنده‌های ترکیه مورد اصابت گلوله قرار گرفته و در دم جان می‌بازند.
 
مرگ سالانه ۸ کولبر کرد ایرانی توسط نیرو‌های ترکیه
 
مسعود شمس‌نژاد وکیل دادگستری و فعال اجتماعی در ارومیه نیز در اینباره به رویداد ۲۴ می‌گوید: این برخورد‌های خشونت‌آمیز با شهروندان ایرانی و کولبر‌ها از سوی مرزبانی ترکیه اتفاقی است که هر روز می‌افتد. این مناطق کردنشین و ایرانی هستند. مردم در دو سوی مرز با یکدیگر خویشاوند هستند و داد و ستد دارند. مرز‌ها در گذر زمان تغییر یافته، اما احساسات و خویشاوندی‌ها باقی مانده است.
 
وی ادامه می‌دهد: از آنجاییکه مدتی است ترکیه با حضور احزاب کرد در منطقه مشکل داشته و سیستم سرکوب این کشور علیه شهروندان و اپوزیسیون کرد شدت یافته است گویی به سربازان آن‌ها دیکته شده است که برخورد‌های خشن با کرد‌ها داشته و ایجاد ترس کنند.
 
این وکیل دادگستری عنوان می‌کند: مردم این مناطق در محرومیت به سر می‌برند. این افراد فاقد هرگونه منبع درآمد هستند، زیرا کشاورزی در آن منطقه به دلیل ساختار جغرافیایی منطقه صفر بوده و سرمایه‌گذاری دولتی هم وجود ندارد در نتیجه بیکاری در منطقه بیداد می‌کند به همین دلیل هم جوانان منطقه به سمت کولبری و قاچاق کالا سوق پیدا می‌کنند که معمولا عاقبت آن مرگ و کشتار است.
 
وی با اشاره به اینکه تا کنون دلسوزترین ایرانیان نیز نسبت به مساله واکنش نشان نداده و واکنش‌ها نسبت به این ماجرا کم بوده است، تصریح می‌کند: حضور و زندگی همین جوانان کردی که در مرز‌ها به دست نظامیان ترکیه کشته می‌شوند بسیار مهم است. چند سال پیش یکی از هلی‌کوپتر‌های نظامی ترکیه با شکستن حریم هوایی ایران یک خانواده عشایر کرد را هدف قرار داد که در آن حادثه ۹ نفر شهروند ایرانی کرد جان باختند. بهانه ترکیه هم حضور احزاب غیرقانونی در‌ آن منطقه بود. تا جایی که اطلاع دارم سالانه حدود ۷، ۸ نفر کولبر ایرانی به دست نظامیان ترکیه کشته می‌شوند.

ضرورت ورود جدی مسئولان به جنایت نظامیان ترکیه
 
اردشیر پشنگ پژوهشگر کرد‌ها در خاورمیانه به رویداد ۲۴ می‌گوید: این اتفاق تاثیری بسیار منفی میان مردم ایران و به‌ویژه کردزبانان جهان داشته است. اینکه نیرو‌های نظامی ترکیه به خود اجازه داده‌اند مرتکب چنین رفتار‌های غیرانسانی بشوند تا جایی که به مرگ یک تن و نیمه‌جان شدن یک نوجوان ۱۷ ساله شود به شدت تاسف آور و دهشتناک است. سوال اساسی این است که چرا باید وضعیت معیشتی مردم در غرب، جنوب شرقی و بسیاری از مناطق پیرامونی کشور به گونه‌ای باشد که افراد ناگزیر به انتخاب مشاغل سختی مانند کولبری و سوختبری باشند که در نهایت منجر به مرگ و نقص سلامتی آن‌ها می‌شود. نیاز به یک کار فوری و اساسی در اینباره وجود دارد.
 
وی ادامه می‌دهد: نهاد‌های مسئول کشور باید بسیار جدی به این موضوع ورود کرده و خواستار معرفی و مجازات خاطیان این ماجرا از دولت ترکیه شوند. هرچند که آسیب‌های وارده به این افراد غیرقابل جبران است، اما باید تاجایی که ممکن است خسارات جبران شوند تا زمینه تکرار چنین ماجرا‌هایی از بین برود.
 
پشنگ اظهار امیدواری می‌کند که میزان حساسیت نسبت به این مساله در جامعه رسانه‌ای کشور افزایش بیابد چراکه قربانیان هموطنان کرد ایرانی هستند و به همین دلیل هم رسانه‌ها باید موضوع را با حساسیت پوشش داده و از مسئولان بخواهند که اقدامات لازم را انجام داده و درباره آن اطلاع رسانی کنند. باید مراقب باشیم که در چنین شرایطی در دام مباحث رادیکال هویتی، تبعیض‌های رسانه‌ای و تبعیض‌های واکنشی قرار نگیریم.
 
تلخی و ابهام  در نبود واکنش رسمی مسئولان به جنایت نظامیان ترکیه
 
 تا به حال هیچیک از این حوادث تلخ و غیرانسانی از سوی مسئولان ایرانی پیگیری نشده و اگر هم پیگیری شده در خصوص آن اطلاع‌رسانی شفافی صورت نگرفته است که اگر این پیگیری‌ها جدی و سرسختانه بود قطعا نظامیان ترکیه امروز جسارت کشتار سهل و بدون عقوبت کولبران کرد ایرانی را به خود راه نمی‌دادند. هرچند وقتی نیرو‌های نظامی ایران با وجود علم کامل نسبت به شرایط و اوضاع و احوال اقتصادی کشور و مردم منطقه، کولبران را هدف گلوله قرار می‌دهند دیگر چه توقع از نظامی بیگانه. به علاوه آنکه اگر کولبری جرم و ورود به مرز‌های کشور دیگر عملی مجرمانه است، اما شکنجه، کشتار بدون هشدار قبلی و ضرب و شتم و آزار جنسی اعمالی وحشیانه، غیرقابل توجیه و نابخشودنی هستند.
 
اما واکنش ایران نسبت به این اعمال نابخشودنی نظامیان ترکیه در پرونده اخیر چه بوده است؟ حقیقت آن است که این بار نیز همچون دفعات گذشته هیچ نوع واکنشی از سوی مسئولان کشور ابراز نشد. سفیر و کاردار ترکیه در ایران با خیالی راحت به کار خود ادامه داده و مورد مواخذه از طرف مقامات ایرانی قرار نگرفته‌اند و خبری نیز دراین خصوص منتشر نشده است. دولتمردان ما از هرگونه اظهار نظر و اظهار تاسف پرهیز کرده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه به روزنامه اعتماد گفته است که: «تیم‌های مرزبانی دو کشور در حال بررسی این موضوع هستند.»
 
نکته آنکه بررسی موضوع بهانه خوبی برای سکوت مقامات رسمی مربوطه و عدم ابراز تاسف، تسلیت‌گویی و دلگرمی دادن آن‌ها به خانواده‌های داغدارنبود. وزارت امور خارجه در این مدت می‌توانست با یک بیانیه رسمی به شهروندان کرد و مرزنشین اطمینان خاطر بدهد که از حقوق آن‌ها دفاع کرده و خواهان مجازات خاطیان خواهند بود. این اقدام، اما از سوی هیچیک از مقامات ایران صورت نگرفت حال آنکه صدور چنین بیانیه‌ها و واکنش‌های رسمی معمولا بعد از هر رفتار جنایتکارانه اسرائیل و آمریکا نسبت به شهروندان سایر کشور‌ها از طرف مقامات ایرانی ابراز می‌شود.

تذکر نماینده مهاباد به وزاری امور خارجه و کشور
 
شاید تنها فردی که نسبت به این اعمال غیرانسانی واکنش نشان داده جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی است. او در تذکر کتبی که تقدیم هیات رئیسه مجلس شد خطاب به محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور عنوان کرد: «متاسفانه در چندروز اخیر دو نفر از کولبران ایرانی به نام‌های حسن کچلانلو و بهنام صمدی توسط نیرو‌های مرزبانی ترکیه مورد آزار جنسی و اذیت و شکنجه شدید و وحشیانه قرار گرفته‌اند که متاسفانه یکی از این کولبران که پدر ۳ فرزند بوده فوت کرد. جای تعجب و تاسف که نیرو‌های دولت فاشیست ترکیه دو کولبر ایرانی را وحشیانه و ناجوانمردانه مورد تجاوز قرار داده‌اند، اما وزارت امور خارجه و کشور هیچ واکنشی نشان نداده و حتی کاردار دولت ترکیه را نیز احضار نکرده‌اند. چرا باید وزرای امور خارجه و کشور و سازمان‌های حقوق بشر نسبت به این حرکت و اقدام قرون وسطایی و وحشیانه نیرو‌های جنایتکار مرزبانی ترکیه سخنی به میان نیاورده‌اند؟ آیا این جنایت نیرو‌های نظامی ترکیه نسبت به کولبران کرد روی داعش را سفید نکرده است یا اینکه دولت ترکیه همان داعشی است که لباس مدنیت پوشیده، اما عملکرد آن از بدتر از داعشیان جنایتکار است.»
 
تذکر جلال محمودزاده نماینده مهاباد به وزرای امور خارجه و کشور
 


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری   رویداد 24، تاریخ انتشار:  6 اردیبهشت1400، کدخبر: 259802،www.rouydad24.com