شعار سال: ‌اقدام شورای شهر و شهرداری تهران به انتشار قرارداد‌های شهرداری تهران یک خوبی دارد و یک اشکال که بیش از آنکه موجب شفافیت شود، اسباب ابهام و شبهه را فراهم آورده است. این اشکال ممکن است بر اثر کمی تجربه در انتشار اطلاعات سازمان‌های عمومی بوده یا آنکه موانعی پنهان موجب آن شده باشد. افشای قرارداد‌های دولتی و سازمان‌های عمومی غیردولتی مانند شهرداری، از ضرورت‌های مهم و حیاتی برای نظارت عمومی بر عملکرد این دستگاه‌ها و سازمان‌ها و کاهش احتمال فساد و تخلف از مقررات قانونی است؛ اما باید توجه کرد که افشای اطلاعات اگر ناقص باشد، نمی‌تواند به این هدف برسد. حتی ممکن است با ایجاد ابهام و پرسش به ایجاد فضایی خاکستری بینجامد که در آن سوءظن و بدبینی مانع از شناخت دقیق عمومی نسبت به این قرارداد‌ها شود. نکته مهم این است که یک قرارداد فقط محدود به «موضوع قرارداد» و «مبلغ قرارداد» نمی‌شود. نمی‌توان فقط براساس این دو عنوان فهمید که یک قرارداد تا چه اندازه درست و قانونی و منصفانه بوده است. مهم‌ترین نکات یک قرارداد در جزئیات آن است.

مدت قرارداد، شرح خدمات، تضمین‌های قراردادی، نیروی انسانی قرارداد، تجهیزات و امکاناتی که در اجرای قرارداد باید به کار گرفته شوند، شیوه پرداخت، کسور قانونی مانند بیمه و مالیات و... و بسیاری جزئیات دیگر است که می‌توانند درستی و نادرستی و سلامت یا عدم سلامت یک قرارداد را نشان بدهد. با این نوع اطلاعات است که کارشناسان و علاقه‌مندان امکان نقد و بررسی آن‌ها را پیدا می‌کنند.

 

 

اگر فقط عنوان قرارداد و مبلغ آن منتشر شود، هیچ شناختی از آن قرارداد ایجاد نمی‌شود و چه بسا که موجب سوءفهم نیز بشود. مثلا یک قرارداد ناسالم و فاسد به شکل یک اقدام مهم و قانونی جلوه داده شود یا یک قرارداد متعادل و متعارف و درست به‌عنوان یک قرارداد ناسالم دیده شود. درواقع موضوع و مبلغ قرارداد چیزی نشان نمی‌دهد جز فضایی مه‌آلود، مبهم و شبهه‌برانگیز که ممکن است موجب داوری‌های غلط مثبت و منفی شود. به‌عنوان یک مثال ساده، شما وقتی می‌توانید درباره قیمت یک خانه قضاوت کنید و بگویید عادلانه است یا نه که از مشخصات آن خانه، از قبیل محله و متراژ و عمر بنا و تجهیزات و خیلی چیز‌های دیگر و نیز نحوه پرداخت مبلغ آگاه باشید؛ اما اگر هیچ‌کدام از این اطلاعات را نداشته باشید، عملا نمی‌توانید درباره قیمت آن خانه داوری کنید. در دولت و سازمان‌های عمومی غیردولتی نیز اثربخشی انتشار اطلاعات و شفافیت، موکول به انتشار کامل و دقیق اطلاعات و قراردادهاست. خوبی انتشار این اطلاعات این است که یک نگاه کلی به مجموعه نظام فکری شهرداری تهران برای انجام فعالیت‌های مختلف از طریق قرارداد‌های متعدد را نشان می‌دهد؛ اما اینکه فقط عنوان قرارداد، مبلغ قرارداد و فرد طرف قرارداد منتشر شود، هیچ کمکی برای ارزیابی میزان دقت و درستی در انعقاد این قرارداد‌ها نمی‌کند؛ بلکه به تولید شبهه‌های منفی و مثبت نسبت به این قرارداد‌ها و بحث‌های بی‌پایان درباره آن‌ها می‌انجامد. این شیوه احتمال انتشار اخبار کذب توسط افراد غیرمسئول را نیز فراهم می‌کند. درست‌تر آن بود که سامانه شفافیت، امکان دسترسی به متن قرارداد‌ها و شرح خدمات آن‌ها را نیز فراهم می‌کرد تا بتوان ارزیابی کارشناسانه، منطقی و درست از آن‌ها کرد. انتشار ناقص اطلاعات، به کشف کیفیت قانونی عملکرد دستگاه‌ها، نظارت افکار عمومی و شفافیت کمکی نمی‌کند؛ بلکه فضا را به شکلی دیگر مبهم و پرمناقشه و تهمت‌زا می‌کند.

 

کامبیز نوروزی- حقوق‌دان

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار: ۲۰ تیر ۱۴۰۰، کد خبر: ۲۹۵۱۳۱، sharghdaily.com