شعار سال: احمدرضا لاهیجان زاده، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به سئوال آتیه آنلاین درباره آمار تالاب‌های دائمی و فصلی کشور و تعداد تالاب‌های خشک شده ایران در نشستی خبری که امروز به صورت مجازی برگزار شد، عنوان کرد: تالاب‌های ما حالت ثابتی ندارند. تالاب‌هایی که در فلات مرکزی ما هستند، معمولا فصلی هستند.
 
وی ادامه داد: بسیاری از این تالاب‌ها برگرفته از بارشی که رخ می‌دهد، آبگیری می‌کنند و رودخانه دائمی منتهی به تالاب ندارند. این تالاب‌ها تابع وضعیت بارش هستند. هر موقع بارش باشد، تالاب آب دارد و حتی زمانی که آب هست، این تالاب‌ها فصلی هستند. از این تالاب‌های فصلی به وفور در فلات مرکزی داریم.
 
لاهیجان‌زاده گفت: یکسری از تالاب‌ها در منتهی‌الیه رودخانه‌های دائمی قرار دارند مثل هورالعظیم در انتهای کارون یا تالاب حله که هم متصل به رودخانه و هم دریا است.
 
وی ادامه داد: این تالاب‌ها در بسیاری از ماه‌های سال آب دارند اما در برخی از سال‌ها، آب این تالاب‌ها بعضا کاهش چشمگیری هم دارند.
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: در سال ۹۷، ۷۰ درصد تالاب‌های ایران عملا خشک شدند زیرا خشکسالی شدیدی داشتیم. ولی در سال ۹۷ تا ۹۸ به واسطه سیلاب‌ها برعکس به جز تالاب گاوخونی، تمام تالاب‌های کشور آبگیری شدند. اتفاقی که شاید چند دهه بود شاهد آن نبودیم.
 
وی تاکید کرد: درباره وضعیت تالاب‌ها، نه باید به سال ۹۸ اکتفا کنیم که بگوییم حال تالاب‌های ما خوب است و نه به سال‌های خشک. در سال ۱۴۰۰ ما شدیدترین خشکسالی ۵۰ سال گذشته را داشتیم و حال تالاب‌های ما بسیار بد بود. امسال حتی پاییز خوبی هم نداشتیم.
 
لاهیجان زاده عنوان کرد: مدیریت ناصحیح آب باعث شده است که طول عمر تالاب‌های ما در بازه زمانی که بارش‌ها هست و بعد از آن خیلی کوتاه شود.
 
وی افزود: بازه زمانی که تالاب می‌تواند آبگیری کند و به حیات خود در تابستان ادامه دهد، کوتاه شده است. به این دلیل که برداشت‌های آب و مصارف تعریف شده بیش از توان اکولوژیک هر حوضه و توان قابل تحمل حوضه آبخیز بوده است و باعث شده است که تالاب‌های ما بسیار شکننده و حساس باشند.
 
تعیین نیاز آبی تالاب‌ها
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: به استناد ماده دو قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است نیاز آبی تالاب‌ها را تعیین و به وزارت نیرو اعلام کند. وزارت نیرو مکلف به تامین حقابه تالاب‌ها است.
 
وی ادامه داد: در این رابطه مطالعات عمده تالاب‌های کشور را به انتها رساندیم و نیاز آبی را در ابتدا و نیمه ۱۴۰۰ بعد از روی کار آمدن دولت رئیسی به تیم جدید وزارت نیرو ابلاغ کردیم.
 
لاهیجان زاده بیان کرد: معتقدیم در یک سال آبی، بیشترین عاملی که می‌تواند به آبگیری تالاب‌ها کمک کند، سیلاب‌هایی است که اتفاق می‌افتد و مدیریت این سیلاب‌ها به بحث تامین حقابه تالاب‌ها کمک می‌کند.
 
وی با اشاره به بارش‌های سنگین امروز و فردا در جنوب کشور، گفت: بخش‌هایی از استان کرمان، بوشهر، هرمزگان و همچنین سیستان و بلوچستان درگیر بارش‌های سنگین هستند. این بارش‌ها کمک می‌کند بخشی از تالاب‌های فصلی و دائمی جنوب کشور، تامین آب شود.
 
به گفته معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها مطالعات مدیریت زیست بومی بسیاری از تالاب‌های کشور را به انتها رسیده است. بیش از ۲۰ مطالعه مرتبط با تالاب به اتمام رسیده است. ۱۲ تا ۱۳ مطالعه رو به اتمام است. تا پایان سال، مطالعات زیست بومی ۳۵ تالاب به انتها می‌رسد. نزدیک به ۲۲ تا ۲۳ تالاب برای فعالیت اجرایی در دستور کار قرار گرفته است.
 
وی ادامه داد: برای بحث پایش تالاب‌ها برنامه‌های متعددی داریم. مهمترین برنامه تصویربرداری هوایی و بهره‌گیری از تصاویر ماهواره ‌ی برای پایش تالاب‌هاست. در روز جهانی تالاب از این سامانه رونمایی خواهد شد.
 
تدوین برنامه جامع برای احیای خلیج گرگان
 
لاهیجان زاده درباره برنامه‌های سازمان محیط زیست برای احیای خلیج گرگان بیان کرد: از دو سال قبل یک برنامه و مطالعات جامعی را با حضور تمام دستگاه‌های بهره‌بردار و تاثیرگذار بر حوضه آبخیز شروع کردیم و برنامه جامعی تدوین کردیم.
 
وی افزود: در ستاد ملی تالاب‌ها توانستیم این برنامه را تصویب کنیم. این برنامه اوایل سال ۹۹ توسط معاون اول رئیس جمهور به تمام دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد. در این برنامه با جزییات کامل کل حوضه آبخیز دیده شده است و هر کدام از دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها در رابطه با این خلیج تکالیفی دارند که باید انجام دهند.
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها گفت: این طرح، یک برنامه پنج ساله است. اگر وزارتخانه‌ها به تکالیف خود عمل کنند، پیش‌بینی می‌کنیم ظرف پنج سال آینده مشکلات عدیده‌ای از خلیج گرگان و تالاب میانکاله برطرف شود.
 
به گفته وی بزرگترین تهدید خلیج گرگان بحث پسروی دریا است. اولین فداشونده پسروی دریا، تالاب‌های ساحلی هستند. این مسئله به خوبی خود را در خلیج گرگان و غرب تالاب میانکاله نشان می‌دهد. این اثر را در تالاب انزلی هم به دلیل پسروی دریا مشاهده می‌کنیم.
 
لاهیجان زاده بیان کرد: برای کنترل پسروی دریا در مطالعات ما پیش‌بینی‌هایی صورت گرفته است.
 
حذف زهکش تالاب صالحیه
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها درباره اقدامات این مجموعه برای مقابله با خشکی تالاب صالحیه در استان البرز عنوان کرد: این تالاب با مساحت مساوی بین دو استان قزوین و البرز مشترک است.
 
وی افزود: ۲۰ تا ۲۵ سال پیش یک زهکش بزرگ داخل این تالاب احداث شده است. اگر به کتاب تالاب‌های هنریک مجنونیان مراجعه کنید، در همان ابتدای این کتاب نوشته است که یکی از قاتلین اصلی تالاب‌ها، احداث زهکش داخل تالاب است.
 
لاهیجان زاده اضافه کرد: در گذشته یک کانالی در وسط تالاب به طول ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر حفاری کرده‌اند که آب تالاب را تخلیه و آن را تبدیل به اراضی کشاورزی کنند. بعدها این زمین‌ها تحت تاثیر قرار گرفت و به کانون بالقوه ریزگرد در نزدیکی کرج تبدیل شد.
 
وی بیان کرد: برای برگشت تالاب به شرایط خود، مدیر کل استان البرز در قدم اول تلاش کرد که بحث مسدود کردن این زهکش را پیگیری کند. این اتفاق رخ داد و چند صد هکتاری از منطقه آبگیری شد.
 
به گفته معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها در حال حاضر خروج آب از طریق زهکش، مدیریت و کنترل می‌شود. ورودی آب از تکمیل تصفیه‌خانه شهرک مسکونی مهر به این تالاب در دست پیگیری است. همچنین تالاب صالحیه یک مسیر آب از رودخانه مجاور داشت که لایروبی شده است تا آب بیشتری به این تالاب بیاورد.
 
وی افزود: در استان قزوین هم فعالیت مشابهی در حال انجام است. امکان انتقال آب خروجی تصفیه خانه یک شهرک صنعتی که بزرگ است و آب نسبتا خوبی در قزوین تولید می‌کند، به محدوده تالاب وجود دارد.
 
لاهیجان زاده گفت: یک مطالعه جامع توسط دانشگاه تهران و به کمک صندوق ملی محیط زیست در ارتباط با تالاب صالحیه انجام شده است که سه تا چهار ماه آینده به اتمام می‌رسد. کل راهکارهای احیای تالاب در سطح حوضه دیده است و پتانسیل‌های منطقه بررسی شده است. بعد از اتمام مطالعه، اعتبار می‌گذاریم و برنامه‌های لازم را اجرا می‌کنیم.
 
امکان تامین حقابه هامون با ظهور طالبان
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها درباره نتایج آخرین مذاکرات برای تامین حقابه هامون عنوان کرد: مسئولیت این مذاکرات با وزارت خارجه و با همکاری وزارت نیرو است. این دو مجموعه مسئله را پیگیری می‌کنند.
 
وی افزود: به طور کلی بعد از روی کار آمدن طالبان در کشور افغانستان، مذاکرات قبلی با دولت قبل که تا حدودی متوقف شده بود؛ مجددا گویا از سر گرفته شده است. تیم مذاکره کننده، پیش‌بینی می‌کنند که شرایط در دور جدید برای رسیدن به توافق مهیا تر است. زیرا دولت اشرف غنی واقعا مقاومت زیادی در رابطه صورت نگرفتن این توافقات داشت. ولی پاسخ دقیق‌تر در رابطه حقابه هامون را باید از وزارت خارجه بشنوید.
 
لاهیجان زاده درباره مسایل مرتبط با هامون در حیطه وظایف سازمان حفاظت محیط زیست هم عنوان کرد: هیاتی از اتحادیه اروپا در سازمان حفاظت محیط زیست داشتیم. با توجه به اینکه پروژه سیستان ما با همکاری اتحادیه اروپا درحال انجام است، بحث همکاری با سازمان ملل مطرح شد. قرار شد مسئله همکاری کشور افغانستان از مسیر سازمان ملل دنبال شود و قول‌های مساعدی در این رابطه به ما دادند.
 
سدسازی‌های ترکیه خلیج فارس را شور کرد
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها درباره مسئله آلودگی نفتی و نصب آب شیرین‌کن‌ها در خلیج فارس گفت: مشکل اساسی خلیج فارس برگرفته از تغییر اقلیم و افزایش دمای خلیج فارس است.
 
وی ادامه داد: این افزایش دما، تنوع زیستی خلیج فارس را مورد تهدید قرار می‌دهد. افزایش دما رشد نرخ شوری خلیج فارس را هم به همراه دارد.
 
لاهیجان زاده درباره افزایش شوری در خلیج فارس عنوان کرد: این مسئله چند دلیل دارد. ورود آب شیرین به خلیج فارس، در حال حاضر به حدقل رسیده است. حدود ۴۰ سال پیش، ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد متر مکعب آب شیرین فقط از اروند رود و بهمن شیر وارد خلیج فارس می‌شد.
 
وی افزود: در همین بازه چند ۱۰۰ کیلومتری، رودخانه‌هایی را داریم که آب شیرین را وارد خلیج فارس می‌کردند اما به دلیل سدسازی ترکیه و محدود کردن دجله و فرات، سدسازی عراق و سوریه و دیگر عوامل، دست به دست هم دادند و امروز حداقل آبی در حد چند میلیارد متر مکعب، وارد خلیج فارس می‌شود.
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها بیان کرد: وقتی آب شیرین کم شود، روی شوری اثر دارد. افزایش دما، تبخیر را افزایش می‌دهد و این مسئله باعث بالا رفتن درجه شوری خلیج فارس می‌شود.
 
وی یادآور شد: تغییر اقلیم باعث شده که در یک بازه زمانی ۴۰ تا ۵۰ ساله یک درجه افزایش دما در خلیج فارس داشته باشیم.
 
نصب ۵۵ درصد آب‌شیرین‌کن‌های دنیا در خلیج فارس
 
لاهیجان زاده عنوان کرد: نصب آب‌شیرین‌کن‌ها توسط کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، بسیار زیاده بوده و ۵۵ درصد آب‌شیرین‌کن‌های دنیا در چند کشور حاشیه خلیج فارس است.
 
وی اضافه کرد: کشور ایران هم قصد دارد آب‌شیرین‌کن در حاشیه دریا ایجاد کند. برای تحقق این هدف اقدام به یک آمایش سرزمین گونه برای استقرار آب‌شیرین‌کن‌ها کردیم و مطالعه جامعی انجام دادیم. محل استقرار آب شیرین‌کن در بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان را مشخص کردیم.
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها اضافه کرد: مطالعه جداگانه‌ای برای خوزستان و سیستان و بلوچستان در حال انجام است که به صورت دقیق، مناسب‌ترین محل که کمترین آسیب به دریا را پس از نصب آب شیرین‌کن وارد کند، مشخص شد.
 
وی افزود: بیشترین تمرکز به سمت بخش اقیانوسی شرق دریای عمان است. در آنجا یک بازه حدودا ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری، بازه اقیانوسی داریم که متصل به اقیانوس هند است. برای آب ‌شیرین‌کن‌ها در این مکان جانمایی انجام دادیم.
 
لاهیجان زاده عنوان کرد: در آینده اجازه نخواهیم داد که شورابه آب شیرین‌کن‌هایی که متمرکز و در مقیاس ملی هستند، وارد خلیج فارس شوند. پروژه‌های دیگر باید به سمت جداسازی نمک بروند یا به سمت اقیانوس هند هدایت شوند.
 
وی تاکید کرد: برنامه‌ریزی ما به این شکل بوده است. وزارتخانه‌های نیرو و صمت این موارد را پذیرفته‌اند و تابع این برنامه‌ها هستند.
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها از مکاتبه با راپمی (کنوانسیون‌ منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس و دریای عمان) درباره نصب ۵۵ درصد آب شیرین‌کن‌های دنیا در حاشیه خلیج فارس خبر داد.
 
وی افزود: راپمی قبل از وقوع کرونا دچار رکود شده بود اما از چند ماه پیش با انتخاب یک مسئول جدید، فعالیت‌ها مجددا آغاز شده است. چندین جلسه کارشناسی در مباحث آلودگی خلیج فارس با مجموعه کشورهای عضو راپمی تشکیل شده است. یکی از موضوعات بحث آب شیرین‌کن‌ها است که از تکنولوژی روز استفاده شود و شورابه حاصل وارد دریا نشود. از این شورابه فلزات گران قیمت مثل لیتیوم و پتاسیم می‌توان جداسازی کرد.
 
پروژه انتقال خزر مجوز محیط زیستی دارد
 
لاهیجان زاده در واکنش به پرسش‌هایی درباره پروژه انتقال آب خزر و لزوم توقف آن گفت: این پروژه توانست سال گذشته از معاونت محیط زیست انسانی، مجوز دریافت کند.
 
وی افزود: البته این مجوز با اصلاحات زیاد در پروژه صادر شد.
 
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها درباره جایگزین شدن پروژه بیان کرد: با توجه به سرمایه گذاری که در جنوب و دریای عمان صورت می‌گیرد، پیش‌بینی شده که بخشی از آبرسانی در غرب بندرعباس و خلیج فارس و حتی تا خراسان رضوی، یزد و کرمان با این پروژه انتقال، تامین آب شود. قطعا چنین پروژه‌ای سمنان را هم می‌تواند پوشش دهد.
 
وی گفت: با بازنگری وزارت نیرو، پروژه انتقال آب خزر، می‌تواند جایگزین شود در یکی از مصاحبه‌هایی که رئیس سازمان داشت، به این نکته اشاره کرد. این ایده قابل بررسی است.
 

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری آتیه آنلاین  ، تاریخ انتشار:  12 دی 1400، کدخبر: 42012،www.atiyeonline.ir