شعار سال : پارسال و سال های پیش از آن، «امین شول» هر سال به اینجا می آمد تا به پدر در کار برداشت پسته کمک کند؛ محصولی که مانند خاویار و فرش، نماد ایران است.

اکنون با تمام شدن آخرین قطرات آب سفره های زیرزمینی، باغ پسته خانواده امین و دشت بیکران فراسوی آن، پر از درختان خشکیده ای شده که شاخه های استخوانی رنگ مرده خود را رو به آسمان فیروزه ای دراز کرده است.

امین که یک روزنامه نگار 32 ساله است به نیویورک تایمز گفت: من و خانواده ام سال ها پیش اینجا را ترک کردیم و کاشانه خود را برای بی سرپناهان و کارگران کم بضاعت باقی گذاشتیم اما حتی آنان نیز ترک شهر را آغاز کرده اند. نمی دانم چطور می توانیم به گذشته برگردیم.

همزمان با نزدیک شدن پایان تحریم ایران پس از امضای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)، نگاه ها به برقراری روابط تجاری با ایران به ویژه در صنایع نفت و هواپیما معطوف است اما ایران به کارشناسانی در بخش های مختلف بویژه محیط زیست نیاز دارد.

*بیشترین فشار محیط زیستی ایران، بحران آب است.

ایران گرفتار خشکسالی هفت ساله ای است که هیچ علامتی دال بر پایان آن دیده نمی شود و بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ممکن است این یک روند تازه باشد.

حتی بازگشت به سطح پیشین بارش ممکن است برای پایان دادن به این بحران کافی نباشد زیرا ایران در 50 سال گذشته 70 درصد منابع آب زیرزمینی خود را مصرف کرده است.

ایران که در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد، با خشک شدن دریاچه ها و رودخانه های خود روبروست و جلگه های حاصلخیز آن رفته رفته به بیابان های بی ثمر تبدیل می شود.

براساس اعلام سازمان ملل، چهار شهر از 10 شهر پرجمعیت جهان که به لحاظ معضل های زیست محیطی چون پدیده گرد و غبار و بیابانی شدن پیشتازند، در ایران قرار دارد.

در شهر زنجان واقع در شمال غرب تهران، پل تاریخی «میربهاالدین» از روی علف ها و شن های بستر یک رودخانه خشک می گذرد.

در گمیشان واقع در سواحل دریای خزر، ماهیگیرانی که روزی خانه های خود را باید روی ستون هایی واقع در آب می ساختند، اکنون برای رسیدن به خط ساحلی باید مایل ها رانندگی کنند.

در ارومیه نزدیک مرز ترکیه، مردم برای درخواست بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه که روزی یک دریاچه نمک بزرگ بود و اینک به خاستگاه طوفان های گرد و غبار تبدیل شده است، اعتراض کرده اند.

بیش از 15 درصد درختان پسته منطقه ای به وسعت 150 هزار ایکر (هر ایکر تقریبا معادل چهار هزار و 46 مترمربع) در استان کرمان که مرکز اصلی پرورش پسته در ایران است، در 10 سال گذشته خشک شده است.

شبکه سدهای ایران که تلویزیون دولتی این کشور از آن به عنوان گام های مهمی در راستای بهبود مدیریت آب یاد می کند، در بسیاری از مناطق موجب تشدید کم آبی شده است و به خالی شدن منابع آب زیرزمینی کمک می کند.

روزی رودخانه زیبای زاینده رود خرامان از اصفهان می گذشت و اینک بستر خشک آن، جای زخم بزرگی است بر پیکر شهر؛ زیرا مسئولان آب، آن را به طرف شهر بیابانی یزد منحرف کرده اند.

در تهران، مسئولان در تابستان گذشته به سختی مساله آب را مدیریت کردند زیرا منابع آب زیرزمینی شهر به سطح بسیار پایین و خطرناکی کاهش پیدا کرده است. یارانه آب و برق، مشوق مصرف بیش از اندازه آب و برق در منطقه های شهری است.

«عیسی کلانتری» وزیر پیشین جهار کشاورزی، هشدار داده است بیش از نصف استان های ایران ظرف 15 سال آینده غیرقابل سکونت خواهد شد، فاجعه ای که میلیون ها نفر را آواره خواهد کرد.

در ایران 90 درصد آب تازه، در بخش کشاورزی مصرف می شود، در حالی که هنوز روش های آبیاری نوین و کارآمد به طور گسترده جایگزین روش های منسوخ و ناکارآمد نشده است.

جایی که دیگر رودخانه و دریاچه ای برای تامین آب مصرفی مردم وجود ندارد، کشاورزان و مقام های شهری مستاصل، به بهره برداری از آب های زیرزمینی روی آورده اند.

شرکت های حفاری آب اعلام کرده اند چاه ها، حتی در عمق 600 فوتی (هر فوت تقریبا معادل 30 سانتی متر) به طور فزاینده ای در حال خشک شدن است. وقتی شرکت های حفاری آب پیدا می کنند، می گویند این آب ها اغلب آلوده به فلزات سنگین و آرسنیک است.

تغییر اقلیمی در استان کرمان بسیار مشهود است. در گذشته های نه چندان دور، این منطقه، کمربند سبزی به گستره صدها مایل مربع بود که در آن با استفاده از آب های زیرزمینی غلات و پسته به عمل می آمد.

اکنون، نور خورشید برای پیکر بی درخت دشت، حیات بخش نیست و هر لحظه آن را بیشتر بیابانی می کند. طوفان های شن که هر روز بر شدت سهمگینی آنها اضافه می شود، شاخ و برگ درختان دشت را برده و آنها را تبدیل به کنده کرده است.

خط های سفیدی نیز روی خاک سرخ باغ های خشکیده پسته دیده می شود.

امین می گوید این رد سفید، نمک و ذرات دیگر به جامانده از آب های آلوده بیرون آمده از چاه هایی است که آخرین آب های زیرزمینی باقی مانده از سال های دور را می مکند.

او گفت وی نیز مانند بسیاری از کسانی که در این منطقه زندگی می کرده اند، به دلیل مصرف آبی که حاوی درصد بالایی از چنین ذراتی است، سنگ کلیه دارد.

وی افزود: نکته طنز ماجرا این است که راه درمان و پیشگیری از تشدید این بیماری نیز نوشیدن آب است؛ آبی که ذرات مضر دارد.

در شهر سیرجان واقع در 50 مایلی (هر مایل، 1.6 کیلومتر) شمال کرمان، مسئولان محلی وادار شده اند در تخصیص منابع آب، گزینه های دشوار را انتخاب کنند.

در مکانی میان دو شهرک نوساز با آپارتمان های پنچ طبقه، کاروانی از کامیون های حمل آب برای پر کردن مخازن پنج هزار گالنی این آپارتمان ها صف کشیده اند. بر اساس قرارداد با شرکت مدیریت آب این منطقه، بیش از 400 دستگاه کامیون هر روز آب چاه اصلی شهر را به معدن آهن گلشهر که بزرگ ترین معدن آهن خاورمیانه است، می برند.

بیش از هفت هزار نفر که بیشتر آنها اهل سیرجانند، در این معدن کار می کنند و کمبود آب همراه با سقوط قیمت سنگ آهن، وضع ناگوار زندگی آنان را دشوارتر کرده است.

«ناصر تقی زاده» مدیرعامل شرکت سنگ آهن گلشهر، به پایگاه خبری محلی نگارستان سیرجان گفته است: در سطح جهان، حمل آب با تانکر نادر است اما ما راه دیگری نداریم. اگر آب به این مجتمع نرسد، پروژه ها متوقف می شود و بسیاری کار خود را از دست خواهند داد.

کارگران این معدن اعتراض کرده اند اما آب مصرفی آنان همچنان با تانکر تامین می شود؛ تانکرهایی که ضمن آب رسانی شهرک را غرق گرد و غبار نیز می کنند.

بسیاری از رانندگان این تانکرها که اهل شهر سیرجانند، می گویند: همسایه ها ما را مسخره می کنند. اما ما هم باید شکم خانواده خود را سیر کنیم.

یکی از آنان به نام «سعید سلیمی زاده» به نیویورک تایمز گفت: وقتی آب تمام می شود، زندگی سخت می شود. ما ناچاریم میان آب و شغلمان، یکی را انتخاب کنیم.

«اکبر محمودآبادی» معاون جهادکشاورزی سیرجان، در پاسخ کتبی به پرسش های نیویورک تایمز نوشت: این فقط مقدار آب نیست که در حال کاهش است بلکه کیفیت آب نیز به دلیل ذرات آلاینده موجود در آب های زیرزمینی به شدت کاهش یافته است.

وی تاکید کرد: وضع بسیار نگران کننده است.

استان کرمان یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان پسته در جهان است اما شیوه های آبیاری باغ های آن بسیار قدیمی و ناکارآمد است و آب زیادی به هدر می رود.

در یک باغ، کشاورزی به نام «اسماعیل علیزاده»، هنگام ظهر و زیر آفتاب سوزان، با یک لوله آب هشت اینچی (یک اینچ 2.54 سانتی متر است) باغ پسته خود را آبیاری می کند.

وی می گوید: ما همیشه اینطوری آبیاری می کنیم.

«سهیل شریف» که تولیدکننده بزرگ پسته در استان کرمان است، می گوید: وقتی من سامانه آبیاری قطره ای 600هزار دلاری خود را در باغ 90 ایکری پسته راه اندازی کردم، کشاورزان دیگر مرا مسخره می کردند اما اکنون باغ من سبز است، در حالی که باغ های اطراف همه خشک شده اند.

شریف اشاره می کند بابت برق مصرفی باغ که تلمبه بزرگ آن را روشن نگه می دارد و 20 کارگر در آن مشغول کارند، ماهانه فقط 270 دلار می پردازد.

وی از دولت به سبب یارانه آب و برق گلایه دارد و می گوید: ما آب برای مصرف نداریم، اما قیمت آن ارزان است.

این کشاورز 44 ساله در حالی که میان درختان پسته خود که بار فراوانی آورده اند قدم می زند، اضافه می کند: سرمایه گذاری بابت سامانه آبیاری باغ موفقیت آمیز بوده است و یک عمر برایم کار می کند.

وی ادامه می دهد: این مکان و هر چیز دیگری که اینجا هست، به دلیل وجود این سیستم، سرپاست.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایرنا ، تاریخ نشرخبر : 01 دی 1394 کد مطلب : 81889310 (5062645) www.irna.ir