شعار سال: برای بی بی احلام آخرین شب جمعه ماه رمضان چیز دیگری است. می گوید هر شب جمعه در طول ماه رمضان سینی را برای یتیمان محله می برد اما این جمعه سینی اش پرتر از بقیه شب جمعه هاست. زیرا این شب جمعه ؛ جمعه الیتیمه است. در فرهنگ عامیانه مردم عرب خوزستان به جمعه آخر ماه رمضان «جمعه الیتیمه» گفته می شود و در آن کرامت مردم به اوج خود می رسد.

این باور وجود دارد که یتیمان و فقیران کوفه در جمعه آخر ماه رمضان به انتظار دست های نوازشگر امام علی(ع) می نشینند و به همین مناسبت هم برای شادی روح اموات، انواع خوردنی ها و شیرینجات تهیه کرده میان فقیران و همسایگان توزیع می کنند. برخی هم اعتقاد دارند به این علت به جمعه آخر ماه رمضان جمعه یتیمان می گویند که آخرین جمعه است و دیگر جمعه ای در این ماه باقی نمانده و به بنا بر این تعبیر در این جمعه باید سنگ تمام گذاشت.

محله ای با فرهنگ مهربانی

بی بی احلام در کوی فیصلی های خرمشهر زندگی می کند. همه اهل کوی او را به خوبی می شناسند. به مسجد شهدای کوی فیصلی برای خواندن نمازهای مستحب می آید و کمی مانده به اذان مغرب می رود تا روزه اش را بازکند.

او می گوید: هر هفته شب جمعه رمضان، سینی غذایی پر می کنم و برای یتیمان و فقیران می برم. اما آخرین شب جمعه ماه رمضان که می شود غذا و شیرینی و دسر بیشتر می پزم. همه خانه های محله هم همین کار را می کنند.

چادر سفید مسجد را تا می کند. شیله اش (روسری عربی) را محکم می کند و با خنده ریزی می گوید: یک زن فقیر در محل هست، جمعه الیتیمه که می شود دیگر یخچالش جا ندارد.

بی بی احلام می گوید: در کوی فیصلی ها که مساحت قابل توجهی از کوت شیخ زیر پل جدید خرمشهر را شامل می شود، اکثر مردمش مذهبی و پایبند به آداب و رسوم قدیمی هستند و چون اکثر ساکنان از یک خاندان هستند همدیگر را می شناسند خجالت، مخفی کاری و بی تفاوتی نسبت به مشکلات یکدیگر در این محله قدیمی بی معنی است.

تلاوت قرآن با طعم اطعام

روش کمک کردن در جمعه الیتیمه در جاهای مختلف متفاوت است. در برخی روستاها برای اینکه احساس ناخوشایندی در فرد نیازمند یا کودک یتیم ایجاد نشود و طعم شیرین محبت را در یک فضای معنوی بچشند، در یک ضیافت ختم قرآن، اطعام را هم چاشنی می کنند.

زینب بریحی معلمی ۳۰ ساله از اهالی روستای حفار غربی خرمشهر است که می گوید: آخرین شب جمعه ماه رمضان در روستایشان صور و ساتی برقرار است. او تعریف می کند: هرخانه در روستایمان آخرین شب جمعه رمضان برای امواتشان چیزهای زیادی درست می کند یا می خرند. در جمعه الیتیمه مراسمی مردانه در حسینیه روستا می گیرند و با ختم قرآن، ثواب ختم قرآن و اطعام به همسایگان و فقیران را به امواتشان هدیه می کنند.

وی می گوید: خانم ها در بعد از ظهر آخرین شب جمعه شروع به درست کردن شرینی های مختلف مثل انواع شیرینی، کیک خانگی و حلواهای مختلف مثل حلوا مسقطی و آش می کنند.

بریحی ادامه می دهد: ممکن است یک خانواده یک نوع غذا درست کند. مثلا مادرم حلوا مسقتی درست کند و وقتی قرار است حلوا درست کند سه سینی متوسط پر درست می کند.

این خانم معلم تاکید می کند: محدودیتی برای پخت شیرینی و مخلفات وجود ندارد. بعضی خانواده ها بیشتر از یک نوع خوردنی درست می کنند اما همه با هم نزدیک غروب که می شود هرچه درست کردند را به حسینیه روستا می برند.

بریحی توضحیح می دهد: ادامه می دهد: نزدیک غروب سفره بلندی در حسینیه برای مردها پهن می شود و خیلی ها در مراسم شرکت می کنند در این مراسم قرآن ختم می شود و ثوابش به اموات هدیه می شود.

آنطور که زینب می گوید پسر بچه ها به همراه پدرهایشان در مراسم جمعه الیتیمه شرکت می کنند و دختران و زنان در حیاط منزل می نشینند و همراه با صدای بلند گوی حسینیه آیات قرآن را زمزمه می کنند و بدون اینکه طعم شیرینی هایی که خودشان پخته اند را چشیده باشند، شیرینیش را زیر زبانشان حس می کنند.

سنتی که بزرگتر می شود

فرهنگ کمک و اطعام ایتام در طول ماه رمضان، سنتی رایج در میان مسلمانان است که می توان گفت در آخرین شب جمعه ماه رمضان این سنت به طرز زیبایی متبلور می شود. در سال های اخیر در برخی مناطق مردم به این مناسبت برای خوشحال کردن یتیمان پا را فراتر گذاشته و از زن ومرد تصمیم می گیرند تا لبخند را در قالب های تامین نیازهای ضروری مختلف، به نیازمندان و ایتام هدیه می کنند.

«مسلم عساکره» یکی از ساکنان روستای سرحانیه از روستاهای مسیر شلمچه خرمشهر که در انتخابات شورای شهر و روستای خرمشهر نیز به عنوان منتخب مردم برای عضویت در شورای سرحانیه انتخاب شده است می گوید: جمعه الیتیمه آخرین شب جمعه ماه رمضان است که در قدیم چون رسم نبود در حسینیه دعوت کنند غذا ها را به در خانه ها می برند. آن موقع خانم ها خودشان غذا درست می کردند و خودشان هم توزیع می کردند.

وی ادامه می دهد: از بهترین نوع غذاها برای جمعه الیتیمه درست می کنند. شاید غذاهایی که حتی بچه های خودشان هم در یک وعده نمی خورند. مثلا چند نوع غذا درست می کنند و می برند برای یتیمان و ثوابش را به روح رفتگان اهدا می کنند.

مسلم در ادامه می گوید: نوع کمک کم کم تغییر کرد و علاوه بر دادن غذا در شب جمعه، شروع کردیم به توزیع سبدهای کالایی مثل خرما برنج، جو و گندم و کمک هایی که از خیرین به دستمان می رسید.

او ادعا می کند در روستای مسیر شلمچه کمک به نیازمندان و ایتام در جمعه الیتیمه وارد مرحله جدیدی شده است و اظهار می کند: این کمک کردن ها کم کم پیشرفت کرد و الان به جایی رسیده که حتی خود یتیمان یا خانواده های نیازمند را به بازار می بریم و برایشان لباس و آجیل و چیزی که نیاز دارند را می خریم و اگه امکانش نبود پول نقد برای خریدشان را به آنها می دهیم.

مسلم هم به این نکته اشاره می کند که جمعیت عمده روستاهای مسیر شلمچه دوست و آشنا هستند و چیزی تحت عنوان تعارف و یا خجالت در میانشان نیست و ادامه می دهد: برای خانواده های غریبه ای هم که آنها را نمی شناسیم اما ساکن روستا هستند، زن ها دست به کار می شوند و با سر زدن به همسایه غریبه و خوردن یک لیوان چای از نیازشان مطلع می شوند.

عساکره ادعا می کند او و چند نفر دیگه جمع شده اند و یک گروه برای کمک به نیازمندان، ایتام و خانواده هایی که فرد معلول در خانه دارند را تشکیل داده اند و با کمک گرفتن از خیران روستا و شهر برخی از نیازهای اساسی این افراد را اعم از هزینه درمان و یا وسایل منزل را هم تامین می کنند .

وی می گوید: همه هدف مردم این روستا و خیران آوردن لبخند بر لبان کودکان یتیم است و اعتقاد دارند با این کار رحم و مروت را به فرزندان خود می آموزند تا در پیری شاهد بی مهری آنها نباشند.

سابقه تسمیه آخرین جمعه ماه رمضان به جمعه الیتیمه به خیلی پیش از تر از نامگذاری این جمعه به روز قدس از سوی امام راحل برمی گردد اما نکته جالب در این میان این است که در هر دوی این مناسبت ها یاد کردن از فقرا و مظلومان و همچنین داشتن روحیه آزادی و همدردی با هم نوع مشترک است. حرکتی که ریشه در باورهای زیبای دینی دارد که بر همه ادعاهای باطل و سیاه نمایی های که علیه اسلام انجام می شودف خط بطلان می کشد.

سایت شعار سال، با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 1 تیر 1396، کد مطلب: 4011814:www. mehrnews.com