شعارسال : همزمان با لغو تحریم‌های هسته‌ای ایران و پای گذاشتن به دوره پسابرجام، متنوع سازی بازار‌های هدف یکی از سیاست‌های کلان ایران بوده به طوری که همسو با افزایش ظرفیت تولید نفت خام و میعانات گازی، کشف بازار‌های جدید برای فروش نفت در دستور کار قرار گرفته است.

در طول سه دهه گذشته پنج کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و ترکیه جز بازار‌های سنتی نفت خام ایران بودند، اما در طول سه سال گذشته ایران با استفاده از فرصت لغو و گاهی تحریم و محدودیت ها، اقدام به گشودن یک بازار جدید برای فروش نفت خام و میعانات گازی کرده است.

بر این اساس برای نخستین بار فروش و صادرات محموله‌های نفت خام و میعانات گازی ایران به کشور‌های بلوک شرق اروپا آغاز شده و شرکت ملی نفت ایران قرارداد‌هایی به صورت تک محموله برای فروش نفت دست کم با پالایشگاه‌های ۶ کشور بلوک شرق اروپا امضا کرده است.

اگر از نام شرکت‌های OMV اتریش و ویتول سوئیس به عنوان شرکت‌هایی که پیش از اعمال تحریم‌ها در ردیف مشتریان نفت ایران بودند، بگذاریم، ایران در طول سه سال گذشته موفق به امضای قرارداد‌هایی با پالایشگرانی از کشور‌های مجارستان، کرواسی، اسلواکی، لهستان، بلاروسی و روسیه شده است.

در لیست پالایشگران بلوک شرق اروپا که برای نخستین بار اقدام به خرید محموله‌های یک میلیون بشکه‌ای نفت خام کرده اند می‌توان به شرکت‌های INA کرواسی، MOL مجارستان، لوتوس و PKN Orlen لهستان، پالایشگاه براتیسلوای اسلواکی، شرکت «بل اویل پولسکا» وابسته به «بلاروس نفت» بلاروس و پروپرومیسیری ایمپورت وابسته به بخش بازرگانی وزارت انرژی روسیه اشاره کرد.

در کنار فروش نفت به شرکت‌های جدیدی در بلوک شرق اروپا، مهمترین ویژگی قرارداد فروش نفت ایران به شرکت MOL مجارستان این بوده که برای انتقال نفت صادراتی ایران از ظرفیت خط لوله نفت دروژپا (دوستی) استفاده شده که شاخه جنوبی این خط لوله نفت ایران را به کشور‌های اسلواکی و مجارستان (جمهوری چک) منتقل کرده است.

بر اساس این گزارش در واقع ایران به ورود به کشور‌های بلوک شرق اروپا توانسته است قدم به حیاط خلوت بازار نفت عربستان بگذارد.

علاوه بر این برخی از محموله‌های نفت ایران که به شرکت لوک اویل روسیه فروخته شده هم در پالایشگاه‌هایی در شرق اروپا همچون رومانی مورد پالایش قرار گرفته است.

ورود ایران به حیاط خلوت نفت عربستان

باز شدن جا برای بشکه‌های نفت خام صادراتی ایران در بلوک شرق اروپا علاوه بر اینکه منجر به متنوع سازی بازار‌های نفت ایران شده و وابستگی به بازار‌های سنتی آسیایی را تا حدودی کاهش داده، منجر به رقابت بیشتر با یک رقیب سنتی در بازار نفت به نام عربستان سعودی شده است؛ بنابراین ایران با آغاز فروش نفت خام به پالایشگران شرق اروپا عملا وارد بازاری شده که تحلیلگران از آن به عنوان حیاط خلوت نفتی عربستان سعودی یاد می‌کنند و به عنوان مثال شرکت PKN Orlen که در کنار دومین شرکت پالایشگر نفت لهستان به نام لوتوس در سال ۲۰۱۷ میلادی دو محموله یک میلیون بشکه‌ای نفت از ایران خریداری کرده یکی از مشتریان پای ثابت نفت صادراتی عربستان و حتی نفت یورال روسیه به شمار می‌رود.

پالایشگران لهستانی در حالی برای نخستین بار در پسابرجام اقدام به خرید نفت خام از ایران کرده اند که به منظور متنوع سازی سبد تامین نفت خام خود به دنبال امضای قرارداد‌های بلندمدتی با شرکت ملی نفت ایران هستند تا در کنار عربستان و روسیه بتوانند بخشی از نفت خام مورد نیاز خود را از مسیر ایران تامین کنند.

ایتالیا بزرگترین مشتری نفت ایران در قاره سبز

هم اکنون حدود ۳۸ تا ۴۰ درصد صادرات ۲.۲ میلیون بشکه‌ای نفت خام ایران روانه کشور‌های اروپایی شده به طوری که محدوده بازار‌های صادرات طلای سیاه ایران در قاره سبز از ترکیه و یونان آغاز شده و با امضای قرارداد‌های جدید به روسیه، بلاروس، مجارستان، لهستان، کرواسی توسعه یافته و تا کشور‌های فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و حتی انگلیس در غرب اروپا ادامه یافته است.

در همین حال کمیسیون اروپا (یورو استات) اخیرا با انتشار گزارشی، اعلام کرده است: صادرات نفت ایران به اروپا در ۱۱ ماهه سال ۲۰۱۷ میلادی با رشد حدود ۲ برابری نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۶ به ۹.۳ میلیارد یورو رسیده است.

کمیسیون اروپا از ایتالیا به عنوان بزرگترین واردکننده نفت ایران در سال ۲۰۱۷ نام برده به طوری که واردات نفت ایتالیا از ایران در ۱۱ ماهه ۲۰۱۷ بالغ بر ۳ میلیارد یورو گزارش شده که این رقم معادل ۳۲ درصد کل نفت صادراتی ایران به اروپا بوده است.

فرانسه با واردات ۲.۲ میلیارد دلار معادل ۲۳ درصد کل صادرات نفت ایران به اروپا در رتبه دوم از این نظر قرار داشته است. یونان، اسپانیا و هلند نیز از دیگر واردکنندگان بزرگ نفت ایران در ۱۱ ماهه سال ۲۰۱۷ بوده‌اند.

علاوه بر کشور‌های بلوک شرق اروپا، ایران برای متنوع سازی بیشتر بازار‌های هدف صادراتی خود در اندیشه تصاحب سهمی از بازار آفریقا بوده و مذاکراتی با برخی از کشور‌های قاره سیاه همچون غنا، آفریقای جنوبی، کنیا، نامیبیا و ... می‌توانند در سال ۲۰۱۸ مقصد بشکه‌های نفت خام صادراتی ایران باشند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت تحلیلی – خبری شفاف ، تاریخ انتشار: 14 بهمن 1396، کدخبر: 452509، www.shafaf.ir