«جنگ اقلیمی» مبنای علمی ندارد + رد موضوع «ابردزدی»

«دستکاری ابرهای باران‌زا» و «جنگ اقلیمی» از چند روز قبل کلیدواژه و سوژهٔ داغ رسانه‌ها است. موضوعاتی که نخستین بار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست آنها را محتمل دانسته و خواستار بررسی علمی آنها شده بود. هرچند او روز شنبه گفته بود که موضوع جنگ اقلیمی فقط در حد نظریه است. اما رئیس سازمان هواشناسی کشور با قاطعیت موضوع جنگ اقلیمی را رد می‌کند و می‌گوید چنین چیزی «مبنای علمی ندارد».

شعارسال: رئیس سازمان هواشناسی دربارهٔ شایعات منتشرشده مبنی بر جنگ اقلیمی، گفت: اگر کشوری در جهان وجود داشته باشد که با بهره‌گیری از قدرتی زیاد، انرژی‌های سیستم‌های جوی را تحت‌کنترل خود قرار دهد، قطعاً یک مسئلهٔ پنهانی نیست. آن‌قدر می‌تواند این قدرت را اشاعه دهد که بر همه‌جا حکومت کند، اما انرژی‌های سیستم‌های جوی بسیار زیاد است و اینکه ما با فرایند‌های کوچک‌مقیاس بخواهیم آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهیم، امکانپذیر نیست.

«سحر تاجبخش» در واکنش به اخبار منتشرشده دربارهٔ پربارشی در برخی کشور‌های همسایه نسبت به ایران، گفت: وقوع بارش و تشکیل ابر، فرایند‌هایی هستند که در جو یک تعریف مشخص دارند. یکی از اصلی‌ترین عوامل در شکل‌گیری شرایط ناپایدار جوی، وضعیت توپوگرافی، پستی و بلندی‌های سطح زمین و میزان رطوبت است که می‌تواند منجر به بارندگی شود؛ اما اگر رطوبت وجود نداشته باشد وزش باد و خیزش گردوغبار رخ می‌دهد.

او ادامه داد: کشور ترکیه در عرض‌های بالاتر از کشور ما قرار دارد، وسعت کمتری نسبت به ایران دارد و دو منبع رطوبتی قابل‌توجه دارد و الگوی جوی آن با کشور ما متفاوت است. هم‌مرز بودن کشور‌ها به‌معنای سیستم‌های جوی مشابه نیست. میانگین بارش ترکیه سالانه بیش‌از ۵۰۰ میلی‌متر است و این رقم در کشور ما ۲۳۰ میلی‌متر است و دو کشور با دو اقلیم متفاوت هستیم. اما نکتهٔ قابل‌توجه این است که گرمایش جهانی در سال جاری شرایط اقلیمی متفاوتی را در تمام نقاط جهان رقم زده است.

رئیس سازمان هواشناسی تأکید کرد:، اما اگر مقصود از جنگ اقلیمی پیامد‌های تغییراقلیم و پیامد‌های ناشی از افزایش دمای کره زمین باشد، کشور‌ها می‌توانند به این مرحله از اختلاف‌نظر برسند؛ چراکه پیامد‌های آن موجب کاهش منابع آبی می‌شود، همان‌طور که کشور ما یکی از اصلی‌ترین مناطق در زمین است که مشکل تنش آب دارد و بخشی از این تنش می‌تواند محتمل از پیامد‌های تغییراقلیم باشد.

رئیس سازمان هواشناسی دربارهٔ چرایی عدم تحقق پیش‌بینی‌ها طی شش ماه گذشته مبنی‌بر فعالیت جریان ال‌نینو گفت: پیش‌بینی‌های هواشناسی مبتنی‌بر روش‌های ریاضی است همان‌طور که از نام آن نیز مشخص است، این پیش‌بینی‌ها براساس شواهدی که رصد می‌شوند، در نظر گرفته و اطلاع‌رسانی می‌شوند.

او افزود: تقریباً از ابتدای اردیبهشت مدل‌های هواشناسی پاییز و زمستان مورد رصد قرار گرفته بود که غالب مدل‌هایی که اجرا و مدل‌هایی که از سایر کشور‌ها دریافت کردیم، نشان می‌داد که در خاورمیانه و از جمله ایران و به‌ویژه مناطق غربی کشور، احتمال بارش وجود داشته است و تا شهریور هم این شواهد وجود داشت.

تاجبخش بیان کرد: احتمال افزایش بارش‌ها در پاییز و زمستان براساس این پیش‌بینی‌ها بود و در منطقهٔ عرض‌های میانی که کشور ما قرار دارد نیز احتمال ۶۰ تا ۷۰ درصد بارش مناسب وجود دارد. بنابراین، با همین ادبیات در شورای‌عالی آب نیز گزارش شد و راهکار‌هایی که در دنیا برای پیش‌بینی‌ها وجود دارد و از آن‌ها استفاده می‌شود، به چشم ابزار به آن‌ها نگاه می‌شود؛ یعنی وسیله‌ای برای ارتقای فعالیت‌های مرتبط با این پیش‌بینی‌ها است.

نقش تغییر اقلیم نادیده گرفته شده

اما رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید که کارگروه «نقش مداخلات منطقه‌ای احتمالی در تغییرات بارندگی کشور» نیز هنوز به جمع‌بندی نرسیده که تغییر بارش در کشور ناشی از دستکاری در ابرهاست. او می‌گوید در این موضوع نقش تغییراقلیم نادیده گرفته شده است.

«داریوش گل‌علیزاده» دیروز در حاشیهٔ نخستین سمینار علمی نقش مداخلات منطقه‌ای احتمالی در تغییرات بارندگی کشور که با حضور دستگاه‌های مسئول در پژوهشکده محیط زیست و تغییر اقلیم برگزار شد، اظهار کرد: در این جلسه واکاوی استفاده از فناوری‌های نوین و باروری ابر‌ها برای باران‌زایی انجام شد علاوه بر آن وضعیت موجود را آسیب‌شناسی کردیم و به دلیل اینکه هماهنگی در گذشته میان دستگاه‌ها وجود نداشت، موجب شد جامعه دچار تشویش شود و اطلاعات درستی به آن تزریق نشود.

او ادامه داد: هدف از برگزاری این کارگروه این بود که برای تصمیم‌گیری‌های مهم به جمع‌بندی مناسبی برسیم و در نهایت پس از جمع‌بندی کلیه پروژه‌هایی که در این زمینه انجام خواهند شد یک معیار مشخص برای سنجش داده‌ها و ارزیابی نتایج داشته باشیم. بر اساس جمع‌بندی‌های این نشست تصمیم گرفته شد از کمک کارشناسان و متخصصان از تمام علوم استفاده شود و تبادل اطلاعات صورت گیرد.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست درباره اینکه آیا تغییر مسیر ابر‌های باران در کشور صحت دارد یا خیر؟ تأکید کرد: قطعاً یکی از پیامد‌های اصلی تغییر اقلیم کم‌بارشی رخ داده در کشور است، اما قضیه تغییر اقلیم نادیده گرفته می‌شود. تا اینکه مسائلی همچون تغییر مسیر ابر‌های باران زا مورد توجه قرار می‌گیرد. اطلاعات امروز نشان دهنده این است که کم‌بارشی‌ها و سیر نزولی بارندگی‌ها در تمام کشور‌های همسایه نیز وجود دارند، اما نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد که اگر به نتیجه برسیم فناوری‌ها در کشور به کاهش تبعات تغییر اقلیم کمک می‌کند، از این فناوری‌ها استفاده می‌شود.

او افزود: در گذشته نیز تجربیاتی وجود داشته، ولی به دلیل اینکه ما معیار‌های مشخصی برای ارزیابی نداشتیم نتوانستیم به‌درستی از این طرح‌ها و تجربیات استفاده کنیم و به نتایج مثبتی دست یابیم. به طور مثال وزارت نیرو مسئولیت استفاده از این فناوری‌ها را بر عهده دارد، ولی باید از تمام ظرفیت‌های دستگاه‌های اجرایی استفاده شود تا ما بتوانیم به صورت هدفمند از این طرح‌ها بهره ببریم.

دربارهٔ دستکاری سیستم‌های بارشی هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم

گل‌علیزاده ادامه داد: توجیه اقتصادی اجرای این طرح‌ها نیز بسیار مهم است که آن چیزی که برای آن هزینه می‌شود چقدر برای کشور دستاورد دارد و همچنین ابعاد اجرای پروژه نیز بسیار مهم است. اما نکته مهم این است که جلسه امروز هنوز به جمع‌بندی مناسبی نرسیده است که آیا در زمینه کم‌بارشی‌ها دستکاری در سیستم‌های بارشی صورت گرفته است یا خیر؟

او افزود: اگر قرار است که اطلاعاتی برای تصمیم‌گیری‌های کلان کشور جمع‌آوری کنیم نیاز به دقت و جلسات بیشتری است. باید جلسات کارشناسی زیادی برگزار شود تا تصمیمات مناسبی برای رفع مشکلات اتخاذ شود، اما اگر قرار باشد که با یک جلسه برای موضوع به این مهمی به نتیجه برسیم قطعاً با احتمال اشتباه بیشتری همراه خواهد بود و در این صورت آسیب‌ها و تهدید‌های بیشتری نسبت به زمانی که وقت بیشتری صرف شود، وجود خواهد داشت.