شعار سال: شامگاه سه شنبه، هفتم تیر پرواز هواپیمایی قشم ایر در مسیر مشهد به مسقط به دلیل نقص فنی مجبور به بازگشت به فرودگاه و فرود اضطراری شد. این خبر وقتی مهم می‌شود که بدانیم تنها این ششمین نقص فنی گزارش شده هواپیما‌های کشور تنها در طول ۱۰ روز است. آماری که نشان از وضعیت رو به وخامت صنعت حمل و نقل هوایی ایران دارد.

تنها در اطراف ایران سه غول هوایی جهان یعنی خطوط هوایی امارات، قطر ایرویز و ترکیش ایرلاین مشغول فعالیت و البته توسعه مستمر هستند. ۴۰ سال پی وقتی خبری از این خطوط هوایی در منطقه نبود، هواپیمایی ملی ایران یا «هما» از معتبرترین خطوط حمل و نقل هوایی جهان محسوب می‌شد و رکورد‌های مهمی در اختیار داشت. مثلا رکورد طولانی‌ترین پرواز بدون توقف میان تهران-نیویورک.

حالا، اما فقط شرکت هواپیمایی «قطر ایرویز» به تنهایی بیش از کل شرکت‌های هواپیمایی ایران هواپیما در اختیار دارد. آن‌ها هم اکنون ۲۱۹ هواپیمای فعال دارند در حالی که تمام خطوط هوایی ایران، آنطور که رئیس سازمان هواپیمایی در سال ۹۹ خبر داده بود در مجموع ۱۶۹ فروند هواپیمای فعال در اختیار دارند.

این مقایسه وقتی تاسف برانگیزتر می‌شود که شاخص‌های دیگری را هم لحاظ کنیم. مثلا اینکه کل جمعیت کشور قطر به ۳ میلیون نفر هم نمی‌رسد، اما ایران با بیش از ۸۵ میلیون نفر جمعیت، یعنی ۲۸ برابر بیشتر از قطر، حدود ۷۵ درصد قطر هواپیما در اختیار دارد. نکته دیگر اینکه متوسط عمر هواپیما‌های قطری تنها ۶ سال و از ایران بالای ۲۸ سال هستند. مساله نگران کننده، اما چشم انداز این وضعیت است؛ در حالی که قطری‌ها در انتظار دریافت ۲۰۹ هواپیمای جدید سفارش داده شده خود در ۵ سال آینده هستند تا حجم ناوگان خود را ۲ برابر کنند، ما در ایران حتی از تامین قطعات هواپیما برای تعمیر آن هم به دلیل تحریم ناتوان مانده‌ایم. همین مقایسه به خوبی نشان می‌دهد که ایران در صنعت حمل و نقل هوایی کجای کار ایستاده.

۶۰ درصد هواپیما‌ها زمین گیرند!

چندی پیش آرمان بیات، تحلیلگر صنعت هوایی، در گفت‌وگویی که دنیای اقتصاد از زمین‌گیر بودن نزدیک به ۶۰ درصد هواپیما‌های تجاری ایران خبر داده بود. آن هم در حالیکه همان هواپیما‌های فعال نیز توان پرواز‌های طولانی مدت را ندارند.

بهمن ماه سال قبل انتشار عکس تعداد زیادی هواپیمای مسافربری که در گوشه‌ای از فرودگاه مهرآباد تهران در کنار هم انبار شده‌اند، توجه و کنجکاوی شمار قابل‌توجهی از کاربران اینترنت در سراسر دنیا را به خود جلب کرد. در این عکس که توسط گوگل ارث دریافت شده بود بیش از ۲۰ هواپیمای زمین گیر در یک نقطه دیده می‌شوند که یا موتور ندارند و یا برخی از قطعات آن‌ها با هدف ترمیم سایر هواپیما‌ها برداشته شده است. تجمع این هواپیما‌ها از پل ورودی اتوبان شیخ فضل الله به اتوبان شهید باکری نیز قابل روئت است.

نوسازی ناکام

دولت حسن روحانی در دوران پس از برجام تاکید داشت که ناوگان هواپیمایی کشور برای بازگشت به شرایط مطلوب و با توجه به توسعه سریع ناوگان کشور‌های منطقه باید به سرعت و با حجم قابل توجهی نوسازی شود. برنامه دولت روحانی خرید حدود ۲۰۰ فروند هواپیمای جدید در قدم اول بود. برنامه‌ای که به واسطه مخالفت‌های داخلی شدید و سپس خروج آمریکا از برجام نیمه کاره ماند و در نهایت تنها ۱۵ هواپیمای جدید که ۱۳ فروند آن از نوع هواپیما‌های کوچک ملخی ATR بودند وارد کشور شدند. با این آمار تنها حدود ۵ درصد ناوگان هواپیمایی کشور نو محسوب می‌شوند.

بروز ۶ نقص فنی تنها در ۱۰ روز در پرواز‌های ایران با ترتیبی که گفته شد تنها می‌تواند یک معنا داشته باشد و آن هم ورود صنعت حمل و نقل هوایی کشور به مرحله زمین گیری کامل است. هر چند در یک سال گذشته ۶ فروند هواپیمای دست دوم به ناوگان هوایی کشور وارد شده، اما معلوم نیست این تعداد چقدر بتواند خلاء هواپیما‌های قدیمی که به شکل مستمر از خدمت خارج می‌شوند را پر کند.


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از فراز، تاریخ انتشار:۹ تیر ۱۴۰۱، کد خبر: ۵۲۰۴۰، www.farazdaily.com