شعار سال : غلامعلی فرجادی (اقتصاددان و عضو هیئت علمی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی) می‌گوید تا زمانی که محیط برای سرمایه‌گذاری آماده نباشد، رشد اقتصادی نخواهیم داشت و به تبع آن تولیدی هم نخواهیم داشت؛ بنابراین در چنین شرایطی، منابع چندانی برای انجام سیاست‌های حمایتی در دست دولت نیست.

او در پاسخ به این سوال که دولت برای بهبود وضعیت کارگران و اقشار ضعیف جامعه چه اقدامی باید انجام دهد، گفت: ببینید باید در سطح کلان کاری انجام شود تا اقتصاد راه بیفتد، رشد داشته باشد، سرمایه‌گذاری صورت بگیرد و بازار کار فعال شود، در سایه‌ی این فعالیت‌ها طبیعتا وضعیتِ کارگران هم بهتر می‌شود. اما حمایتی که گروه خاصی را هدف قرار دهد و نسبت به بحث‌های کلانِ اقتصادی بی‌تفاوت باشد، حمایت‌ِ موردی و موقتی خواهد بود.

سیاستِ حمایتی نیاز به منابع دارد/ هیچکس لزومِ حمایت از اقشار ضعیف جامعه را رد نمی‌کند

عضو هیئت علمی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی ادامه داد: سیاستِ حمایتی نیاز به منابع دارد. منابعی باید خلق شود و در سایه‌ی آن منابع، توزیع برای گروه‌های خاص، هدفمند شود. حالا اگر رشد اقتصادی وجود نداشته باشد و کیک اقتصاد بزرگ نشود دولت چگونه می‌تواند از اقشار ضعیف جامعه در حد قابل قبول حمایت کند.

فرجادی گفت: بحثِ حمایت از گروه‌های پایین و متوسط و به خصوص اقشار آسیب‌پذیر و کارگران بسیار مهم است و هیچ کس لزومِ این حمایت‌ها را نمی‌تواند رد کند، اما اگر بخواهیم این حمایت‌ها پایدار و بلندمدت باشد و سطح زندگی و معیشت خانواده‌های آسیب‌پذیر را افزایش بدهد، باید در سایه‌ی سرمایه گذاری این اتفاق بیفتد.

به گفته این اقتصاددان؛ کیک و یا همان تولید ناخالص داخلی باید افزایش پیدا کند و سرمایه‌گذاری صورت گیرد و در سایه‌ی آن، اقتصاد رشد کند، تولید افزایش یابد و در این شرایط دولت می‌تواند مالیات بیشتری جذب کند و به تبع افزایش درآمد، حمایت‌های بیشتری از اقشار ضعیف جامعه کند.

حمایتِ دولت از اقشار ضعیفِ جامعه بدون پشتوانه‌ی رشد اقتصادی سبب ایجاد تورم می‌شود

این اقتصاددان افزود: در حال حاضر بسیاری از بخش‌های کوچک و صنایع کوچک و متوسط در سایه‌ی کرونا در مشکلات غوطه‌ور هستند، برخی نیرو‌های کار خود را اخراج کرده و برخی دیگر تعطیل شده‌اند؛ بنابراین نمی‌شود راجع‌به حمایت صحبت کرد، اما به رشد اقتصادی فکر نکرد. ما باید جذب سرمایه داشته باشیم نه دفع سرمایه؛ سرمایه‌گذار خارجی باید برای سرمایه‌گذاری احساس امنیت کند و هم‌راستا با آن، تولید بالا برود و رشد اتفاق بیفتد و توزیع رشد صورت گیرد.

فرجادی گفت: البته حمایت‌های دولت می‌تواند بدون پشتوانه‌ی رشد اقتصادی هم صورت گیرد، اما در چنین شرایطی دولت مجبور است از بانک مرکزی استقراض کند و در نتیجه‌ی آن تورم بالاتر می‌رود. در کوتاه مدت و مقطعی کارگران احساس می‌کنند درآمد آن‌ها افزایش پیدا کرده است، اما بعد از مدت کوتاهی تورم تمام آن افزایش درآمد را می‌بلعد.

تحریم و ناکارآمدی دولت‌ها از مهم‌ترین عوامل افزایش فقر و نابرابری است

عضو هیئت علمی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی در پاسخ به این سوال که عوامل افزایش فقر در جامعه چیست، گفت: خیلی واضح است؛ وقتی ما تحریم هستیم و نفت ما را نمی‌خرند و ارتباط بانکی با دنیا نداریم، به طوری که اگر پول هم داشته باشیم، نمی‌توانیم چیزی بخریم، طبیعی است که به اینجا برسیم. الآن دو نوع سرمایه از کشور خارج می‌شود؛ یکی سرمایه‌ی فیزیکی و مادی و دیگری سرمایه‌ی انسانی. وقتی منابع ما بیرون می‌رود و منابعی وارد نمی‎شود، چنین وضعیتی پیش می‌آید.

وی ادامه داد: به علاوه ناکارآمدیِ مدیریتی هم در کشور وجود دارد. ببینید برخی می‌گویند این دولت، ناکارآمد است، اما من می‌گویم فقط این دولت ناکارآمد نبوده، بلکه دولت قبلی هم ناکارآمد بود. بعضی وقت‌ها ناکارآمدیِ دولت‌ها در سایه‌ی افزایش شدید قیمت نفت، مشخص نمی‌شود.

پنهان شدنِ سوءمدیریت در سایه‌ی افزایش قیمت نفت/ نباید به دنبال آدم فاسد باشیم، قوانین رانت‌‎زاست

این اقتصاددان اظهار کرد: در دوره‌ی قبل قیمت نفت تا ۱۴۰ دلار بالا رفت و مقدار زیادی منابع و ارز داشتیم، خب در اینجا دیگر سوءمدیریت در سایه‌ی افزایش منابع پنهان می‌شود. اما وقتی درآمد‌ها کاهش پیدا می‌کند و منابع ارزی تقلیل می‌یابد، سیستم مدیریتی دیگر نمی‌تواند وضعیت را جمع کند، چون سیستم مدیریتی به آن فوران درآمد نفت عادت کرده است.

وی گفت: خب با افزایش و فوران درآمد‌های نفتی هر کسی می‌تواند کشور را به راحتی بچرخاند. در سایه‌ی ناکارآمدیِ دولت‌ها طبیعتا افرادی که قدرتمندتر هستند بهره‌مند می‌شوند و دولت‌ها هم به خاطر دخالتشان در بازار‌ها به این رانت‌خواری دامن می‌زنند. دولت دلار را دو قیمته می‌کند و در همه‌ی قیمت‌ها دخالت می‌کند، مثلا اعلام می‌کند دلار ۴۲۰۰تومان است، کسانی که قدرت و رابطه‌ی بیشتری دارند از این منابع استفاده می‌کنند. آن‌ها ارز ۴۲۰۰ تومانی را می‌گیرند و نهایتا با بهره‌برداری از ان کالا‌های وارداتی را با قیمت بازار ازاد می‌فروشند.

فرجادی تاکید کرد: درواقع ما نباید به دنبال آدم فاسد بگردیم چراکه اگر سیاست و قوانین رانت‌زا باشد، آدم‌‎های موجه هم سعی می‌کنند از این نمد کلاهی برای خود بدوزند!

دولت‌ها نبایند در قیمت‌ها دخالت کنند/ باید با برای کمک به اقشار ضعیف به شکل هدفمند برخورد کرد

عضو هیئت علمی مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی با بیان اینکه مشکل ما ساختاری است، گفت: مشکل صرفا این دولت نیست، مشکل دولت‌ها هستند که فکر می‌کنند اگر در قیمت‌ها دخالت کنند و قیمت را پایین نگاه دارند، به نفع طبقات پایین‌تر جامعه عمل کرده‌اند. دولت ارز ۴۲۰۰ را به روغن و نان و آرد و ... اختصاص می‌دهد با این تصور که قوتِ غالبِ مردم نان و روغن و... است، اما متوجه نیست که درجریانِ این دو قیمتی بودن، رانت بزرگی به وجود می‌آید. در واقع بدترین نوع دخالت دولت‌ها دخالت قیمتی است. نباید قیمت‌ها را مخدوش کرد.

فرجادی با بیان اینکه در همه‌جا فساد وجود دارد، گفت: در جا‌هایی که دولت‌ها در قیمت‌ها دخالت می‌کنند و سیستم‌های قیمتی را دو قیمتی و سه قیمتی می‌کنند اصلا امکان ندارد که رانت خلق نشود و نتیجه‌ی آن هم افزایش فساد، چندیدن برابر سطح حداقلی خو د است. این مسئله‌ی امروز چندین سال است که بسیاری از اقتصاددانان مطرح می‌شود، اما متاسفانه هیچ دولتی حاضر نیست آن را بپذیرد. البته فشار‌هایی هم ممکن است در جهت منافع برخی وجود داشته باشد تا این دوقیمتی و سه قیمتی همچنان باقی بماند.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۰۷۵۵۶۲، www.ilna.news