نامزد جمهوری‌خواهان بسیاری از تعهدات چندجانبه و بین‌المللی ایالات متحده را زیر سؤال برده و وعده داده است هزینه های آمریکا برای جهان را خواهد کاست. یکی از این موارد، امضای توافق‌نامه پاریس با موضوع مقابله با تغییرات آب و هوایی است. این موافقت‌نامه یک سال پیش در پاریس با حضور نمایندگان 197 دولت و سازمان های بین‌المللی تدوین و تأیید شده و تا کنون از سوی 112 کشور امضا شده است. [1]

موافقت ایالات متحده با اجرای این موافقت‌نامه که همزمان با موافقت چین در شهریور گذشته اعلام شد [2]، از آن جهت اهمیت دارد که واشینگتن در کنار پکن، مسئول عمده تغییرات آب و هوایی در جهان هستند (به ترتیب 17.9% و 20%) [3]. البته سایر کشورها نیز در این زمینه نقش دارند،‌ از جمله ایران که جزء 10 کشور نخست جهان در آمار افزایش گرمای زمین به دلیل مصرف سوخت های فسیلی است، اما در مجموع، هیچ دولتی به پای این دو نمی رسد.

ترامپ مدعی شده است بحث تغییرات آب و هوایی و ارتباط آن با فعالیت‌های صنعتی توطئه ای از سوی چین است تا بتواند با آن مهاری بر صنایع گسترده ایالات متحده بزند و یا در تجارت زغال سنگ دست بالا را برای خود نگه دارد. او گفت اولویت اصلی‌اش منافع آمریکا و آمریکاییان و افزایش اشتغال است، از جمله در گسترش صنایع مرتبط با زغال سنگ. [4]

چهارشنبه گذشته اجلاس تغییرات آب و هوایی در مراکش برگزار شد و طی آن وزیر خارجه چین با رد ادعاهای ترامپ گفت شی جین پینگ رئیس‌جمهور این کشور در گفتگو با رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده بر پیگیری موافقت نامه پاریس تأکید کرده است.

ترامپ: بحث گرم‌شدن کره زمین، ساخته چینی‌ها است

حالا سه سؤال در این زمینه مطرح می‌شود:

* آیا ممکن است با وجود این همه نشست بین‌المللی، تغییرات آب و هوایی هیچ ارتباطی به مصرف سوخت‌های فسیلی و فعالیت‌های صنعتی نداشته باشد؟

در مورد قطعیت یا عدم قطعیت این ارتباط مطالب فراوانی وجود دارد و هر گروه مدعی است گروه مقابل برای منافع خود یا رشوه‌ ای که از گروه‌های ذینفع گرفته است، ادعاهای خود را مطرح می‌کند. ال‌گور مشهورترین دانشمندی است که دلایلی را در اثبات این ارتباط بیان می‌‌کند، اما مخالفان نیز حرف‌های خود را دارند.

پایگاه پروژه امضای طومار مخالفان با نقش بشر در تغییرات آب و هوایی مدعی شده امضای بیش از 30 هزار دانشمند که حدود 9 هزار نفر از آنها مدرک دکتری دارند [5]، جمع کرده و نام این افراد را در سایت خود قرار داده است. [6] آنها به دلایل مختلف با این مسأله مخالف هستند. برخی از آنها عبارت است از:

- نظرسنجی انجام‌شده از سوی چند استاد آلمانی در سال 2008 میلادی نشان می‌دهد بسیاری از دانشمندان نسبت به امکان پیش‌بینی دقیق دمای زمین، سطح آب‌های آزاد و حوادث طبیعی حتی تا یک دهه بعد نیز بدبین هستند.

یک نظریه رقیب می‌گوید عامل اصلی گرم‌شدن کره زمین، چرخه‌های خورشیدی است نه اقدامات انسان

- جان کِیسی ستاره‌شناس پیشین در ناسا اعلام کرد چرخه های خورشیدی (دوره‌های کم و زیادشدن لکه‌های خورشیدی) عامل اصلی گرم‌شدن کره زمین است.

- المر بِورگارد می‌نویسد با وجود اینکه سال 2014 به عنوان گرمترین سال نسبت به سال‌های گذشته اعلام شد اما همزمان رکوردی در افزایش یخ‌های قطب شمال ثبت شد، در بسیاری از مناطق حجم بیشتری از برف نسبت به گذشته بارید و رکورد سرما در برخی نواحی جهان شکسته شد. گر چه گفته می‌شد سطح آب‌های آزاد تا سال 2100 میلادی 20 فوت بالا می‌آید، اما آمارها تا کنون کمتر از برآوردها است.

- ماهواره های ناسا نشان می‌دهد عمده دی‌اکسید کربن نه از صنایع بلکه از جنگل‌های بارانی و استوایی در جنوب آمریکا، آفریقا و چین خارج می‌شود. [7]

با وجود این دلایل، هنوز ممکن است فعالیت‌های صنعتی و مصرف سوخت‌های فسیلی نقش مهمی در افزایش گرمای زمین داشته باشند، اما نمی‌‌توان با قطعیت در مورد سهم آن صحبت کرد.

این همان مسأله‌ای است که ترامپ در مصاحبه اخیرش در ساختمان نیویورک‌تایمز بیان کرد:«من فکر می‌کنم ارتباطی بین فعالیت‌های انسانی و گرم‌شدن کره زمین وجود داشته باشد، اما بحث این است که این ارتباط تا چه حد است. من دارم این مسأله را عمیقتر و بدون پیش‌داوری بررسی می‌کنم». شاید به همین دلیل است که فعلاً در برنامه 100 روزه‌اش حرفی از توافق‌نامه پاریس نیامده است. در واقع آنچه برای او تا کنون مهم بوده است مالیات زیادی است که دولت اوباما بر صنایع زغال‌سنگ و مانند آن گذاشته است.

* آیا از نظر حقوقی، ترامپ می تواند تعهدات آب و هوایی واشینگتن را پس بگیرد؟

فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور فرانسه چند روز پیش در اجلاس تغییرات آب و هوایی در مراکش سخنرانی کرد و از توافقی که سرمایه‌گذاری سیاسی فراوانی برای انعقاد آن انجام داده بود، دفاع کرد. او گفت:موافقت‌نامه پاریس غیرقابل بازگشت است، هم از نظر قانونی، هم در عمل و هم در اذهان ما. ایالات متحده که بزرگترین اقتصاد جهانی و دومین سهم را در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد، باید به تعهداتی که پدیرفته است، پایبند بماند» و الا تغییرات آب و هوایی به جنگ، قحطی و مهاجرت گسترده می‌انجامد. [8]

آیا از نظر حقوقی امکان خروج ایالات متحده از این توافق وجود ندارد؟ این گونه به نظر نمی‌رسد. در متن توافق ممنوعیتی در این زمینه ذکر نشده و فقط یک فرآیند سه ساله برای خروج در نظر گرفته شده است. حتی در مورد امضای آن نیز در بند 20 اشاره شده که سند یادشده در نیویورک از آوریل 2016 تا آوریل 2017 میلادی باز خواهد بود و این بدان معنا است که اوباما می‌توانست امضای توافق را به رئیس‌جمهور بعدی بسپارد.

برگزاری اجلاس زمین در 1992 در ریودوژانیرو، برگزاری اولین COP در 1995 در برلین، تصویب پروتکل کیوتو در COP 3، تدوین نقشه راه در مونترآل در COP 11، ناکامی در اجلاس کپنهاگ در COP 15 که به تدوین برنامه 4 ساله برای اجلاس پاریس انجامید و نهایتاً تأسیس صندوق اقلیم سبز در COP 17 در دوربان با حدود 10 میلیارد دلار بودجه از مهمترین تحولاتی است که پیش از نشست سال گذشته در پاریس در تاریخ اجلاس آب و هوا به چشم می‌خورد. آیا ترامپ می‌تواند این‌همه سرمایه‌گذاری سیاسی را یکجا نابود کند؟

اگر بدانیم توافق‌نامه های بین‌المللی واشینگتن باید به تصویب دو سوم از اعضای سنا برسد، امکان بیشتری برای عملی‌شدنِ وعده ترامپ در نظر می‌گیریم. برایان دیس مشاور ارشد اوباما در توجیه اینکه رئیس‌جمهور بدون اخذ موافقت سنا تعهد ایالات متحده را به توافق‌نامه پاریس اعلام کرده است، گفت این صرفاً یک «توافق اجرایی» است و این‌گونه توافقات نیازی به هماهنگی با سنا ندارد. [9]

گروه هایی در سنا آن زمان نسبت به اقدام اوباما اعتراض کردند و حالا ممکن است همان افراد از دانلد ترامپ بخواهند متن موافقت‌نامه را به تصویب سنا بگذارد تا از طریق آبرومندانه‌ای موفق به لغو تعهدات واشینگتن شود.

*اگر ترامپ تعهدات آب و هوایی واشینگتن را پس بگیرد، چه پیامدی برای آمریکا و سایر کشورها دارد؟

طبق برآوردهای آژانس بین المللی انرژی در صورت عدم همکاری ایالات متحده در مقابله با تغییرات آب و هوایی در سال‌های آینده، دست کم 10% از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که انتظار می‌رفت با تداوم توافق‌نامه پاریس عملیاتی شود،‌ از دست می‌رود.

حالت بدتر به زمانی برمی‌گردد که ترامپ بخواهد چرخ هایی که اوباما در آمریکا برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای چرخانده است، در جهت عکس بچرخاند. در این صورت نه تنها آمار از 10% بسیار فراتر می‌رود، بلکه سایر کشورها نیز تشویق می‌شوند تعهدات خود را لغو کنند و ضررهای این آنارشی همه جهان را تحت الشعاع قرار خواهد داد. [10]

فاتح بیرول مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی نیز مانند بسیاری از ناظران سیاسی بر این باور است که احتمال دارد جزئیات اجرایی سیاست‌های وعده‌داده شده از سوی ترامپ به تندیِ تیترهایی که در دوران مبارزات انتخاباتی از سخنان وی بیرون می‌آمد، نباشد

دانلود سند موافقت‌نامه پاریس در زمینه مقابله با تغییرات آب و هوایی

اما فرضیه دیگر نیز این است که ترامپ بخواهد تمایلات ملی گرایانه خود را در عمل اجرا کند و همزمان به دلیل فشارهای بین‌المللی تعهد رسمی ایالات متحده به موافقت‌نامه پاریس را لغو نکند. این می‌تواند بدترین سناریو برای اجلاس تغییرات آب و هوایی باشد چرا که اعتبار آن را زیر سؤال برده و دولت‌ها را از سرمایه‌گذاری سیاسی در هر زمینه مشابه از معضلات جهانی دلسرد می‌سازد.

ایران و سایر کشورهای در حال توسعه که با این برنامه بین‌المللی همراه شده‌اند، با پذیرش تعهدات آب و هوایی خود را ملزم ساخته‌اند از مسیری پیشرفت صنعتی را دنبال کنند که مانند وضعیت چندین دهه پیشِ کشورهای توسعه‌یافته فعلی درگیرِ مصرف سوخت‌های فسیلی و صنایعِ منتشرکننده گازهای گلخانه‌ای نشوند.

خروج رسمی یا عملیِ ایالات متحده از توافق پاریس که به تدریج منجر به کمترعملیاتی‌شدنِ تعهدات سایر کشورهای توسعه‌یافته و حتی اقتصادهای نوظهور مانند چین و برزیل می‌شود، یعنی بازشدن دست دولت‌های قدرتمند و بسته‌ماندن دست کشورهای درحال توسعه. ضمن اینکه به دلیل خنثی‌شدن تلاش‌ها مانع از تحقق اهداف موافقت‌نامه پاریس (پیش‌گیری از افزایش گرمای زمین) می‌شود.

بنابر این اگر حتی یکی از دو دولت چین و ایالات متحده تعهدات خود را در موافقت‌نامه پاریس زیر پا بگذارند، پایبندماندن به آن به نفع هیچ کشوری از جمله ایران نیست. چه بسا با تهدید به اقدام متقابل بتوان مانع از خروج این دو کشور از توافق پاریس شد.

[1] http://unfccc.int/paris_agreement/items/9485.php

[2] https://www.whitehouse.gov/blog/2016/09/03/president-obama-united-states-formally-enters-paris-agreement

[3] http://www.reuters.com/article/us-china-climatechange-idUSKCN11901W

[4] http://www.nytimes.com/2016/11/19/world/asia/china-trump-climate-change.html?_r=0

[5] http://yournewswire.com/tens-of-thousands-of-scientists-declare-climate-change-a-hoax/

[6] http://www.petitionproject.org/

[7] http://www.globalclimatescam.com/opinion/top-ten-reasons-climate-change-is-a-hoax/

[8] http://www.express.co.uk/news/world/733020/francois-hollande-donald-trump-respect-global-warming-climate-change-cop-22-marrakesh

[9] http://www.washingtontimes.com/news/2016/aug/29/obama-will-bypass-senate-ratify-paris-climate-acco/

[10] http://money.cnn.com/2016/11/16/news/trump-climate-change-cop21-emissions/

با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 6 دی 1395، کد مطلب: 13951006001218، www.farsnews.com