خانواده بعنوان اولین وکوچکترین اجتماع، نقش بسیار مهمی در فرهنگ سازی برای مطالعه و کتاب خوانی برای فرزندان دارد و البته این تاثیر بیشتر مربوط به قبل از ورود فرزندان به دبستان و حتی پیش دبستانی است و با ورود دانش آموز به مدرسه این آموزش و پرورش است که می تواند و باید نقش اساسی و واقعی خود را در قبال فرهنگ سازی و تشویق و ترغیب دانش آموزان به مطالعه ایفاء کند و هر قدر آموزش و پرورش در این زمینه کوتاهی نماید این معضل اجتماعی خود را بیش از پیش در جامعه و در مقاطع بالاتر نشان خواهد داد.

فقر مالی یکی دیگر از عوامل موثر در کاهش سرانه مطالعه و کتابخوانی در کشور است که همت، برنامه ریزی صحیح و تلاش بیش از پیش مسئولان را می طلبد. و این در حالی است که متاسفانه دیده می شود در برخی خانواده ها که دارای غنای مالی نیز هستند، والدین فرزندان را صرفا به مطالعه کتب درسی تشویق می کنند و به مطالعه سایر کتب اهمیت چندانی نداده و بعضا آن را نوعی اتلاف وقت می دانند و این در واقع همان فقر فرهنگی است.

تلویزیون، شبکه های اجتماعی و گاهی شبکه های ماهواره ای تنها ابزار کسب اطلاعات و وسیله ای صرفا برای سرگرمی هستند و در منازل کتاب و کتابخانه به معنای واقعی وجود نداشته و اگر کتابخانه ای هم باشد تنها برای آذین و دکوراسیون است. لذا نقش صدا و سیما و وسایل ارتباط جمعی و نگرش خانواده ها به اهمیت دادن به مطالعه می تواند در رشد سرانه مطالعه در کشور موثر باشد.

سیستم آموزشی در آموزش و پرورش مبتنی بر محفوظات است و در آن پژوهش و ترغیب دانش آموز به مطالعه تقریبا جایی ندارد و با وجود طرح هایی چون جابربن حیان و غیره، مطالعه و کتابخوانی در آموزش و پرورش سیستماتیک و نهادینه نیست. خلوت ترین و گاهی نامناسب ترین مکان در مدارس کتابخانه ها بوده، مسئول نداشته و یا دانش آموزان و یا یک آموزگار صرفا برای تکمیل ساعت موظف خود کتابدار مدرسه می شود.

آموزش و پرورش باید قبل یا حداقل حین آموزش، به ارائه تکنیک ها و روش های مطالعه و فنون یادگیری به دانش آموزان پرداخته و آن را به صورت یک واحد مجزای درسی پیگیری نماید زیرا نحوه یادگیری، پیش نیاز آموزش است و دانش آموزان اصولا نحوه مطالعه و تکنیک های یادگیری را به صورت تجربی می آموزند و این خود از عوامل کاهش ساعت مطالعه در بین دانش آموزان بوده که در سطوح مختلف علمی و سنین بالاتر ادامه دارد و به دانشگاه ها نیز سرایت کرده است.

فشارهای اقتصادی، عدم درآمد کافی، عدم شغل مناسب، کاهش ارزش علم و تحصیلات، فقر فرهنگی و اجتماعی، برنامه های سیاسی و اجتماعی دولت ها، سلطه سیاست بر علم و فرهنگ، بی سوادی، کم سوادی، ناکافی بودن کتابخانه های عمومی، گرانی کتاب و نشر سلطه ارزشهای کاذب از دیگر دلایلی هستند که در عدم رغبت و کمبود سرانه مطالعه در ایران نقش اساسی دارند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار 25 آبان 1395، کد مطلب: 3824936: www.mehrnews.com