شعارسال: نام کولبر و سوخت‌بر را شنیده‌اید، با شنیدن نام کولبر اذهان به سمت غرب کشور و هموطنان کرد می‌رود و با شنیدن نام سوخت‌بر نام سیستان و بلوچستان برایمان تداعی می‌شود، اما این روز‌ها یک پدیده نسبتا جدید که آن را شوتی نامیده اند در بین استان‌های جنوب و جنوب غربی خصوصا لرستان رواج یافته است. شوتی شباهت‌هایی به کولبری و سوختبری دارد، اما تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای نیز نسبت به دو مورد قبلی به چشم می‌خورد.

همانند کولبری و سوختبری، شوتی‌ها نیز به جابجایی غیرقانونی اقلام قاچاق شامل پوشاک، لوازم آرایشی و بهداشتی، لوازم برقی، عطر و ادکلن، تلفن همراه و وسایل هوشمند و پارچه و ... می‌پردازند با این تفاوت که برخلاف سوخت بریو کولبری فعالیت شوتی‌ها از زمان بارگیری تا تحویل بار در داخل مرز‌های کشور انجام می‌شود و شوتی‌ها ارتباط مستقیمی با خارج از مرز‌های کشور ندارند.









نحوه فعالیت و انتقال کالا توسط شوتی‌ها چگونه است؟


شاید در جاده‌ها خودرو‌هایی که عمدتا شامل پژو ۴۰۵ و پارس هستند و قسمت انتهایی آن‌ها ارتفاع زیادی دارند را دیده باشید که با سرعت بسیار زیادی در حال تاختن هستند. افزایش ارتفاع این خودرو‌ها برای طبیعی جلوه نمودن خودرو هنگام بارگیری کالا است.

رانندگان این خودرو‌ها عمدتا جوانان فارغ التحصیل ناامید از یافتن کار هستند شوتی‌ها بیشتر از جوانانی هستند که بررسی‌ها نشان می‌دهد ۱۸ تا ۴۰ سال سن دارند.

شوتی‌ها کالا‌هایی را که به صورت قانونی از طریق مرز‌های رسمی کشور وارد نشده‌اند را از طریق بنادر جنوبی در ماشین‌های خود بارگیری و با دریافت دستمزدی بین ۵۰۰ هزار تا دو میلیون تومان با توجه به محل تحویل کالا اقدام به جابجایی کالای قاچاق می‌کنند.

بیکاری و فقر عامل اصلی روی آوردن جوانان به پدیده شوتی است

شوتی گری این روز‌ها در استان‌های جنوب غربی و جنوبی کشور که در راس ان‌ها لرستان قرار دارد رواج یافته است. این مناطق دارای بیشترین آمار بیکاری در کشور هستند و به دلایل مختلفی از جمله عدم وجود صنایع بزرگ اشتغال زا یا تعطیلی اندک کارخانجات احداث شده، از بین رفتن فرصت کشاورزی در پی عدم مدیریت صحیح آب و ... شوتی گری راهی برای کسب نان شده است درحالیکه در برخی موارد این نان به قیمت جان افراد تمام می‌شود.



جان در ازای نان؛ مرگ و میر شوتی‌ها جاده‌های کشور


هر بار در رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها شاهد تصادف این خودرو‌ها در جاده‌های استانی‌های جنوبی هستیم که خانواده هایشان بجای نان، پیکر بی جان عزیزان خود را تحویل می‌گیرند به عبارتی پولی که خون بهای این جوانان و در ازای جان آن‌ها تهیه می‌شود.



شوتی‌ها با سرعت زیاد در جاده‌های خطرناک و پر پیچ و خم کشور تردد می‌کنند. خستگی و خواب آلودگی ناشی از رانندگی مداوم به جهت رساندن سریعتر بار خود به مقصد و تحویل گرفتن بار جدید و در نتیجه افزایش درآمد باعث تصادفاتی می‌شود که هم جان خودشان را می‌گیرد و هم گا‌ها جان بی‌گناهانی که در جاده‌ها تردد می‌کنند.

اما علت دیگری که سبب مرگ و میر میان شوتی‌ها می‌شود دزدان و راهزنانی هستند که به کمین خودرو‌های شوتی و بار آن‌ها می‌نشینند، راهزنانی که به سلاح گرم مسلح هستند و در جاده‌های خلوت و عمدتا در شب شوتی‌ها را متوقف می‌کنند و در صورت مقاومت شوتی‌ها به آن‌ها تیراندازی می‌کنندکه در نهایت بتوانند خودرو و بار آن‌ها ره سرقت کنند.

بنا بر اطلاعات کسب شده نیروی انتظامی در ماه گذشته چند گروه راهزن را دستگیر و تحویل مراجع قانونی داده است.

فرار از ایست و بازرسی‌ها و نیروانتظامی یکی دیگر از مواردی است که به مرگ شوتی‌ها منجر می‌شود، شوتی‌ها برای اینکه بار آن‌ها توسط نیرو انتظامی ضبط و ماشینشان توقیف نشود روی به فرار از ایست و بازرسی‌ها می‌آورند و به دستور ایست پلیس توجه نمی‌کنند که همین مسئله موجب تعقیب آنان و بروز حوادث آسیب زا برای شوتی‌ها می‌شود.



با توجه به اینکه شوتی‌ها با خودرو‌های سبک در جاده‌ها تردد می‌کنند مرگ آنان در قالب تصادف جاده‌ای محاسبه می‌شود، بنابراین آمار رسمی از مرگ و میر شوتی‌ها ناشی از تصادفات جاده‌ای، تیر اندازی راهزنان و حوادث گوناگون برای آن‌ها در دست نیست، اما آمار‌های غیررسمی از مرگ روزانه حداقل یک جوان از جوانانی که به پدیده شوتی مشغول هستند حکایت دارد.

نماینده خرم آباد خواهان توقف تیراندازی به شوتی سواران


برخی مسئولان استانی خواستار برخورد با پدیده شوتی گری شده اند، ولی یکی از نمایندگان مردم خرم آباد در مجلس شورای اسلامی خواستار حمایت از این قشر شد و از نیروی انتظامی خواست که به خودرو‌های شوتی شلیک نکنند.

مرتضی محمودوند نماینده خرم آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی در خصوص تیراندازی به شوتی‌ها در نامه‌ای خطاب به فرمانده نیروی انتظامی نوشت: دستور فرمایید از هر گونه تیراندازی به این جوانان مظلوم توسط عوامل انتظامی اکیدا خودداری گردد‌

محمودوند در ادامه این نامه نوشته است: همانگونه که مستحضر هستید جوانان برومند و پاک طینت لرستان که همواره جانانه و صادقانه مدافع تمامیت ارضی ایران و نظام اسلامی بوده اند متاسفانه این روز‌ها به دلیل بی مهری ها، بی تدبیری ها، تبعیض‌ها و مسئولیت ناپذیری‌های مسئولان علیرغم داشتن هوش سرشار و تحصیلات عالیه از سر ناچاری و نبود شغل در این استان به مشاغلی نظیر شوتی سواری روی آورده اند؛ کاری پرخطر که گا‌ها به پرپر شدن این جوانان مظلوم می‌انجامد.

وی در بخش دیگری از نامه به پیگیری این مشکل از وزیر کشور اشاره می‌کند و می‌نویسد: پیرو مذاکرات حضوری با حضرتعالی و دکتر رحمانی فضلی وزیر محترم کشور مستدعی است دستور فرمایید از هرگونه تیراندازی به این جوانان مظلوم توسط عوامل انتظامی اکیدا خودداری گردد. ان شالله در اسرع وقت با حضور دلسوزانی همچون حضرتعالی شاهد ساماندهی شوتی سواران باشیم.



بررسی علل به وجود آمدن پدیده شوتی در استان لرستان از منظر جامعه شناسی

دکتر مجتبی ترکارانی دکترای جامعه شناسی و مدیر دفتر انجمن جامعه شناسی استان لرستان در رابطه با رواج پدیده شوتی، علل و عوامل و پیامد‌های آن برای جامعه گفت: پدیده شوتی گری را باید در راستای پدیده‌های دیگری مانند کولبری و سوخت بری در غرب و جنوب غرب ایران نگاه کرد که در آن نیروی کار در یک جامعه فقیربخاطر بیکاری و فقر و وسوسه درآمد بالا خود را واسطه انتقال کالای قاچاق از یک مسیر دشوار قرار داده وبرای لقمه‌ای نان ریسک بزرگی را به جان می‌خرد که گاهی به قیمت جان و مال و زندگی اش تمام میشود.

وی افزود:اگر این تعریف ساده را ازشوتی گری بپذیریم این پدیده در سه سطح کلان و میانه و خرد قابل تبیین است.

در سطح کلان:

۱-وجود اقتصاد ناسالم که در آن گروه‌های قاچاقچی با ورود کالا‌ها به صورت غیرقانونی و عدم پرداخت مالیات خواهان این هستند که کالا‌های قاچاق خود را با کمترین هزینه وارد بازار و شبکه توزیع کالا‌ها کنند. اما چون امکان ورود این کالا‌ها به صورت رسمی را ندارند از شوتی‌ها برای وارد کردن کالاهایشان به بازار و رساندن به دست فروشندگان عمده از مناطق بندری تا بازار تهران و کلان شهر‌ها استفاده نموده و ریسک وهزینه ورود به این بازار و خطرات آن را غالبا به دوش شوتی‌ها می‌اندازند؛ بنابراین در این مسیرقاچاقچی و عرضه کنندگان عمده کمترین هزینه را متحمل شده، ولی بیشترین سود را دریافت می‌کنند. شوتی‌ها غالبا ناگریزدر خدمت فربه کردن این اقتصاد ناسالم قرار می‌گیرند.

۲-این کار گرچه در قانون ممنوع است، ولی در عرف جامعه به عنوان یک شغل پذیرفته شده است. تنها وقتی فرد در حین انتقال کالا توسط نیرو‌های انتظامی دستگیر می‌شود ویا بخاطر تعقیب و گریز کشته میشود جنبه مجرمانه شغل آشکار می‌شود؛ بنابراین دولت‌ها نیز بخاطر ناتوانی در ایجاد شغل مناسب غالبا نگاهی دوگانه با این پدیده دارند. ازیکطرف به عنوان امر غیرقانونی با آن رسما برخورد میکنند، ولی ازطرف دیگر، چون اکثراین افراد ازطبقات پایین جامعه هستند و ازسرناچاری وارد این شغل شده اند معمولا نسبت به آن‌ها سخت گیری نمی‌شود؛ بنابراین وجود این سیاست نامنسجم و دوگانه باعث رشد و گسترش این پدیده شده است.

۳-هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی و سازمانی زیادی بابت این کار سالانه توسط دولت اعم از نیروی انتظامی و دادگستری و اداره زندان‌ها وحتی خانواده‌های این افراد صرف میشود. حتی بسیاری از کارکنان پلیس نیز در حین انجام وظیفه کشته ویا مجروح می‌شوند.

رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در ادامه بیان کرد: در سطح میانه نیز به موارد زیر میتوان اشاره کرد:

۱-وجود لشگربیکاران و فقر گسترده مخصوصا درغرب ایران و جوانانی که صاحب شغل رضایت مندی نیستند و خواهان آن هستند که با ریسک بالا صاحب ثروت بیشتری شده و کاستی‌های زندگی خود را جبران کنند باعث شده که تقاضای زیادی برای ورود به این کار وجود داشته باشد و این افراد از توان چانه زنی بالایی نیز در مقابل صاحب کاران برخوردار نباشند. این کار‌ها بدون داشتن بیمه و تامین اجتماعی خود و خانواده صورت گرفته بوده و حتی فرد نیز باید خود شخصا بار خود را بیمه کرده ودر صورت دستگیری و یا تصادف و یا گرفتار شدن در دام راهزنان امکان پیگیری قضایی وحقوقی نداشته و خود باید جبران کننده همه مشکلات باشد.

۲-موقعیت جغرافیایی استان‌های مثل لرستان و ایلام و خوزستان به عنوان مناطقی بین مرکز و استان‌های ساحلی و بیکاری آن‌ها باعث شده که ساکنان این مناطق به عنوان نیروی کار ارزان درخدمت این پدیده قرار گرفته و تامین کننده ارزان آن باشند.

۳-اشاعه و یادگیری جمعی در گسترش این پدیده نقش زیادی داشته و در بین جوانان بسیار شایع باشد. این پدیده معمولا با خرده فرهنگ غالب جوانان همنوایی بالایی دارد. رانندگی با سرعت بالا و مدام در سفر بودن و کسب درآمد بالا ولوبا ریسک بالا و بازنمایی این پدیده در شبکه‌های مجازی و کسب سرمایه اجتماعی در بین دوستان و همسالان باعث شده که افراد بیشتری به این کار جذب شوند.

وی با بیان اینکه در سطح خرد میتوان به مواردی اشاره کرد، افزود: پیامد‌هایی که در سطح خانواده‌ها به جا می‌گذارد، از دستگیری و ضبط اموال و اجناس تا کشته شدن فرد در تصادف و تعقیب و گریز توسط پلیس، عزادار شدن خانواده و بی سرپرست شدن یک خانواده ویا زندانی شدن طولانی فرد و جریمه‌های سنگین می‌تواند هزینه‌های باشد که این افراد و خانواده هایشان متحمل میشوند. در کنار همه این‌ها باید استرس دایمی این افراد و خانواده هایشان در هنگام سفر و ترس ازدستگیری را باید اضافه کرد.



پدیده شوتی گری ممکن است در سال‌های آینده با توجه به افزایش بیکاری‌ها به شکل گسترده تری فراگیر شود و برای مقابله با این موضوع تمرکز بر اشتغال زایی در مناطق مذکور می‌تواند راه حل اصلی باشد.


شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از جماران، تاریخ انتشار: ۱۴ تیر ۱۴۰۰، کدخبر: ۱۵۲۰۲۰۱، jamaran.news.