شعار سال: چند روز قبل بود که رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی استان کرمان از ثبت ۷۶ درجه ای دمای هوا در کویر مرکزی شهداد خبر داد، این دما هر چند که در شهر شهداد به ثبت نرسیده است اما این شهر در طول تابستان رکورددار بیشتر افزایش دما در استان کرمان و گاه در کشور است.

شهداد نزدیک ترین مرکز جمعیتی دنیا به گرمترین نقطه زمین است، این شهر تاریخی با وجود تمام سختی ها برای تامین آب، اما یکی از مراکز تولید محصولات کشاورزی از جمله خرما، مرکبات و سیر در استان کرمان محسوب می شود.

با افزایش مخاطرات خشکسالی در استان کرمان و کمبود شدید منابع آبی در استان کرمان شهداد به یکی از اصلی ترین شهرهای در خطر کاهش منابع آب تبدیل شده است به طوری که بسیاری از زمین های کشاورزی در این منطقه طی سال های اخیر خشک شده اند.

مهمترین منبع تامین آب در این شهر تاریخی و روستاهای اطراف قنات های آب هستند و به دلیل قرار گرفتن دشت شهداد در منطقه ای کم ارتفاع هنوز هم برخی از قنات های شهداد منابع خوبی برای تامین آب محسوب می شوند.

شهداد در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شهر کرمان قرار دارد و از یک سو به دشت لوت و از سوی دیگر به دره کناران و از سمت دیگر به تکاب منتهی می شود شهداد در واقع پست ترین ارتفاع در کویر را به خود اختصاص داده است و به همین دلیل آب های زیر زمینی این منطقه به شهداد سرازیر می شود اما خشکسالی حتی به قنات های و آب های زیر زمینی این منطقه هم رحم نکرده و دبی آب در قنات ها به شدت کاهش یافته است.

استفاده از روش های آبیاری سنتی در شهداد هنوز هم بر روش های مکانیزه غلبه دارد و به همین دلیل هم هر روز قنات ها کم آب تر می شود و فشار بر کشاورزان نیز کاهش می یابد.

نمود ضربه شدید خشکسالی به کشاورزی شهداد در باغ های مرکبات این منطقه دیده می شود، محمد اقبالی کارشناس کشاورزی ‌می گوید: شهداد با وجود کویری بودن اما شرایط مطلوبی برای کشت برخی از گونه های گیاهی دارد و یکی از مهمترین ذخیره گاه های تولید سیر در کشور محسوب می شود.

خسارت شدید به باغ های مرکبات و نخلستان ها

وی می گوید: باغ های خرما و مرکبات از مهمترین محصولات کشاورزی در منطقه محسوب می شوند اما خشکسالی موجب شده است باغ ها به شدت تحت فشار کمبود آب قرار گیرند و از سوی دیگر دمای هوا به صورت طبیعی در شهداد بسیار بالا است بطوریکه در برخی از روزهای سال دماسنج های مردم محلی دمایی بالا تر از ۵۵ در جه را ثبت می کنند.

اقبالی افزود: در چنین شرایطی امکان توسعه بخش کشاورزی در منطقه از بین رفته است و به مرور زمان بخش بیشتری از زمین های کشاورزی خشک می شوند.

این کارشناس کشاورزی افزود: در گذشته نچندان دور پرتغال شیرین شهداد یکی از مطلوب ترین گونه های مرکبات در استان کرمان محسوب می شد اما دیگر از این نوع پرتغال در مغازه های استان خبری نیست چون گرمای بیش از حد هوا در سال های اخیر بسیاری از باغ ها را به کلی خشک کرده است.

وی افزود: توسعه زیر ساخت های کشاورزی علمی و اجرای طرح تغییر الگوی کشت در این منطقه بسیار مهم است زیرا مهمترین شغل مردم شهداد کشاورزی است و در صورت ضربه به کشاورزی امکان تامین معاش در منطقه از بین می رود.

وی گفت: سیر شهداد هر سال بعد از برداشت به روسیه صادر می شود و ارقام خرمایی که در منطقه تولید می شود از مشتری های پر و پا قرصی برخوردار است به همین دلیل اقتصاد کشاورزی در منطقه پویا است اما در صورتیکه مورد حمایت قرار نگیرد و مدیریت آب در منطقه با حساسیت دنبال نشود منابع آب در دسترس به زودی با کمبود شدید مواجه می شود.

وی مهمترین مخاطره در کشاورزی شهداد را استفاده از روش های سنتی دانست و افزود: نباید در حالیکه شهداد کمترین میزان بارندگی در طول سال های گذشته را به خود اختصاص داده و یکی از کم بارش ترین مناطق استان بوده است از روش های غرق آبی در تولید محصولات استفاده کرد.

محمد ابراهیمی از کشاورزان شهداد نیز ‌اظهارداشت: دمای هوا در شهداد به حدی افزایش می یابد که اکثر باغ های مرکبات خشک شده اند و برگ درختان طی چند روز بر روی درخت به کلی می خشکد و درخت از بین می رود.

۹۰ درصد باغ های مرکبات خشک شده اند

این کشاورز افزود: به جرات می توان گفت که ۹۰ درصد از باغ های مرکبات شهداد از بین رفته است در حال حاضر اگر درختی هم با قی مانده باشد محصولش نیاز خود کشاورز را تامین می کند و دیگر برای مردم سودی ندارد.

ابراهیمی گفت: مردم در سال های اخیر به دلیل سود بالای سیر به کشت این محصول روی آورده اند اما با توجه به شرایط کنونی به نظر می رسد به زودی کشت این محصول هم محدود می شود چون در سال جاری آب دهی قنات ها به شدت کاهش یافته و امکان جایگزینی سیر با سایر محصولات نیز از بین رفته است.

وی می گوید: کیفیت آب به شدت کاهش و بسیاری از منابع آبی هم از بین رفته است در خصوص آبیاری مکانیزه هم باید حمایت بیشتری از کشاورزان شود، برخی فرهنگ سازی را موثر می دانند اما مسئولان باید بدانند کشاورزان به خوبی این ضرورت را احساس کرده اند اما سرمایه ای برای اجرای این طرح ها ندارند.

مردم توان اجرای طرح های مکانیزه را ندارند

وی کشاورزی مکانیزه را هزینه بردار دانست و افزود: حتی اگر نیمی از هزینه طرح های مکانیزه را دولت بدهد اما هزینه اجرای نیمی از طرح هم بسیار بالا است.

وی افزود: مرکبات شهداد از دست رفته است از مسئولان می خواهیم حمایت کنند که سایر قابلیت های شهداد مانند خرما و سیر از بین نرود.

اما مشکل شهداد فقط آب کشاورزی نیست بلکه آب شرب نیز در شهداد این روزها با چالش جدی مواجه شده است، شهداد در واقع از مناطق محروم کرمان محسوب می شود که علیرغم محرومیت ها قابلیت های زیادی از نظر گردشگری دارد و عدم برنامه ریزی برای حل مسائل زیر بنایی مانند تامین آب می تواند گردشگری منطقه را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

تابستان سال جاری مردم شهداد بیشترین مشکلات را در زمینه تامین آب تجربه کرده اند، شهری که دمای هوا در تابستان از ۵۵ درجه هم فراتر می رود مسلما با سرانه مصرف آب بالایی برای رفع مشکلات گرمای شدید مواجه است.

گرما در این شهر به حدی بالاست که مردم سعی می کنند اکثر رفت و آمدهای خود را به شب موکول کنند در چنین شرایطی استفاده از کولر های آبی در طول شبانه روز افزایش چشمگیر می یابد.

این در حالیست که دمای هوا آنقدر زیاد است که آب در لوله های شبکه توزیع آب شهر به درجه جوش نزدیک می شود و امکان استفاده از آب در دقایق ابتدایی باز کردن شیرهای آب شرب وجود ندارد و همین امر میران مصرف آب را بیشتر می کند.

اما این روزها مردم شهر با مشکلات دیگری نیز مواجه شده اند، کاهش شدید کیفیت آب شرب بسیاری از مردم را نگران سلامتی جامعه کرده است به همین دلیل استفاده از آب معدنی و آبی که از مناطق دیگر تامین می کنند رواج یافته است.

محمد یکی از شهروندان شهدادی است که می گوید: از نیمه فصل بهار کیفیت آب شهر افت شدید پیدا کرده است و این در حالی است که آب نیز با افت شدید فشار مواجه شده و در برخی از ساعات روز هم قطع می شود.

وی تصریح کرد: رنگ آب در شهر به کلی تغییر کرده و تیره شده است، تغییر طعم آب و رنگ به حدی است که قابل استفاده نیست.

خشکسالی بسیاری از روستاها و شهرهای استان کرمان را با چالش بی آبی مواجه کرده است و به نظر می رسد مردم استان کرمان باید خود را برای دوره ای که خشکسالی در زندگی روزمره نیز نمود جدی پیدا می کند آماده کنند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار 8 مرداد 96، کدمطلب: 4044418:www. mehrnews.com