شعار سال: وحید جعفریان ضمن بیان اینکه براساس آخرین مطالعات انجام شده حدود ۳۰ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور تحت تاثیر فرسایش بادی هستند، اظهار کرد: این عرصه‌ها قابلیت وقوع گرد و غبار و حرکت شن‌های روان را دارند. ۱۳.۵ میلیون هکتار از این عرصه‌ها به‌لحاظ واقع شدن در عرصه‌های کشاورزی، مناطق سکونتگاهی، جاده‌ها، خطوط ریلی و ... به‌عنوان کانون‌های بحران فرسایش بادی شناخته می‌شوند که همه ساله علاوه‌بر اینکه خسارت‌های جدی را در این مناطق به‌بار می‌آورند، مناطق دورتر را نیز تحت تاثیر پدیده گردوغبار قرار می‌دهند.

وی در ادامه دشت خوزستان را یکی از مناطق بحرانی معرفی کرد که به‌شدت نسبت به فرسایش بادی آسیب‌پذیر است و گفت: دشت سیستان، مناطقی از جنوب، مرکز و شرق استان کرمان، مناطقی از هرمزگان و خراسان جنوبی نیز از دیگر مناطق بحرانی هستند که در معرض خسارات و آسیب‌های جدی ناشی از طوفان‌های گردوغبار هستند بنابراین لازم است اقدامات عاجلی در این چند استان انجام شود تا بتوان شرایط را برای ادامه حضور مردم در این مناطق فراهم کرد.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها افزود: متاسفانه مهاجرت و قطع زنجیره‌های تولید در این عرصه‌ها یکی از پیامد‌های حرکت ماسه‌های روان است. مقابله با این معضل نیازمند برنامه‌ریزی دقیقی است که سازمان جنگل‌ها این برنامه ریزی‌ها را انجام داده است و همواره بر تخصیص صد در صدی اعتبارات این بخش تاکید دارد.

وی با اشاره به خشکسالی حاکم بر کشور طی یک سال گذشته گفت: با توجه به خشکسالی اخیر پیش‌بینی می‌شود امسال طوفان‌های گرد وغبار و ماسه‌ای با تغییرات زمانی و با شدت بیشتری در مناطق مستعد رخ دهد. از این رو تمامی تمهیدات برای استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود را با غنی کردن دانش بومی و استفاده از تجارب و درس آموخته‌های سایر کشور‌ها در دستور کار داریم.

جعفریان علت تشدید طوفان‌ها ماسه‌ای را در درجه اول تغییرات اقلیمی دانست و اظهار کرد: خشکسالی شدیدی که طی یک سال گذشته بر کشور حاکم بود و گفته شد طی ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده یکی از علل تشدید طوفان‌های ماسه‌ای است که به‌نحوی متاثر از تغییرات اقلیمی است، اما بخش دیگری از علل وقوع گردوغبار و طوفان‌های ماسه‌ای ناشی از دخالت‌های انسانی و مربوط به نوع مدیریت سرزمین است.

وی اضافه کرد: زمانی‌که نتوانیم حق‌آبه تالاب‌ها را به‌درستی تامین کنیم، این تالاب‌ها به کانون‌های گرد و غبار تبدیل می‌شوند. چرای بی‌رویه دام و تخریب عرصه‌ها چنین فقدان نگاه جامع به قابلیت‌ها و کاربری‌های اراضی عملا باعث می‌شود اراضی کشاورزی رها شوند و کارکرد‌های خود را از دست بدهند و به کانون‌های گرد و غبار تبدیل شوند.

به عقیده مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، نحوه مدیریت منابع آب و چالش‌های این حوزه یکی از مهم‌ترین عوامل انسانی است که باعث خشک شدن تالاب‌ها و از بین رفتن پوشش گیاهی در دشت‌های سیلابی و در نتیجه تشدید بیابان‌زایی در کشور شده است. هرچند پدیده گرد وغبار مرز و استان نمی‌شناسد و نحوه مدیریت آب در کشور‌های هم‌مرز نیز می‌تواند منجربه وقوع گردوغبار شود و مناطقی از کشور ما را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

وی افزود: متاسفانه پیامد‌های مدیریت نادرست سرزمین در سایر کشور‌های همسایه نیز کشور ما را در قالب پدیده گردوغبار تحت تاثیر قرار می‌دهد. از این رو این لازم است با توجه به حسن همجواری ارتباطات، هماهنگی و همکاری‌های چند جانبه‌ای در حوزه مدیریت سرزمین برای ساماندهی عرصه‌های منابع طبیعی جهت کنترل گردوغبار با کشور‌های همسایه داشته باشیم.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها به فرونشست زمین به‌عنوان یکی از پیامد‌های مدیریت نادرست سرزمین به‌ویژه در حوزه مدیریت منابع آب اشاره کرد و گفت: فرونشست یکی از پیامد‌های نهایی مدیریت نادرست سرزمین است. از این رو است که ما همواره بر مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز تاکید کرده‌ایم چراکه آثار و پیامد‌های اقدامی که در بالادست یک حوضه صورت می‌گیرد می‌تواند در پایین‌دست و انتهای حوضه آبخیز باعث از بین رفتن پوشش گیاهی مناطق بیابانی، هجوم شن‌های روان و فرونشست زمین شود.

جعفریان در پایان تصریح کرد: عملا با نابودی آبخوان‌ها در یک جاده یک طرفه‌ای قرار می‌گیریم که در آن ظرفیت نگهداری منابع آب زیرزمینی کاهش پیدا می‌کند بنابراین توصیه می‌شود الگو‌های مدیریت پایدار سرزمین، مدیریت جامع حوضه آبخیز و حکمرانی مطلوب در حوزه منابع آب به‌درستی در تدوین برنامه هفتم توسعه که فعالیت‌های اجرایی آن به‌نوعی کلید خورده است، مد نظر قرار گیرد تا دستگاه‌های مختلف بتوانند نقش خود را در کاهش این پیامد‌ها ایفا کنند.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۴۰۰۰۷۲۶۱۸۸۶۹، www.isna.ir