شعار سال: جنگ که تمام شد، کشور با حجم انبوهی از ویرانی ها، خرابی‌ها و نابودی زیرساختها روبرو بود. «سازندگی» بلافاصله اغاز شد اما توان بخش‌های دولتی و خصوصی به حدی نبود که بتوان این خسارتها را جبران کرد.

از اینجا بود که یک ظرفیت جدید سازندگی وارد میدان شد:«قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) سپاه»

این قرارگاه بر پایه توان مهندسی و عمران سپاه پاسداران در طول هشت سال جنگ تحمیلی شکل گرفت و اگر سپاه در طول جنگ به سنگرسازی، ساخت پل های تاکتیکی، خاکریز و ... مشغول بود حالا می‌باید در حوزه‌های وسیع‌تری از عمران -آن هم نه فقط در محدوده مناطق جنگی بلکه در کل کشور- بپردازد.

اصل 148 قانون اساسی نیز راه را برای این دست اقدامات نیروهای مسلح روشن کرده و گفته که نیروهای مسلح در زمان صلح می‌توانند در امور عمرانی و سازندگی به کار گرفته شوند.

با شکل گیری این قرارگاه، و یک سال پس از پایان جنگ با تدبیر فرمانده وقتسپاهابلاغ فرماندهی معظم کل قوا، سپاه وارد عرصه سازندگی می شود هرچند این ورود حرف و حدیث های فراوانی را رقم زد و قرارگاه خاتم نیز در نوک پیکان این انتقادات بود.

این حرف و حدیث‌ها خصوصا در چند سال اخیر شکل فزاینده‌ای به خود گرفت و از داخل و خارج کشور سپاه را به انحصارطلبی و تنگ کردن فضای رقابت برای بخش خصوص متهم کردند.

در این گزارش سعی شده به بررسی برخی از این شبهات به روایت سردار عبادالله عبداللهی فرمانده فعلی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص)بپردازیم.

سردار عبداللهی با مدرک «کارشناس ارشد مدیریت ساخت»، از تاریخ 14 اسفندماه 1391 به عنوان فرمانده این قرارگاه مشغول به خدمت است.

* سپاه و بخش‌های خصوصی

اردیبهشت سال 90 سردار جعفری فرمانده کل سپاه از ممنوعیت ورود سپاه به پروژه های زیر 100 میلیارد تومان خبر داد و گفت: البته اگر پروژه‌ای نیز بالاتر از 100 میلیارد تومان باشد ولی شرکت‌های خصوصی بتوانند آن را انجام دهند، سپاه وارد این پروژه‌ها نخواهد شد مگر آنکه شرکت خصوص بخواهد اجحافی کند که در این صورت سپاه برای ایجاد رقابت و تعدیل قیمت وارد خواهد شد.

سردار جعفری به این نکته نیز اشاره می کند که « یکی از راهبردهای ما که به تصویب رهبر معظم انقلاب نیز رسیده و اعمال می‌شود، این است که ورود سپاه به پروژه‌های مختلف، جایی را برای مردم و شرکت‌های خصوصی و کوچک، تنگ نکند.»

* قرارگاه خاتم؛ انحصارطلب یا انحصارشکن

سردار عبداللهی نیز در این باره می گوید: «امروز قرارگاه یک چتر ایمنی ایجاد کرده به صورتی که مجموعه‌های خصوصی می‌آیند با آن کار می‌کنند و رضایت هم دارند. ما بر اساس رسالت کار می‌کنیم که بالاتر از مأموریت است و دغدغه معیشت و اشتغال مردم را داریم و بر اساس خواست دولت‌ها هر کجا که بخواهند کمک می‌کنیم و اگر کاری بر زمین مانده باشد انجام می‌دهیم.»

او به این نکته نیز تصریح می‌کند که«گاهی برخی پروژه‌ها بوده که دیگران می‌توانستند انجام دهند و ما حتی در مناقصه آن هم شرکت نکردیم.»

* آمارنیروهای قرارگاه سازندگی سپاه

جلوگیری از ایجاد فضای اشتغال و تبدیل شدن قرارگاه خاتم به یک انحصار جدید در حوزه کار و صنعت یکی دیگر از شبهه‌های مطرح شده پیرامون عملکرد سازندگی سپاه است که سردار عبداللهی به آن نیز اشاره کرد: «در ایام دفاع مقدس سپاه نیروهای مردمی را آموزش می‌داد و مدیریت نیز بر عهده سپاه بود. امروز هم ما همان روال را دنبال می‌کنیم.»

وی از همکاری پنج هزار شرکت پیمانکار بخش خصوصیبا قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا خبر داد و افزود: «قرارگاه سازندگی 135 هزار نفر نیرو داردکه از این بینتنها 2هزار و 560 نفر نیروی رسمی هستندو بقیه را نیروهای مردمی تشکیل می‌دهند.»

* استفاده و جذب نیروهای نخبه دانشگاهی

«البته ما نیروهای وظیفه‌ای که در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل هستند ونخبهمحسوب می‌شوند -یعنی ویژگی‌های مد نظر ما را دارند- شناسایی و جذب می‌کنیم تا آنها بتوانند در میدان عمل نیز تجربه کسب کنند و بعد از پایان خدمت سربازی بر اساس تقاضای خود می‌توانند تبدیل به کادرهای قراردادی شوند.»

به گفته فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص)، در میان 135 هزار نفر نیروی مشغول به کار در این قرارگاه،بالغ بر 35 هزار نفر در سطح مهندس، فوق‌لیسانس و دکتریهستند و بقیه نیروها نیز به لحاظ فنی، افراد ماهر و باتجربه‌ محسوب می‌شوند.

البته این 135 هزار نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند و چند برابر اینها -بیش از 500هزار نفر- در حوزه های دیگر مثل پشتیبانی و تدارکات و غیره به صورت غیر مستقیم فرصت شغلی ایجاد شده است.»

* وقتی «شل» و «توتال» از ایران رفتند

فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) با ذکر نمونه‌ای در این باره می‌گوید: «زمانی که شرکت‌هایی نظیر «توتال»، «شل» و «هیوندا» در اواسط دهه 80 کار برروی فازهای پارس جنوبی را رها کردند و رفتند، ما با اتکا به توان داخل کشور فازهای 15 و 16 را به مرحله نهایی راه‌اندازی و حتی بهره‌وری رساندیم به صورتی که امروز گاز در حال استحصال است.»

به گفته عبداللهی «فاز 15 و 16 از بزرگترین فازهای پارس جنوبی، دارای چهار ترین است که دو ترین آن کامل شده و22 میلیون متر مکعب گازرا به شبکه سراسری تزریق می‌کند و تجهیز، طراحی، ساخت و بهره‌وری آن تماما توسط مهندسان ایرانی صورت گرفته است.»

«ما تمام تجهیزات اصلی پالایشگاه‌ها نظیر توربوکمپرسورها،‌ استراکچرها، تاورها، ایرکولرها، ترام‌ها و بویلرها را خودمان می‌سازیم و تاکنون به لطف خدا در هر کاری که اراده‌ کرده‌ایم موفق بوده‌ایم. البته ما هر چه پیش می‌رویم تجربه بیشتری کسب می‌کنیم اما امروز دیگر ساخت سد، راه و تونل برای ما یک امر عادی است. قرارگاه خاتم‌‌الانبیا(ص) انحصارها را شکست. قبل از انقلاب و یا در سال‌های ابتدایی انقلاب، این خارجی‌ها بودند که حتی پروژه‌های معمولی ما را ساخته، طراحی و بهره‌برداری می‌کردند و نیروهای ایرانی حق ورود به کارگاه‌ها را نداشتند.»

** آشنایی با برخی پروژه‌های ملی

* از حرم تا حرم؛ قطعه اول آماده افتتاح

یکی از پروژه‌هایی که قرارگاه خاتم در آن نقش اصلی را داشت آزادراه حرم تا حرم (قم تا مشهد) است، به گفته فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) «قطعه اول این آزادراه یعنیحد فاصل قم تا گرمسار به طول 156 کیلومترآماده، خط‌کشی و حتی گاردریل آن نیز نصب شده است.»

عبداللهی این پروژه را یک پروژه بسیار موفق در کشور ارزیابی کرد کهطی دو سالبه انجام رسیده و علاوه بر دو لاین رفت و برگشت، امروز این اتوبان به سه خط رفت و سه خط برگشت مجهز شده و این علاوه بر 901 ابنیه‌ای است که با بهترین کیفیت در این مسیر ساخته شده است. آبروها و پل‌های بزرگ ازجمله این ابنیه‌ها هستند.

فرمانده قرارگاه خاتم می‌گوید: «بر اساس نظر کارشناسان وزارت راه و شهرسازی، با بهره برداری از این پروژه، طی یک سال،200 میلیارد توماندر مصرف سوخت صرفه‌جویی شده و زمان تردد در این مسیر برای کامیون‌ها 3 ساعت و برای خودروهای سواری یک ساعت و نیم کم می‌شود که اینها علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت، زمان و ترافیک را نیز کاهش خواهد داد و ترافیک استان‌های جنوبی و غرب به سمت شرق نیز به این اتوبان منتقل می‌شود.

* بزرگراه صدر؛ 22متر زیر زمین

اتوبان 2طبقه صدر در تهران یکی از مهمترین پروژه‌های عمرانی سالهای اخیر بود که سپاه در ساخت آن نقش اصلی را داشت که به گفته سردار عبداللهی «تمام این پروژه توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) با بکارگیری2 هزار و 500 نفر نیروانجام شد.»

او می افزاید: «البته مردم تنها عظمت ظاهری کار را می‌بینند. برای مثال پایه‌های شمع‌های این پل درعمق 22 متریفرو رفتند و ما برای انتقال تأسیسات، برق6.5 کیلومتر تونلاحداث کردیم چرا که این سیم‌کشی‌ها و دکل‌ها ظاهر شهر را به هم می‌ریخت و ما همه آنها را به زیر زمین منتقل کردیم.»

* 730 کیلومتر تونل در زیر ایران

ساخت تونل های مترو، تونل‌های ابرو و خطوط انتقال نفت و گاز از دیگر مواردیست که توسط قرارگاه خاتم ساخته شده و عبدالهی در توضیح آن می‌گوید: «ما در کشور730 کیلومتر تونلبرای راه آبرو و مترو داریم مانند متروی قم، شیراز، مشهد، تهران. 17 دستگاه T.B.Mدر اختیار داریم که اینها جزو پیشرفته‌ترین دستگاه‌های حفر تونل به حساب می‌آیند که همه اپراتورهای آن نیروهای ایرانی بوده و حتی ما بسیاری از قطعات آن را نیز خودمان می‌سازیم.»

به گفته وی «برای خطوط انتقال نفت، آب و گاز،9 هزار و 500 کیلومترپروژه اجرا و یا به اتمام رسیده است که برای نمونه می‌توان به خط صلح اشاره کرد که از عسلویه تا ایرانشهر به طول 905 کیلومتر با قطر 56 با هزینه و زمان کم صورت گرفته است.»

* آب شرب قم؛ دغدغه‌ای که توسط سپاه حل شد

بنا بر اظهارات فرمانده قرارگاه ختم، «یکی از دغدغه‌های کشور که مقام معظم رهبری نیز بر روی آن تأکید داشتند موضوع آب شرب قم بود که این پروژه از سال‌ها قبل مد نظر بوده و زمان مطالعات آن حتی به 54 سال قبل برمی‌گردد.»

عبداللهی می گوید: «برای تحقق این امر به28 کیلومتر تونلنیاز بود که آب را از سرشاخه‌های دز به قم بیاورد.238 کیلومتر خطوط انتقالنیز احداث شد که 450 بنا و 7 مخزن 20 هزار مترمکعبی نیز بر سر راه بود. برای این پروژه 5.5 سال زمان در نظر گرفته شد که ما توانستیم آن را در یک سال و نیم تمام کنیم که فقط170 هزار تُن فولاددر اینجا مورد استفاده قرار گرفت.»

وی یکی از معضلات امروز کشور را موضوع آب است عنوان می کند: «کارهای بزرگی در این خصوص صورت گرفته و21 میلیارد مترمکعب مخزن آبساخته‌شده است. مانند سد کرخه و یا سد گُتوند که ظرفیت مخزن آنبیش از 5 میلیارد متر مکعباست و دریاچه آن60 کیلومتر طولدارد و این سد بلندترین سد خاکی کشور است.»

* «کیفیت، سرعت و قیمت» شعار سپاه در سازندگی

علاوه بر مشاورین و ناظران بیرون از مجموعه قرارگاه، در خود این قرارگاه نیز مشاورین زیادی هستند که پروژه های ساخته شده را به لحاظ کیفیت مورد بررسی قرار می دهند.

عبداللهی در این باره می گوید: «کیفیت، سرعت و قیمتاز مؤلفه‌های قرارگاه خاتم‌الانبیاء است.

پروژه‌های ما به صورت E.P.C یعنی مهندسی، تأمین کالا و اجرا است و همه مراحل آن توسط نیروهای ایرانی صورت می‌گیرد البته ما پروژه‌های مشترکی بین مشاورین خود و بقیه افراد داخل کشور داریم که برای ما تفاوتی ندارد ما باشیم یا دیگران. ما امروز در حوزه مهندسی خودکفاییم و و قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) دارای150 کتاب علمیدر رشته‌های مختلف است.»

* محرومیت زدایی تا شعاع 70 کیلومتری

به گفته وی، «محرومیت‌زدایی از محل درآمد قرارگاه خاتم یکی از اولویت‌ها محسوب می شود و ما در همه پروژه‌ها موظف هستیمتا شعاع 70 کیلومتریبه مردم خدمات داده و در عمران آن مناطق کوشش کنیم.

عبداللهی می‌گوید: «این محرومیت‌زدایی در حجم بالایی صورت گرفته و هیچ کجا نبوده که ما پروژه‌ای داشته باشیم و این اقدامات صورت نگیرد. حتی یک بار که برای سرکشی به یکی از پروژه‌ها رفته بودم، گفتم این پروژه را در اولویت دوم قرار دهید و ابتدا رفتیم اقدامات محرومیت‌زدایی شده توسط قرارگاه را دیدیم که بسیار رضایت‌بخش بود و مردم از ساخت مساجد، حسینیه‌ها، مدرسه، راه روستایی، مراکز عمرانی، خط آب و ... راضی بودند.»

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری-تحلیلی فرهنگ، تاریخ انتشار 19 مهر 1393، کد مطلب:94119 : www.farhangnews.ir