راهکارهای ارتقا ایمنی رانندگان در پایانه ها و بنادر

حضور فیزیکی در محیط پایانه های بندری به دلیل حضور محموله های خطرناک، مواد شیمیایی، سوخت و سایر بارهای ویژه، ذاتاً چالش دار و مخاطره آمیز محسوب می شود. رانندگان کامیون معمولاً ناگزیرند ساعت ها در نزدیکی یا درون چنین محیط هایی منتظر تخلیه یا بارگیری بمانند. این حضور مداوم در شعاع حادثه، احتمال آسیب دیدگی را به شدت بالا می برد. تجارب موجود نشان می دهد که نبود آموزش های ایمنی تخصصی برای رانندگان کامیون ، عدم اطلاع از پروتکل های تخلیه اضطراری، عدم تعریف مسیرهای امن خروج، ضعف در علائم هشدار دهنده و مواردی همانند، باعث می شود که رانندگان وسایل حمل و نقل سنگین، در لحظات بحرانی نتوانند به سرعت جان خود را نجات دهند. انفجار مهیب بندر شهید رجایی زنگ خطری جدی برای ایمنی رانندگان کامیون در بنادر و پایانه‌ها بود. با بررسی علل کشته شدن رانندگان در چنین حوادثی می توان به نجات جان آنها کمک کرد.

شعارسال: انفجار هولناک صبح شنبه ۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ در بندر شهید رجایی بندرعباس، کشور را در شوک فرو برد. در این حادثه دردناک، علاوه بر کارکنان بندر، تعدادی از رانندگان کامیون و تریلی که برای بارگیری یا تخلیه بار در محوطه بندری حضور داشتند نیز جان خود را از دست دادند یا مجروح شدند. انتشار فیلم‌های این سانحه، اهمیت توجه به ایمنی رانندگان در بنادر و پایانه‌ها را بیش از پیش روشن کرد.

علت کشته شدن رانندگان کامیون در سوانح بندری
حضور فیزیکی در محیط پایانه‌های بندری به دلیل حضور محموله‌های خطرناک، مواد شیمیایی، سوخت و سایر بار‌های ویژه، ذاتاً محیط‌هایی پرخطر هستند. رانندگان کامیون معمولاً ناگزیرند ساعت‌ها در نزدیکی این بار‌ها منتظر تخلیه یا بارگیری بمانند. این حضور مداوم در شعاع حادثه، احتمال آسیب دیدگی را به شدت بالا می‌برد.
نبود آموزش‌های ایمنی تخصصی بسیاری از رانندگان کامیون آموزش‌های لازم در خصوص خطرات خاص بنادر و پایانه‌ها را دریافت نکرده اند. عدم اطلاع از پروتکل‌های تخلیه اضطراری، مسیر‌های امن خروج، یا علائم هشدار دهنده، باعث می‌شود در لحظات بحرانی نتوانند به سرعت جان خود را نجات دهند.
ضعف مدیریت بحران در پایانه ها در بسیاری از بنادر کشور، زیرساخت‌های مدیریت بحران و سامانه‌های هشدار سریع برای رانندگان کامیون به خوبی طراحی نشده اند. این ضعف موجب می‌شود رانندگان از وقوع خطر مطلع نشوند یا دستورات تخلیه به موقع به آن‌ها نرسد.

نبود امکانات امدادی ویژه برای رانندگان در حوادث بزرگ، امدادرسانی به رانندگان کامیون که در کابین خودرو یا حوالی آن گرفتار شده اند، دشوار است. بسیاری از پایانه‌ها فاقد تیم‌های واکنش سریع با تمرکز بر نجات رانندگان خودرو‌های سنگین هستند.
نداشتن تجهیزات فردی نجات تعداد بسیار کمی از رانندگان کامیون، وسایل فردی ایمنی مانند ماسک ضد دود، جلیقه ایمنی یا چکش‌های اضطراری برای خروج سریع از کابین را همراه دارند. این تجهیزات در مواقع بحرانی می‌توانند جان افراد را نجات دهند.

راهکار‌های پیشنهادی برای حفاظت از رانندگان در بنادر و پایانه‌ها

۱. آموزش تخصصی ایمنی به رانندگان: برگزاری دوره‌های الزامی آموزش ایمنی برای همه رانندگان ورودی به بنادر، یک ضرورت است. در این دوره‌ها باید آموزش‌هایی درباره شناسایی محموله‌های خطرناک، نحوه واکنش به حریق یا انفجار و مسیر‌های خروج اضطراری داده شود.
۲. تعیین مناطق امن برای استراحت و انتظار: باید در محوطه بندری، مناطق مشخص و ایمنی برای توقف کامیون‌ها در نظر گرفته شود؛ مناطقی که از محموله‌های پرخطر فاصله داشته و در معرض حوادث مستقیم نباشند.
۳. ایجاد سامانه‌های هشدار اضطراری برای رانندگان: بنادر باید سامانه‌هایی برای هشدار فوری به رانندگان (مثلاً از طریق پیامک، بلندگو یا سیستم‌های دیجیتال خودرو) راه اندازی کنند تا در لحظه حادثه، دستورالعمل‌های لازم به سرعت به اطلاع آنان برسد.
۴. تجهیز پایانه‌ها به تیم‌های امداد ویژه رانندگان کامیون: تشکیل تیم‌های تخصصی امداد و نجات برای کمک به رانندگان کامیون در شرایط بحرانی، می‌تواند آمار تلفات را به شدت کاهش دهد. این تیم‌ها باید به وسایل برش فلز، تجهیزات تنفسی و سایر لوازم نجات مجهز باشند.
۵. الزام به همراه داشتن تجهیزات فردی ایمنی: ورود به بنادر باید مشروط به داشتن تجهیزات اولیه ایمنی مانند ماسک دود، جلیقه شب نما، چکش اضطراری و چراغ قوه شود. حتی ارائه این تجهیزات به رانندگان در دروازه ورودی بندر می‌تواند جان‌های بسیاری را نجات دهد.
۶. شبیه سازی و مانور‌های اضطراری: برگزاری مانور‌های شبیه سازی سانحه برای رانندگان کامیون، آن‌ها را آماده می‌کند تا در صورت وقوع حادثه، سریع و صحیح عمل کنند. این مانور‌ها باید حداقل سالی دو بار اجرا شوند.

راهکارهای ارتقا ایمنی رانندگان در پایانه ها و بنادر

سانحه‌ای که باید زنگ‌های هشدار را به صدا درآورد

انفجار بندر شهید رجایی، تلنگری بزرگ به مدیریت بحران در پایانه‌های کشور بود. رانندگان کامیون به دلیل موقعیت خاص کاری خود، جزو آسیب پذیرترین گروه‌ها در سوانح بندری هستند. حفاظت از جان این قشر زحمتکش، نیازمند توجه ویژه به آموزش، ایجاد زیرساخت‌های ایمنی، تجهیز پایانه‌ها و ارتقاء فرهنگ ایمنی در میان رانندگان و مسئولان است.
حوادث بندری، نه تنها خسارات جانی جبران ناپذیری ایجاد می‌کنند، بلکه اعتبار اقتصادی و تجاری کشور را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. از این رو باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه در این حوزه به اجرا درآید.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:
ضای هیئت مدیره و بازرسان انجمن‌های صنفی رانندگان ناوگان حمل و نقل جاده‌ای کالای سراسر کشور در پیام تسلیتی که منتشر کرده اند، خواستار بررسی دقیق علل حادثه، ارزیابی زوایای مختلف واقعه و اعلام اسامی جان باختگان و مجروحان حادثه مورد نظر شده اند.
انجمن صنفی کارگری رانندگان یخچالدار حمل و نقل بین المللی ایران نیز ضمن تسلیت به خانواده‌های قربانیان این حادثه و آرزوی بازیابی سلامت مصدومان، بر لزوم اصلاح قوانین و استفاده از ابزار‌های لازم برای تفکیک رانندگان کامیون (غیر مالک) از مالکان خود راننده و خویش فرما تاکید کرده است. این انجمن با تاکید بر الزام کارفرمایان (کامیوندار) برای انجام وظایف و نیز قرار گرفتن رانندگان کامیون تحت پوشش قوانین کار و تامین اجتماعی، این اقدام را تنها از طریق تشکیل صندوق حمایت و ذخیره و بیمه رانندگان کامیون میسر دانسته و تاکید کرده است: این امر تنها با اراده و انجام وظایف مدیران متولی رسمی حمل و نقل جاده‌ای کشور و مطالبه گری تشکلات کارگری سربازان خط مقدم خدمت رسانی به جامعه تحقق خواهد یافت.
جمعی از رانندگان کامیون نیز در شبکه‌های اجتماعی کشته شدن همکاران خود در حادثه انفجار بندر شهید رجایی را زخمی عمیق بر پیکر جامعه حمل و نقل ایران ذکر کرده و آن را محصول مستقیم، ضعف نظارت و اهمال آشکار در فرآیند‌های ایمنی و مدیریت بندری دانسته اند. انجمن صنفی رانندگان شهرستان مهریز در پیامی با ابراز همدردی عمیق با خانواده‌های داغدار و آسیب دیدگان این حادثه تلخ، این مصیبت بزرگ را به جامعه کامیون داران، مردم شریف بندرعباس و خانواده‌های جانباختگان تسلیت گفته است. کامیون‌داران شهرستان مریوان در حرکتی بسیار ارزشمند با جان‌باختگان و حادثه‌دیدگان بندرعباس ابراز هم‌دردی نموده و به خانواده‌های جانباختگان و ملت ایران، تسلیت گفتند.