شعارسال: سفر تیلرسون به منطقه خلیج فارس درحالی صورت گرفت که کشورهای عربستان، امارات، بحرین و مصر در بیانیه ای مشترک بعد از دریافت پاسخ قطر به شروط 13 گانه اعلام کردند که این پاسخ غیرقابل توجیه است و عربستان، امارات، بحرین و مصر از پنجم ژوئن گذشته (15 خرداد96) با متهم کردن دوحه به حمایت از سازمان های تروریستی، روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند.

اساسا شروع تنش ها که آغازگر آن رژیم سعودی بود مبتنی بر این واقعیت بود که محور ریاض با آگاهی از نقش آفرینی قطر درعرصه سیاسی و اقتصادی منطقه،عمیقا نگران تغییرمواضع این کنشگر منطقه ای و متعاقبا تاثیرات آن بر آرایش کلی صحنه دیپلماتیک منطقه بود.

وزیرخارجه آمریکا چهارمین مسئول بین المللی بود که برای بررسی بحران سعودی- قطر وارد منطقه شده است و پیش از او نیز زیگمار گابریل وزیرامورخارجه آلمان، جفری فلتمن معاون دبیرکل سازمان ملل متحد و بوریس جانسون وزیر امور خارجه انگلیس به منطقه سفر کرده اند.

در این میان، برای شناخت ابعاد دقیق پیامدهای سفر این مقام آمریکایی و تاثیر آن بر روند تحولات جاری منطقه مرتبط با قطر و نیز بررسی شرایط ژئوپلتیکی منطقه، توجه به نکات ذیل ضروری به نظر می رسد.

درحالی تیلرسون به شکل غیرمنتظره ای سفر به خلیج (فارس) را به دنبال شرکت در نشست گروه 20 در شهر هامبورگ آلمان و دیدار از کی یف، پایتخت اوکراین و استانبول ترکیه در دستور کار قرار داد که قطر، میزبان بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا درخاورمیانه با حضور تقریبا 11 هزار سرباز آمریکایی است.

کشور قطر به دلیل برخورداری از نقشی فعال در تحولات منطقه ای و دارا بودن جایگاهی راهبردی در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس و به عنوان کشوری دارای ظرفیت های سیاسی و اقتصادی فراوان، همواره در تحولات منطقه ای به عنوان یک کنشگر سیاسی تاثیرگذار مطرح بوده است.

به نوشته روزنامه آمریکایی لس آنجلس تایمز به دنبال بیش از یک ماه نشست های واشنگتن، تماس های تلفنی و ضرب الاجل های تعیین شده و بی نتیجه بودن پیام های ضد و نقیض کاخ سفید درباره تلاش برای متقاعد کردن دو طرف برای مذاکره، به دیپلماسی رفت و برگشت بین کشورهای خلیج (فارس) ازجمله عربستان و قطر متوسل شده است.

همراهی «مارک سدویل/ Mark Sedwill» مشاور امنیت ملی ارشد انگلیس با تیلرسون در این سفر نشانه دیگری از تشدید تلاش های میانجی گران برای خروج از بحران قطر است. وزیران خارجه آلمان و انگلیس هفته گذشته به عربستان و قطر سفر کردند.

تیلرسون در کویت مواضع منطقه ای و بین المللی را با صباح خالد الحمد الصباح همتای کویتی خود نیز بررسی کرد و پس از دیدار سه جانبه با وی و مارک سیدویل مشاور امنیت ملی انگلیس بیانیه مشترکی صادر و در آن همه طرف های بحران را دعوت به مذاکره کردند.

وزیرخارجه آمریکا در دومین ایستگاه سفر خود به سه کشور عربی ظهر روزسه شنبه وارد دوحه شد و بلافاصله با شیخ ' تمیم بن حمد آل ثانی' دیدار و گفت وگو کرد و مدعی شد که در این سفر قصد دارد با طرف های مقابل راه های پیشبرد امور را در راستای حل اختلافات جاری میان این کشورها را نیز بررسی کند.

درحالیکه روابط کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در بالاترین سطح از تنش قرار دارد، تیلرسون در تداوم تلاش های ناموفق خود روزچهارشنبه با حضور در شهر جده با عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان و 'سلمان بن عبدالعزیز' شاه سعودی دیدار و گفت و گو کرد.

وی پس از انجام دیدارهای تشریفاتی خود عصرچهارشنبه در نشستی مشترک با وزیران خارجه عربستان، مصر، امارات و بحرین در جده، درخصوص آخرین تحولات بحران قطر بحث و گفت وگو کرد.

عادل الجبیر وزیرخارجه عربستان، سامح شکری وزیرخارجه مصر، شیخ خالد آل خلیفه وزیر خارجه بحرین، انور قرقاش وزیر مشاور امارات متحده عربی در امور وزارت خارجه نیز که پیش تر برای حضور در این نشست به جده آمده بودند بر ادامه هماهنگی های مشترک درخصوص مسائل منطقه و همچنین تلاش برای مبارزه با تروریسم تاکید کردند.

این درحالی است که روزنامه قطری گالف تایمزچاپ دوحه در تارنمای خود با «ناعادلانه» خواندن تحریم های مصر، عربستان، امارات و بحرین نوشت: قطر از تمام ظرفیت خود برای مقابله با تحریم کنندگان بهره می برد.

این روزنامه قطری با بیان اینکه کشورهای تحریم کننده درصدد تحمیل خواسته های غیرقانونی خود بر دولت و ملت قطر هستند، افزود: قطر از کلیه ظرفیت های حقوقی و بین المللی خود برای مقابله با این اقدامات و نیز صیانت ازحاکمیت سرزمینی و حقوق عموم شهروندان استفاده خواهد کرد.

وزیر خارجه آمریکا که روزدوشنبه با هدف حل بحران قطر به منطقه خلیج (فارس) سفر کرده بود درحالی به سفر خود پایان داد که هیچ اظهارنظری درباره پیشرفت امور و اثربخش بودن تلاش ها برای حل بحران اعلام نکرد و بیشتر رسانه های منطقه ای آن را بی نتیجه دانستند.

سفر ناموفق وزیرخارجه آمریکا به منطقه حاشیه خلیج فارس درحالی صورت گرفت که آنچه که امروز به عنوان یک واقعیت مسلم مورد تاکید همه کنشگران صلح جوی منطقه مورد تاکید قرارگرفته است، تمرکز براین نکته است که کشورهای منطقه خلیج فارس باید وضعیت تفرقه و تنش کنونی را پشت سر بگذارند و در مسیر برقراری هماهنگی های منطقه ای واقع بینانه حرکت کرده و در این شرایط حساس، مبتنی برهمگرایی سیاسی و اقتصادی میان کشورهای این منطقه و از مسیر گفت و گو و بدون توجه به مداخلات کشورهای خارجی، مشکلات موجود خود را حل و به سمت کاهش اختلافات فی مابین حرکت کنند.

افزون برآن، تجربه های متعدد تاریخی و دیپلماتیک درعرصه منطقه ای به روشنی گویای آن است که نه تنها هرگونه مداخله کشورهای فرامنطقه ای در تحولات داخلی منطقه با شکست مواجه می شود بلکه در مقابل، گفت وگو و تعامل سازنده برمبنای اساس اصول مورد توافق کلی کشورهای یاد شده می تواند به عنوان یک راه حل پایداربرای تامین امنیت این منطقه راهبردی درچارچوب منافع مشترک کشورها و نیز مبتنی بر اراده سیاسی دولت - ملت های منطقه، مورد توجه جدی کنشگران منطقه ای قرار گیرد.

از سوی دیگر رسانه های سی ان ان، رویترز، بی بی سی، بلومبرگ، رادیو اروپا و شماری از رسانه های صهیونیستی با تحریف واقعیات این سفر تلاش کردند تا آن را تلاشی برای حل بحران میان کشورهای عربی جلوه داده و جایگاه وزیر خارجه ترامپ را به عنوان یک کنشگر تاثیرگذار جلوه دهند.

در مقابل اما سفر وزیر خارجه آمریکا به منطقه خلیج فارس درحالی بی نتیجه پایان یافت که روزنامه انگلیسی زبان ' پنینسولا' قطر ‌چاپ دوحه بدون اشاره به پیامدهای این سفر آن را تلاشی برای خروج کشورهای عربی از بحرانی توصیف کرد که سرآغاز آن کارشکنی های رژیم سعودی بوده است.

روزنامه کانادایی گلوب اند میل دیگر رسانه ای بود که به موضوع پایان تلاش های ناموفق تیلرسون در منطقه و بازگشت وی به آمریکا پرداخت.

این روزنامه فرامنطقه ای با اشاره به سفر وزیر خارجه آمریکا به منطقه حاشیه خلیج فارس نوشت: تیلرسون که برای پایان دادن به بحران میان کشورهای عربی به حاشیه خلیج فارس سفر کرده بود بدون دست یافتن به نتیجه ای موفقیت آمیز به آمریکا بازگشت.

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز هم دراین خصوص سفر تیلرسون به جده را ناموفق دانست و تاکید کرد: این سفر هیچ پیشرفت اضافی برای(حل) این بحران به همراه نداشت.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: 24تیر1396، کدخبر: 82598611: www.irna.ir