شعار سال: در تازه‌ترین اقدام که «دویچه وله» منتشر کرده است، کنسرسیوم‌های نفتی آرامکو عربستان و توتال انرژی فرانسه روز شنبه ۲۴ ژوئن (۳ تیرماه) قرارداد‌هایی را برای آغاز ساخت یک تاسیسات پتروشیمی ۱۱ میلیارد دلاری به امضا رساندند. آرامکو و توتال انرژی در بیانیه مشترکی اعلام کردند که این اقدام «نشانه‌ای از آغاز کار ساخت‌وساز در توسعه مشترک پتروشیمی» است. برای ساخت این پروژه در جبیل، واقع در ساحل شرقی عربستان سعودی، به هفت شرکت، تسهیلاتی اعطا شده است. این تاسیسات قرار است در سال ۲۰۲۷ به بهره‌برداری برسد.

شرکت توتال فرانسه برای انرژی ایران نام آشناست. این شرکت، چهارمین شرکت بزرگ نفتی جهان است و در ۳۰ کشور شعبه دارد. ایران نیز عملیات توسعه فاز‌های ۲ و ۳ میدان گازی پارس‌جنوبی را در سال ۷۶ به شرکت توتال فرانسه واگذار کرد و این فاز‌ها با حضور رییس‌جمهور وقت، سید محمد خاتمی رسما به بهره‌برداری رسید.

بعد از آن ما گرفتار تحریم‌های پیاپی شدیم و توتال مشارکت چندانی در انرژی ما نداشت؛ تا اینکه دولت روحانی برجام را امضاء کرد و بار دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران به شرکت‌های بزرگ نفتی چشمک زد. توتال برای امضاء یکی از بزرگ‌ترین فاز‌های پارس جنوبی دوباره پای کار آمد، اما در حالی که دو سال از امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال فرانسه می‌گذشت، این شرکت ایران را ترک کرد. برجام دست وپا شکسته اجرایی می‌شد و برای یک سرمایه‌گذار خارجی، امنیت خاطر ایجاد نمی‌کرد.

امروز ما دوباره در نقطه آغازیم و هیچ سرمایه‌گذاری کلانی توسط شرکت‌های بین‌المللی در حوزه انرژی ما انجام نمی‌شود وسرمایه‌های عظیم میادین مشترک ما در حال از بین رفتن است. عربستان نه تنها با توتال میدان مستقل خود را (آرامکو) توسعه می‌دهد بلکه به میدان‌های مشترک با ایران نیز دست درازی کرده است. عربستان به میدان آرش نیز ورود کرده است.

رییس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های حفاری ایران به تازگی گفته است «عربستان به میدان آرش ورود کرده، ما هم ساکت نشسته‌ایم. اگر ما امسال برداشت از میادین آرش و فرزاد A و B را شروع نکنیم دیگر قابل برداشت نیستند، چون از نظر اقتصادی فایده‌ای ندارد. عربستان رقیبی است که دست ما را خوانده؛ ریاض با ندانم‌کاری ما توانسته از میادین مشترک بیشترین استفاده را کند. به‌طوری که به نظر می‌رسد میادین مشترک را به همسایگان واگذار کرده‌ایم.» معلوم نیست تا کی باید در حسرت توسعه میادین نفت وگاز خود بمانیم و همسایه‌ها این ثروت عظیم را در خدمت رفاه و بلندپروازی‌های خود قرار دهند.

ما به خاطر عدم سرمایه‌گذاری، گرفتار ناترازی گاز در سرمای سرد زمستان می‌شویم و حتی امنیت ما با چالش روبرو می‌شود، در حالی که کشور‌های همسایه با این ثروت هنگفت بزرگ‌ترین پروژه‌های غیر نفتی را برای خود تعریف می‌کنند تا وابستگی شان به نفت نیز کاهش یابد. توسعه ما در تله سیاست گرفتار شده است و تحریم‌ها اجازه نمی‌دهد سرزمین انرژی خیز ایران دوباره متولد شود.

گویی توسعه میادین نفت وگاز برای ما مساله‌ای جدی نیست و ما نگرانی جدی‌تری از جنس امنیت و بقاء داریم. کیفیت تصمیمات نظام حکمرانی ما، توسعه پایدار را هدف قرار نمی‌دهد و دولت برای جبران ناترازی بودجه خود گرفتار است و جامعه گرفتار‌تر. تابستان گرم تازه شروع شده است و خیلی زود فصل سرما از راه خواهد رسید. توسعه میادین جدید همچنان آرزو مانده است و از آن گذشته، عمر تاسیسات در بسیاری از میادین بالاست و وزیر نفت می‌گوید ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم تا از کاهش توان تولید نفت و گاز، ناپایداری تولید و کاهش سطح ایمنی و افزایش حوادث در مناطق عملیاتی عبور کنیم و در زمستان سرد، ناترازی گاز نداشته باشیم.

شمارش معکوس برای کاهش خوراک پارس جنوبی نیز به صدا درآمده است و این میدان عظیم گازی نیز برای پایداری تولید به سرمایه نیاز دارد. همان میدانی که همسایه جنوبی آن (کشورقطر) از طریق آن از فرش به عرش رسید و همچنان سودای منافع بیشتر دارد. به تازگی نیز، منابع قطری از امضای قرارداد گازی طولانی مدت این کشور با چین خبر دادند و شرکت انرژی قطر توافق‌نامه‌ای برای تامین سالانه، ۴ میلیون تن گاز طبیعی مایع برای چین به مدت ۲۷ سال امضا کرد. این توافق‎نامه بین شرکت انرژی قطر و شرکت CNPC چین امضا شد.

استراتژی توسعه ایران آرام بخش نیست و روح جامعه را پرتلاطم نگه می‌دارد. ما در حوزه انرژی نیز مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر شرایط خوبی نداریم و وضعیت نا آرام است. با همه ثروتی که در دل این خاک نهفته است، باز نگرانیم و با حسرت توسعه دیگران را نگاه می‌کنیم.

ما به مدلی روشن در مورد توسعه دست نیافته‌ایم و فرصت‌ها یکی پس از دیگری از دست می‌رود. فرصت‌هایی که در میادین انرژی می‌سوزد، یکی از دردناک‌ترین‌هاست و نظام حکم رانی می‌بایست خسران‌ها را کمتر؛ و از این مرحله عبور کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه تعادل، تاریخ انتشار: ۶ تیر ۱۴۰۲، کدخبر: ۲۰۹۲۹۴، www.taadolnewspaper.ir