شعارسال : روزنامه شرق در شماره روز سه‌شنبه 15 دی ماه با شهربانو امانی نماینده مجالس پنجم و ششم، پروانه مافی فرماندار سابق شمیران در دولت اصلاحات و زهره الهیان نماینده مجلس هشتم پیرامون حضور فعالان سیاسی زن در عرصه انتخابات به گفتگو پرداخته است.

ماه‌هاست که فعالان سیاسی زن از ضرورت افزایش سهم خود در پارلمان می‌گویند و ابزارها و شیوه‌های مختلف را برای رسیدن به هدف، به بحث گذاشته و به کار گرفته‌اند.

از برگزاری سخنرانی‌ها و نشست‌های هم‌اندیشی تا راه‌اندازی کمپین و استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی. هدفشان دست‌یابی به ٣٠ درصد از کرسی‌های مجلس است، اما در مرحله ثبت‌نام‌ها فقط ١٢ درصد مشارکت کردند. حال باید دید که ارزیابی خودشان از نتیجه‌ای که بعد از این همه تلاش و تبلیغ به دست آمده، چیست و چقدر به کسب آن ٣٠ درصد امیدوار هستند.

این موضوعی است که در میزگردی با حضور شهربانو امانی نماینده مجالس پنجم و ششم، پروانه مافی فرماندار سابق شمیران در دولت اصلاحات و زهره الهیان نماینده مجلس هشتم بررسی کردیم.

ماه‌های اخیر تلاش بسیاری برای افزایش مشارکت زنان در مجلس دهم شده است و روی طرح سهم ٣٠ درصدی نیز بسیار مانور داده شد، اما در مرحله ثبت‌نام‌ها به ١٢ درصد رسیدیم. آیا این نشانه‌ای از شکست طرح است؟

مافی: وضعیت فعلی حضور زنان در مجلس برای نظام جمهوری اسلامی با توجه اینکه زیرساخت فکری نظام منبعث از اسلام است و نظام قانونی آن که در اصل ٢٠ و ٢١ قانون اساسی تأکید زیادی بر برابری حقوق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان و مردان کرده است؛ یک وضعیت نامناسب به حساب می‌آید.

با یک مقایسه ساده میان وضعیت پارلمان‌های جهان در یک دوره ٢٠ساله از ١٩٩٥ تا ٢٠١٥ به این نتیجه خواهیم رسید که باید کاری کرد. سهم زنان در پارلمان‌های کشورهای آسیایی به‌طور میانگین ١٩ درصد، در میان سایر ملل غیر از آسیایی‌ها ٢٢ درصد و در ایران ٣,١ درصد است.

این تفاوت روشن می‌کند که افزایش کمّی و در مرحله بعدی کیفی حضور زنان باید از راهبردهای اصلی نظام باشد. آقای رئیس‌جمهور نیز در جریان ثبت‌نام‌ها بر این موضوع تأکید کرده و از زنان دعوت کردند برای کاندیداتوری ثبت‌نام کنند. به همین دلیل اعتقاد دارم که این مسئله حضور، یک حضور استراتژیک و مهم است. ما باید بتوانیم در برابر پارلمان‌های جهان عرض اندام کنیم.

از لحاظ تئوریک و زیرساخت‌ها نیز کمبود نداریم، بنابراین تاکنون تلاش‌هایی دراین‌باره در دو بخش دولتی و غیردولتی زنان شروع شده است. مجموعه این تلاش‌ها سبب شد در مرحله ثبت‌نام شاهد حضور ١٢ درصدی زنان باشیم. همین حضور نسبت به دوره قبل، افزایش چهار درصدی داشت که درواقع حاصل همین تلاش‌هاست.

به نظر من اگر در مرحله بعد که فهرست‌های انتخاباتی- به‌ویژه در شهرهای بزرگ- حرف اول را می‌زنند، احزاب و گروه‌های سیاسی به قولی که داده‌اند، عمل کنند و یک‌سوم از نامزدهای خود را از میان زنان معرفی کنند؛ ما می‌توانیم به ٣٠ درصد نزدیک شویم. ما یک دوی امدادی را شروع کرده‌ایم و حالا که ثبت‌نام‌ها انجام شده است پرچم را به تازه‌نفس‌ها داده‌ایم، اما حرکت به پایان نمی‌رسد.

الهیان: من با اصل تعیین درصد و سهمیه برای افزایش حضور زنان موافق نیستم. علت هم این است که فکر می‌کنم مشخص‌کردن یک درصد و عدد، با اصول قانون اساسی که انتخاب آزادانه و حق تعیین سرنوشت توسط مردم و رأی‌دهندگان است تا حدی منافات دارد. فکر می‌کنم خانم‌ها باید با اصل شایسته‌سالاری و براساس ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود و البته با رأی مردم به مجلس راه پیدا کنند.

٣٠ درصد عددی است که در شاخص‌های توسعه‌ هزاره مطرح شده و الزاما این عدد و شاخصی که سازمان‌ملل مشخص کرده است نمی‌تواند برای ما ملاک باشد. قطعا ما با توجه به توانمندی‌ای که در خانم‌ها می‌بینیم، عمل خواهیم کرد و چه‌بسا بتوان از ٣٠ درصد هم عبور کرد. مطلب دیگر این است که به کیفیت حضور خانم‌ها

توجه شود.

تجربه‌های عراق و افغانستان را دیده‌ایم که قانونا باید ٣٠ درصد از کرسی‌های مجلس را به خانم‌ها اختصاص دهند. من در صحبت‌هایم با نمایندگان پارلمان افغانستان دیده‌ام که از این سهمیه‌بندی نارضایتی جدی دارند و می‌گویند سبب شده است گاهی خانم‌هایی که توانمندی متناسب با سطح پارلمان را ندارند، وارد مجلس شوند و این موضوع یک نقطه ضعف برای کل خانم‌ها در مجلس به حساب می‌آید و عملا باور‌نداشتن به توانمندی زنان را افزایش می‌دهد.

ما نیز در سال‌هایی که در مجلس بودیم برای افزایش حضور خانم‌ها در مجلس تلاش‌های زیادی کردیم و اعتقاد داریم که خانم‌ها باید مشارکت فعال داشته باشند. حضرت امام (ره) جمله معروفی دارند که می‌تواند راهگشا باشد. اینکه می‌فرمایند زنان باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کنند، راه را به ما نشان می‌دهد.

ما نیاز داریم خانم‌های توانمند و با دغدغه در مجلس باشند و تعداد آنها نیز بیشتر شود تا ما در تمام کمیسیون‌های تخصصی از حضور آنها برخوردار باشیم. البته ما تلاش‌هایی کرده‌ایم که کمیسیون تخصصی خانواده و زنان هم در مجلس تشکیل شود که مخالفت‌هایی شد. به نظر من تشکیل چنین کمیسیونی در مجالس آینده نیز می‌تواند مطرح باشد و ایجاد آن نیازمند افزایش تعداد خانم‌ها در مجلس است؛ بنابراین حضور بیشتر زنان از لحاظ کمّی و کیفی بسیار مهم است، اما نباید سهمیه‌بندی و مدلی که قبلا در برخی از کشورها ناموفق بوده برای ما ملاک باشد.

نکته دیگری که نباید فراموش کرد این است که ١٢ درصد ثبت‌نام از سوی خانم‌ها به این معنی نیست که الزاما در مجلس آینده به همین میزان حضور پیدا خواهند کرد، بلکه این به فعالیت خانم‌ها در ادامه مسیر و حمایت احزاب و گروه‌ها از آنها بستگی دارد.

پس شما هم اعتقاد دارید که مسیر حضور خانم‌ها در مجلس ادامه دارد و ثبت‌نام ١٢ درصدی چیزی را مشخص نمی‌کند. در میان صحبت‌هایتان به مسئله منافات با قانون اساسی اشاره کردید. لطفا در ادامه صحبت‌ها به این مسئله هم بپردازید که آیا باتوجه‌به استفاده از طرح سهمیه‌بندی به‌عنوان یک استراتژی و نه یک اصل قانونی در این مقطع زمانی، باز هم موضوع منافات با قانون اساسی قابل طرح است؟

مافی: این کف انتظارات جامعه زنان است. آقای ناطق نوری در مصاحبه‌ای گفتند چرا ٣٠ درصد، ٦٠ درصد زنان بیایند. همین‌طور است. ما نیز خواهان محدودکردن خانم‌ها نیستیم؛ اما بیان این عدد کف انتظارات ماست و قانون نیست.

امانی: به نظر من مشارکت سیاسی به‌خصوص مشارکت سیاسی زنان یکی از شاخص‌های توسعه پایدار است که نه‌تنها در ایران بلکه در منطقه و جهان نیز با مشکلاتی مواجه است. ما در حوزه مشارکت توده مردم شاهدیم که زنان و مردان اختلاف چندانی با هم ندارند؛ اما در حوزه مشارکت نخبگان یک فاصله بسیارزیاد به دلایل مختلف وجود دارد.

خصوصا در حوزه سیاسی که از حیث جنسیتی بسیار مردانه و از حیث رقابت ناجوانمردانه است. همین فاصله موجود این ضرورت را ایجاد می‌کند که باید برای افزایش مشارکت زنان کاری کرد. درباره بحث ٣٠ درصد و سهمیه‌بندی نیز می‌خواهم به مصوبه اتحادیه بین‌المجالس اشاره کنم.

در اجلاسی با عنوان مشارکت سیاسی برابر زنان و مردان - در دهلی نو در سال ١٣٧٥- این پیشنهاد عنوان شد و رئیس هیأت ما آقای دری نجف‌آبادی دقیقا نظر خانم الهیان را داشتند و می‌گفتند که چون در قانون اساسی ما هیچ تبعیضی وجود ندارد، این مسئله باعث ایجاد محدودیت خواهد بود؛ به‌هرحال این پیشنهاد از ٥٠ درصد به ٢٥ درصد رسید و مصوب شد؛ اما این مصوب در کشور ما اجرائی نشد.

درباره دلیل این اجرائی‌نشدن شما را ارجاع می‌دهم به حذف کمیسیون زنان و خانواده در مجلس ششم. در مجلس پنجم خانم‌ها از هر دو جریان سیاسی حاضر بودند و اتفاقات خوبی افتاد. تمامی طرح‌ها و لوایح مصوب مجلس در حوزه زنان نیز در شورای نگهبان تأیید می‌شد. در همین مجلس کمیسیون زنان و خانواده -هرچند رئیس کمیسیون یک مرد بود- تشکیل شد؛ اما در مجلس ششم فکر کردیم که حتما همفکران ما دغدغه‌های مربوط به نیمی از جمعیت یعنی زنان را درک کرده‌اند؛ بنابراین در اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس و ادغام کمیسیون‌ها کمیسیون زنان و خانواده در کمیسیون‌های دیگر ادغام شد.

اگرچه در مجلس ششم نیز ما در هیأت رئیسه و تصمیم‌گیری‌های مجلس نقش ایفا کردیم و حتی بسیاری از طرح‌ها و لوایح مربوط به حوزه زنان تصویب شد؛ اما فکر می‌کنم که اگر آن کمیسیون حذف نمی‌شد، می‌توانستیم آن مصوبه اتحادیه بین‌المجالس را اجرائی کنیم و این گپ ایجاد نمی‌شد.

فکر می‌کنم اکنون برای افزایش حضور زنان در مجلس گام اول را برداشته‌ایم. از یک سو جامعه مدنی و تشکل‌های آن فعال هستند و در میان جریان‌های سیاسی هم این اتفاق‌نظر ایجاد شده است. خانم‌های مجلس نهم در ابتدا با سهمیه‌بندی مخالف بودند؛ اما وقتی در مقابل مطالبات و کنش‌های جامعه قرار گرفتند، گفتند که

ما تعدادمان کم بود و نمی‌توانستیم بیش‌ازاین کاری کنیم.

البته به مصوباتی که خانم‌ها در این مجلس سردمدار آن بودند و بخش مهمی از حقوق خانم‌ها را تضییع کردند، نمی‌پردازم. به‌هرحال فکر می‌کنم که اکنون باتوجه‌به مطالباتی که طی چندین ماه از سوی جامعه مدنی و خانم‌های اصلاح‌طلب پیگیری شده است، گام اول را برداشته‌ایم و این خیزش مؤثری است.

شاهدیم که در حوزه‌های انتخابیه حتی حوزه‌های مرزی‌تر، کوچک‌تر، قومی‌تر نیز زنان کاندیدا شده‌اند؛ یعنی زنان با قدرت آمدند و باید دید که گام بعدی چیست. الان خانم‌ها به اندازه شش برابر ظرفیت مجلس زنان کاندیدا هستند و اگر بتوانند رقابت‌های جنسیتی را مدیریت کنند و با هم به اتحاد و تفاهم برسند، حتما موفق خواهند بود.

همین‌طور از صحبت‌های شما مشخص است درباره ضرورت توجه و تمرکز بر افزایش حضور زنان در مجلس اتفاق نظر وجود دارد و مسئله اختلافی ابزارها و راهکارهای مورد استفاده است. به‌هرحال اکنون در آستانه انتخابات هستیم و دوازده درصد از ثبت‌نام‌ها نیز از سوی خانم‌ها انجام شده است. تجربه انتخابات‌های گذشته نیز نشان می‌دهد که به‌طورمعمول درصد زنان در مجلس نصف درصد کاندیداها است؛ بنابر این در این دور از انتخابات برای فراتررفتن از سهم شش‌درصدی احتمالی، چه باید کرد؟

مافی: راه این است که احزاب حمایت‌های جدی از زنان داشته باشند. تاکنون گفته‌اند که ما ٣٠ درصد از فهرست‌ها را به زنان اختصاص می‌دهیم، اگر این اقدام صورت گیرد حتما درصد زنان در مجلس به درصد

ثبت‌نام‌ها معطوف نخواهد بود و می‌توان شاهد یک رشد مناسب بود.

فکر می‌کنم در ابتدا باید بحث استراتژیک حضور زنان را در ذهن مسئولان مرد و دبیران کل احزاب و کسانی که در تهیه فهرست‌ها تصمیم‌گیرنده هستند، ایجاد کنیم؛ چراکه وقتی این احساس ضرورت برای نظام باشد طبیعتا همه می‌آیند و کمک می‌کنند. ازطرف‌دیگر باید به مباحث اقتصادی حضور در انتخابات نیز توجه کرد.

من همین الان نامزدهایی را می‌شناسم که اعلام کرده‌اند ما صندوق مشارکت مردمی می‌گذاریم تا هرکسی خواست کمک کند و بعد هم به‌صورت‌شفاف قابل بررسی باشد. این شیوه‌ها هیچ اشکالی ندارد؛ چون مسائل اقتصادی و بیان عددهای‌ میلیاردی برای حضور در انتخابات خانم‌ها را می‌ترساند و سبب می‌شود که ناخودآگاه پس کشیده شوند.

برای تأمین این هزینه‌ها باید سازوکارهایی اندیشیده شود. اکنون هم در این مدت کوتاه مشارکت مردم بسیار مؤثر است. به‌عبارتی آنچه درباره حضور سیاسی مطرح کردیم حالا باید در بحث اقتصادی طرح شود و کسانی که وارد عرصه شده‌اند حمایت سیاسی و اقتصادی شوند. در اینجا نیاز به تبعیض مثبت داریم. منظور از تبعیض مثبت تمرکز روی یک عدد ٣٠ درصدی نیست. ما نمی‌گوییم که حتما این تعداد صندلی خالی باشد و زنان بروند این صندلی‌ها را پر کنند؛ زیرا کیفیت بسیار مهم است.

کرسی‌های مجلس باید به افرادی که با مسائل و معضلات مهم، آشنا و قادر به حل مسئله هستند، افراد توانمند و باتجربه، اختصاص یابد. بسیاری از زنان این شرایط را دارند.

ما نیاز داریم که در همه کمیسیون‌های تخصصی مجلس، تعدادی از خانم‌ها متناسب با رشته تحصیلی، توانمندی فردی و علمی و تجربه‌های مدیریتی خود حضور داشته باشند. برای ایجاد این شرایط، به یک حمایت همه‌جانبه نیاز داریم.

اگر این حمایت از سوی دولتمردان، احزاب، گروه‌ها و سیاسی‌ها اتفاق بیفتد، رشد بزرگی خواهیم داشت که سطح ما را در مجامع بین‌المللی بالا می‌برد؛ بنابراین اگر تلاش کنیم و با حمایت سیاسی و اقتصادی از خانم‌ها مسیر افزایش مشارکت آنها را هموار کنیم، درواقع به آن مسئله کمک کرده‌ایم.

شما به حمایت احزاب اشاره کردید؛ اما در میان انتقادهایی که برخی به موضوع سهم ٣٠درصدی از فهرست احزاب وارد می‌کنند، خواندم که برخی می‌گویند، این به معنی سوءاستفاده از خانم‌ها برای بالابردن مشارکت و بازی با افکار عمومی برای برنده‌شدن بر جریان رقیب است. نظرتان دراین‌باره چیست؟

مافی: اصلا این‌طور نیست.

الهیان: اجازه بدهید قبل از این مسئله، به یک نکته در ادامه بحث قبلی اشاره کنم. در دوره انقلاب شاهد بودیم که برخی مخالف ادامه حضور زنان بودند؛ اما حضرت امام با این نگاه و تفکر به‌شدت و قاطع برخورد کردند. درواقع آن زمان طرحی نو درانداختند و برای تحقق این ایده که برگرفته از اسلام ناب بود، خانم دباغ را به سمت فرماندهی سپاه سه استان منصوب کردند.

این اقدام یک پیام به آیندگان داشت؛ اما خود ما خانم‌ها کمتر در این زمینه تلاش کردیم و شرایط امروز که قطعا ایده‌آل نیست، ایجاد شد. به‌نوعی از دستاوردهای انقلاب محافظت نکرده‌ایم. همان‌طورکه خانم امانی گفتند، در بحث مجلس، کمیسیونی که با کلی تلاش شکل گرفته است و می‌تواند منشأ خیلی از طرح‌ها و لوایح تخصصی در حوزه خانواده و زنان باشد، در مجلس ششم منحل می‌شود و این یک عقب‌گرد است.

ما از ظرفیت‌های خیلی بیش از این برخورداریم، حتی می‌توانیم از ظرفیت آقایان استفاده کنیم. خیلی از کارهایی که ما در مجلس انجام دادیم، به‌واسطه جلب همکاری و تعامل منطقی و کارشناسی با آقایان صورت گرفته است.

بنابراین درباره اینکه اکنون برای افزایش حضور زنان چه باید کرد، اعتقاد دارم بعد از این همکاری‌ها که می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد، باید به حمایت گروه‌های اجتماعی و تشکل‌های مردمی و... توجه داشت، زیرا خانم‌ها خیلی دنبال رانت و زدوبند نیستند و با صداقت بیشتری کار می‌کنند.

موافقم که مباحث مالی بسیار مهم است و خانم‌ها به واسطه همین ویژگی‌هایی که دارند، کمتر به سوی استفاده از رانت و روابط مالی ناصحیح می‌روند؛ بنابراین احزاب وگروه‌های فعال در عرصه انتخابات لازم است که حمایت ویژه از آنها داشته باشند تا ان‌شاءالله حضور زنان افزایش یابد. درباره انتقادی که اشاره کردید برخی موضوع حمایت احزاب از زنان را مطرح می کنند، فکر می‌کنم ما زنان باید خودمان مخالف نگاهی باشیم که حضور زنان را به یک موضوع شعاری بدل می‌کند. گزارش اکونومیست، گواه این واقعیت است که در انتخابات آمریکا و انگلیس هم مثلا بیل کلینتون یا تونی بلر از عواطف و احساسات جامعه زنان برای پیروزی استفاده کرده‌اند. اگر حزب یا جریانی، شعاری در باب حمایت از خانم‌ها می‌دهد، قطعا باید به نیازهای واقعی جامعه زنان معطوف باشد و صرفا تبلیغاتی نباشد.

فکر می‌کنید آنچه اکنون احزاب و گروه‌ها درباره حضور زنان و سهم ٣٠درصدی آنها در فهرست‌های انتخاباتی مطرح می‌کنند، شعاری و تبلیغاتی است؟

الهیان: الاعمال بالنیات. شاید بتوان نقشه‌راهی را ترسیم کرد که با ملاک قراردادن کیفیت به جای کمیت- البته کمیت هم مهم است- مؤثر باشد، یعنی احزاب نیایند خانم‌ها را براساس سهمیه حزبی در فهرست قرار دهند، بلکه براساس شایستگی‌ها و توانمندی‌های او تصمیم بگیرند.

به نظر من مسئله بعدی نیز فرهنگ‌سازی است، نقطه اول و حیاتی، خود خانم‌ها هستند که باید اعتمادبه‌نفس داشته باشند و در مرحله دوم، آقایان باید پتانسیلی که در جامعه زنان وجود دارد و اینکه حضور بیشتر خانم‌ها سبب ایجاد راهکارهایی برای پیشرفت جامعه می‌شود را باور کنند. به نظرم این روند هرچند شیب کمی دارد و

ایده‌آل نیست، اما شروع شده و روبه‌جلو است.

خوشبختانه این دوره شورای نگهبان اعلام کرد ثبت‌نام خانم‌ها در مجلس خبرگان نیز انجام می‌شود و می‌توانند حاضر شوند. حضور خانم‌ها در این مجلس که جایگاه مهمی در تعیین رهبری دارد، یک پیام مهم دارد و آن این است که خانم‌ها در بالاترین مسائل کشور می‌توانند دخالت داشته باشند.

امانی: بله، قبلا می‌گفتند خانم‌ها نمی‌توانند کاندیدا شوند، اما دیدیم زنان پافشاری کردند و گفتند منع قانونی و شرعی وجود ندارد.

مافی: این موضوع خیلی مهمی است. حتی خود ما‌ها تصور می‌کردیم برای حضور خانم‌ها در مجلس خبرگان منع قانونی وجود دارد. در ادوار گذشته موضوع باوجود خانم‌های مجتهده، مسئله اجتهاد را مانع حضور زنان در خبرگان تعریف می‌کردند، اما این دوره که فعالیت‌های مدنی بیشتری صورت گرفت، شاهد بودیم این مانع برداشته شد. این مسئله نشان داد وقتی فعالیت‌ها، مدنی و از پایین به بالاست، نتایج بهتری به دست می‌آید.

الهیان: طرح این موضوع از سوی شورای نگهبان نشانه نگاه پویای نهادی مثل شورای نگهبان است.

امانی: این نگاه در چهار مجلس گذشته نبود، البته در ادوار قبلی مانند دور سوم هم کاندیدای خانم داشتیم و حتی برخی از آنها تأیید صلاحیت هم شدند، اما خود خانم‌ها قبل از رأی‌گیری انصراف دادند.

الهیان: خاطرم هست در دوره مجلس هشتم و مباحثی که درباره ریاست‌جمهوری زنان مطرح می‌شد، رایزنی‌هایی با شورای نگهبان- اعضا و آیت‌الله جنتی- داشتیم. می‌خواهم این نتیجه را بگیرم که فعالیت خود خانم‌ها و رایزنی‌های آنها با مسئولان و افراد تأثیرگذار حتما مؤثر واقع می‌شود اما مهم این است که خانم‌ها به دور از نگاه احساسی و به دور از جاروجنجال و کارهای پرسروصدا بلکه با یک روند منطقی و مبتنی بر عقلانیت دیدگاه خود را به کرسی بنشانند.

گفتید بهتر است فعالیت خانم‌ها از کارهای پر سروصدا و توأم با جاروجنجال دوری کنند، طرح مسئله سهمیه‌بندی و موضوع ٣٠ درصد را مصداق همین کارها می‌دانید؟

الهیان: طرح ٣٠درصدی از این جهت که همان عددی است که در شاخص توسعه ‌هزاره آمده است، موضعی انفعالی است.

ما می‌توانیم طرحی را براساس مبانی و تفکری که حضرت امام در ابتدای انقلاب داشتند، چه‌بسا کارآمدتر و جدیدتر ارائه کنیم نه اینکه دقیقا همان عدد را بگیریم و به‌عنوان یک شعار انتخاباتی مطرح کنیم.

امانی: درباره مطالبات زنان و ضرورت افزایش مشارکت آنها اختلاف نظری نیست. مسئله اصلی که در فتواهای حضرت امام رعایت می‌شد و اکنون نیز آقایان باید به آن توجه داشته باشند، موضوع زمان و مکان است. مطالبات جامعه در این زمان و مکان شکل گرفته است و آقایان باید جواب آن را بدهند. البته باید از آنها پرسید که چرا قطره‌چکانی می‌دهند. مثلا درباره دیه تصادفات برابری لحاظ شد اما درباره قتل عمد هنوز یک‌دوم است.

الهیان: در مجلس گذشته قانون تصویب کردیم که این یک‌دوم از محل صندوق خسارات پرداخت شود.

امانی: نمی‌خواهم مصداقی وارد شوم. حرف من این است که امروز هیچ خلأ قانونی برای ورود زنان به عرصه‌های مختلف مانند مجلس خبرگان و حتی شورای نگهبان -فقها و حقوق‌دانان- نداریم.

این یعنی ساختار برای اجرائی‌شدن مبانی جمهوری اسلامی ایجاد نشده است. بخشی از این مسئله به خاطر زیاده‌طلبی آقایان و به خانه رانده‌شدن عملی خانم‌ها است. در مجلس ششم، تمام طرح و لوایح ما در مجلس رأی می‌آورد اما نهایتا با مشکل مواجه می‌شد. این را می‌گویم چون کاندیداهای مجلس دهم از حالا باید این مسائل را مد نظر داشته باشند. اقلیت مجلس ششم در مجلس ایفای نقش نمی‌کرد و با رعایت‌نکردن قواعد بازی، مجلس را دور زده و راهکار پیدا می‌کرد برای اینکه جلوی مصوبات را بگیرد. این مسائل هزینه زیادی را به جامعه تحمیل می‌کند.

بااین‌حال در همان مجلس دو کرسی در هیأت رئیسه داشتیم اما در مجلس بعدی از خانم‌های منتخب سؤال شد که شما کاندیدای هیأت رئیسه می‌شوید؟ گفتند چه لزومی دارد که خانم برود آن بالا بنشیند و از این پایین نگاهش کنند. این یکی از مشکلات خود خانم‌ها است که بعد از پشت‌سرگذاشتن یک رقابت نفس‌گیر و سنگین و تکیه‌زدن به سیاسی‌ترین کرسی کشور، باز هم با این نگاه‌ها مواجه شویم. یا مثلا در دوران اصلاحات محدودیت‌هایی بود.

دولت بعدی وزیر زن قرار داد و مشکلی پیش نیامد. در این دولت هم وزیر خانم نداریم. این‌طور از دست‌دادن دستاوردها شرایط ما را مثل بازی ماروپله کرده است. الان درباره مطالبات زنان اتفاق نظر وجود دارد. جامعه مدنی فعال است بنابراین هیچ‌کدام از نهادهای مدنی نباید سیاسی شود اما سیاسیون باید به مطالبات آنها پاسخ دهند.

خانم‌ها این ویژگی را دارند که به این مطالبات پاسخ بدهند. آنها بهتر می‌توانند افکار عمومی را قانع کنند و در این زمینه مؤثر باشند. یک مثال دیگر کمک مالی معاون‌اول دولت قبل به ١٧٠ کاندیدای مجلس بود. هیچ‌کدام از خانم‌هایی که در حوزه زنان به آنها نقد هم داریم در این فهرست نبودند.

الهیان: ما حتی درباره این موضوع طرح شکایت کردیم و در کمیسیون اصل ٩٠ مجلس مطرح شد.

امانی: زنان وقتی در قدرت باشند در فسادهای مالی، رانت‌خواری‌ها، کارچاق‌کنی‌ها و زدوبندها شرکت نمی‌کنند. علاوه‌براین، زنان در مجلس پاسخ‌گوتر و در دسترس‌تر هستند؛ بنابراین تعامل بیشتری با جامعه، خصوصا جوانان، دارند؛ به عبارت دیگر زنان با قدرت تعامل و برقراری ارتباط می‌توانند کمک کنند تا مردم وکالتشان را به مجلسی بدهند که قدرتمندانه و با درایت، تکیه‌گاه دولت و ناظر بر عملکرد دولت باشد و این فرصت را مهیا کند که دولت به وعده‌های خود عمل کند.

شما از ضرورت حضور زنان و ویژگی‌های مثبت حضور آنها می‌گویید. دراین‌باره هم اختلاف‌نظری وجود ندارد؛ اما اکنون در این دو ماه باقی‌مانده تا انتخابات باید به این پرداخت که اشکال کار کجاست که سهم زنان همیشه این‌قدر اندک بوده و چطور باید این اشکال را رفع کرد؟

امانی: اشکال این است که خانم‌ها دسترسی به رسانه ندارند. مردم باید رسانه خانم‌ها شوند. خانم‌ها برای رسیدن به فهرست‌های انتخاباتی باید به مردم بگویند که ما برای پیگیری مطالبات شما می‌خواهیم به مجلس برویم؛ زیرا مشارکت توده‌ای و همراهی زنان و مردان در فرستادن آنها به مجلس، مؤثر خواهد بود. این مشارکت نقطه عطف مجلس دهم خواهد بود.

درباره این مشارکت خیلی شنیده‌ایم که اگر زنان به زنان رأی بدهند مسئله حضور آنها حل خواهد شد. چرا زنان به زنان رأی نمی‌دهند؟

مافی: بخشی از این مسئله که می‌گویند زنان به زنان رأی نمی‌دهند، تبلیغ منفی است و مردان روی آن مانور می‌دهند و درواقع شیوه‌ای است برای به‌درکردن رقبای زن. بخش دیگر نیز فرهنگی است. این نیز باید در طول زمان حل شود. من در یک مجلس خصوصی بودم و یک خانم جوانی ضمن اینکه تعریف می‌کرد و می‌گفت اگر شما کاندید باشید به شما رأی می‌دهم، می‌گفت مردان می‌توانند اشتغال ایجاد کنند. یعنی تصور او این بود که اگر زنان به مجلس بروند نمی‌توانند اشتغال ایجاد کنند. اینها باید در طول زمان حل شود البته فکر می‌کنم که زنان ما توانمندی خود را تاکنون ثابت کرده‌اند. در دوران انقلاب امام توانستند زنان را به عرصه آورند و جامعه زنان را زنده کنند، جنگ با مدیریت زنان گذشت و این زنان بودند که خانواده‌ها را طوری مدیریت کردند تا با آن فوج‌فوج شهادت‌ها بتوانیم از پس جنگ برآییم. بعد هم در عرصه دانشگاه‌ها وارد شدند و کرسی‌های دانشگاهی را به دست آوردند. پس به‌قدر کافی توانایی خود را اثبات کرده‌اند و حالا وقت آن است که تثبیت شوند. اگرچه اعتقاد دارم باید در شرایط ایده‌آلی بر مبنای شایسته‌سالاری رأی داده شود و بدون توجه به جنسیت، نیروهای متخصص را به مجلس فرستاد تا این معضلات و مشکلات کنونی حل شود؛ اما فکر می‌کنم تبلیغاتی که در شرایط فعلی روی موضوع رأی زنان به زنان شده است تا اندازه‌ای می‌تواند مؤثر باشد و این گپ را پر کند.

الهیان: به نظر من برای تقویت حضور خانم‌ها در مناصب مدیریتی یا جایگاه مهمی مثل مجلس، نیاز به یک تغییر نگرش داریم. به‌خصوص تغییر نگرش در آقایان. خانم‌ها در این سال‌ها توانمندی‌های خود را به منصه ظهور گذاشته‌اند. در جامعه پزشکی شاهدیم ٧٠ درصد کادر پزشکی و سلامت ما، خانم‌ها هستند و در بالاترین سطوح تخصصی و جایگاه‌های پژوهشی ایفای نقش می‌کنند. این آمار بسیار قابل‌توجه است بنابراین ضرورت دارد یک تغییر نگرش نسبت به خانم‌ها داشته باشیم و این مسئله به رویکرد زنان هم بستگی دارد. یعنی باید از جنسیتی‌کردن مسائل به صورت افراطی در شعارها و فضاهای انتخاباتی پرهیز شود. بهتر است به جای مردستیزی و زن‌ستیزی به همکاری و تعامل فکر کنیم تا با بهره‌گرفتن از ظرفیت‌های زنان و مردان توانمند، به حل مسائل و اداره امور پرداخته شود. مقام معظم رهبری در جایی اشاره کردند رفع ظلم از زنان در سایه تهذیب مردان اتفاق می‌افتد. بنابراین تا تهذیب در حوزه اخلاق سیاسی نباشد، رفع ظلم از زنان نیز محقق نخواهد شد.

امانی: به نظر من خوشبختانه یک تفاهم نانوشته بزرگ میان خانم‌ها ایجاد شده است. شاید رگه‌هایی از نظرات شخصی وجود داشته باشد اما درکل همه ضرورت حضور بیشتر خانم‌ها در مجلس را پذیرفته‌اند و حتی می‌بینیم هراسی هم از این بابت ایجاد شده است. از نشانه‌های این هراس، روش‌های توأم با توهین است که برخی به‌کار گرفته‌اند. نمونه آن توهین نشریه یالثارات به خانم مولاوردی به‌عنوان یک زن دست‌پرورده جمهوری اسلامی است. اینها از همین تفاهم نانوشته نگران هستند. خوشحالم که زنان هوشمندانه بین خود اعتمادسازی و جریان‌سازی می‌کنند.

برای جمع‌بندی بحث بفرمایید در این شرایط که زنان ١٢ درصد از ثبت‌نام‌ها را داشته‌اند و با درنظرگرفتن ریزشی که احتمالا بعد از اعلام نظر فیلترهای نظارتی و انصراف‌های معمول به وجود می‌آید، چشم‌اندازتان از مجلس دهم چگونه است؟

مافی: حالا دیگر بحث صندوق است. اساسی‌ترین ویژگی دموکراسی همین صندوق رأی است که این را داریم. به نظر من زنانی که جسارت نشان داده و خود را کاندیدا کرده‌اند، وظیفه خود را در این مرحله انجام داده‌اند و حالا نوبت سایرین اعم از زن و مرد است که باید پای صندوق رأی بیایند. قهر با سیاست، انتخابات و صندوق رأی نشانه عقب‌ماندگی است و به ضرر کشور خواهد بود بنابراین مهم است مشارکت بالا و عالمانه باشد. درباره کیفیت صحبت کردیم. اکنون ثبت‌نام‌ها انجام شده و حتما برنامه‌های خود را اعلام می‌کنند. حالا نوبت مردم است که بررسی‌ها را آغاز کنند و بر اساس سوابق و توانمندی افراد به آنها رأی دهند. شرایط کشور حساس است و نباید با خط‌کشی‌کردن‌ها در مسیر حل مشکلات، مانع ایجاد کرد. امیدواریم با شرایطی که دولت ایجاد کرده و همان‌طور که مقام معظم رهبری گفته‌اند، رأی مردم امانت است؛ یک مجلس راه‌گشا ایجاد شود.

الهیان: تجربه و آمار نشان داده است که میزان مشارکت خانم‌ها در انتخابات‌ها همیشه بالا بوده و حتی بیشتر از آقایان بوده است، بنابراین مشارکت زنان در انتخابات مجلس صرفا به ثبت‌نام‌ها محدود نیست و رأی‌دهندگان خانم نقش بسیار مهم و مؤثری ایفا می‌کنند. تنها نکته‌ای که به نظرم می‌تواند نقطه آسیب و چالش‌زا باشد، طرح مسائل جنسیتی برای مقابله با آقایان است که به ضرر یک انتخابات سالم است. من به‌شدت با کمپین‌هایی مثل «کارت قرمز به نمایندگان زن‌ستیز» مخالف هستم. اینکه زن و مرد را به‌عنوان دو عنصری که در ستیز با هم هستند نشان دهیم، مخالف فضای همدلی و هم‌زبانی است که شرایط برگزاری یک انتخابات آرام و سالم را فراهم می‌کند.

امانی: به نظر من مجلس دهم و مجلس پنجم خبرگان رهبری در یک گذرگاه بسیار مهم تاریخی قرار دارند. از آنجایی که کار حزبی و نهادینه‌شدن تحزب در کشور ما حمایت نمی‌شود و نقاط ضعف بسیار جدی دارد، معتقد هستم هزینه مهم سیاسی روی دوش مردم است. چه در موضع کاندیداتوری و چه در موضع رأی‌دهندگان و تشکیل‌دهندگان ستادهای انتخاباتی. موافق هستم که فضای دوقطبی جنسیتی محدودیت ایجاد می‌کند. علاوه بر اینکه به‌هیچ‌وجه نمی‌خواهیم خانم‌ها به‌صرف زن‌بودن و بدون درنظرگرفتن توانایی‌هایشان در فهرست‌های انتخاباتی قرار گیرند. من فکر می‌کنم مردم ایران بسیار هوشمندانه همه‌چیز را رصد می‌کنند کمااینکه تا ٢٤ خرداد ٩٢ کسی نمی‌دانست که یکباره ورق برگردد و آقای روحانی رأی بیاورد. تجربه نیز نشان داده است دوسوم مجلس حاضر رأی نمی‌آورد. از طرفی هم مردم برای تکمیل رأی خرداد ٩٢ پای صندوق خواهند آمد. امیدواریم این اتفاق مبارک رخ دهد و خانم‌ها هم در مجلس خبرگان رهبری و هم در مجلس شورای اسلامی رأی قابل‌توجهی داشته باشند و این دستاورد خوبی برای جمهوری اسلامی ایران باشد.

الهیان: نکته‌ای در فرمایشات خانم امانی بود که ضمن احترام به نظرات ایشان، اجازه می‌خواهم بیان کنم. به نظر من اینکه مشارکت و آرای مردم را به یک جناح یا طیفی که الان سر کار هستند یعنی رئیس‌جمهور محترم و جریان اعتدال منحصر کنیم، نوعی ضایع‌کردن حق مردم است. همواره حضور و مشارکت مردم در برهه‌هایی که جریان‌های مختلف سر کار بوده‌اند، رأی به نظام بوده است.

امانی: فرقی در برداشت ما نیست. مردم برای تعیین سرنوشت خود پای صندوق می‌آیند. مردمی که انقلاب کرده‌اند، هشت سال جوانان خود را دادند و در این سال‌ها برای همه ناکارآمدی‌ها و کارآمدی‌های دولت‌ها هزینه دادند، به صندوق‌های رأی مراجعه می‌کنند.

الهیان: درست است. مردم با وجود ناکارآمدی‌های مسئولان از هر طیف و جناحی که باشند و مشکلات عدیده و معیشتی که دارند، باز هم پای صندوق‌های رأی می‌آیند و این مشابه حضور در ٢٢ بهمن و نوعی نه‌گفتن به دشمنان نظام مقدس جمهوری اسلامی است.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وب سایت باشگاه خبرنگاران جوان ، تاریخ انتشار سه شنبه 15 دی 1394 ، کد مطلب : 5450502 : www.yjc.ir