شعارسال: باغ‌وحش قدیمی مشهد با بیش از چهار دهه فعالیت فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت‌سر گذاشته و هر از چند گاهی مواردی در زمینه نگرانی برای زیست گونه‌های مختلف جانوری پرونده آن را در رسانه‌ها باز می‌کند.

پیشینه تأسیس نخستین باغ‌وحش شهر مشهد به سال 1339 بر می‌‌گردد که محل آن در محدوده خواجه ‌ربیع فعلی قرار داشت. پس از آن با ایجاد شرکت باغ‌وحش وکیل‌آباد در سال 1356، باغ‌وحش جدید در ورودی بوستان جنگلی وکیل‌آباد ایجاد شد که همین باغ‌وحش فعلی مشهد است. این مکان بزرگ‌ترین باغ‌وحش ایران است و بیش‌ترین حیوانات و گونه‌های جانوری را دارد که ازجمله می‌توان به شیر، ببر، خرس، خوک، گراز، گربه وحشی، انواع پرندگان، چهار نوع گوزن، شامپانزه و دیگر جانوران دیگر اشاره کرد.

این روزها خبر کشف هفت تخته پوست ببر و دو تخته پوست یوزپلنگ به‌همراه چهار جمجمه ببر در باغ‌وحش مشهد به‌گونه‌ای خبرساز شد که مراحل مختلف تأیید و تکذیب آن بیش از اصل ماجرا برای مخاطبان سوال برانگیز شد. سال‌هاست که فضای غیراستاندارد و محیط کوچک برای زیست انبوهی از گونه‌های مختلف در باغ‌وحش مشهد در کنار تغذیه نامناسب، عدم رعایت بهداشت و مسائل مشابه مورد اعتراض دوستداران محیط زیست و متولیان حفاظت از حیات وحش بوده که همین نگرانی‌ها موجب مطرح شدن جابه‌جایی باغ‌وحش مشهد و همگام شدن آن با استانداردهای مورد نظر شده است. این موضوع طی حدود یک‌دهه اخیر به عناوین مختلف مطرح و مورد تأکید قرار گرفته؛ اما تاکنون اقدام موثر و مفیدی در این زمینه انجام نشده و هر بار مسأله یا موردی موجب توقف پیگیری‌ها برای جابه‌جایی این باغ‌وحش شده است.

دوران طلایی باغ‌وحش مشهد به‌سر آمد

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در این زمینه گفت: به بهبود وضعیت باغ‌وحش مشهد خوش‌بین نیستیم. تورج همتی افزود: رسیدن باغ‌وحش مشهد به استانداردهای لازم و برنامه‌های مورد تأیید این اداره کل بسیار سخت است. وی با بیان این‌که رویکردهای جدید سازمان محیط‌زیست در فعالیت باغ‌وحش‌ها و نگهداری از گونه‌های جانوری بسیار سختگیرانه خواهد بود، اظهار داشت: این مجموعه باید طی سال‌های گذشته با دریافت وجوه ورودی از مردم اقدام به بهسازی و بهبود وضعیت موجود می‌کرد. وی گفت: دوران طلایی باغ‌وحش مشهد به‌سر آمده و این مجموعه برای ماندگاری در عرصه جذب گردشگران و زیست گونه‌های جانوری باید تغییرات بنیادین و اساسی انجام دهد.

احتمال تعطیلی باغ‌وحش مشهد

همتی افزود: با هدف اصلاح فضای موجود در باغ‌وحش مشهد برای زیست گونه‌های مختلف جانوری از اردیبهشت امسال مدت 12 ماه به مالک باغ‌وحش فرصت داده شد تا اصلاحات لازم را انجام دهد. وی اظهار داشت: در صورت عدم رعایت ضوابط، تعطیلی باغ‌وحش قطعی و حتمی است. وی گفت: رعایت استانداردهای زیست گونه‌های مختلف جانوری ازجمله در نظر گرفتن 150 متر فضا برای هر گونه گربه‌سان از مواردی است که باید در باغ‌وحش رعایت شود. همتی افزود: مالک باغ‌وحش مشهد متعهد شده است که گونه‌های جانوری را براساس فضاهای استاندارد تعدیل کرده و استانداردها را به میزان قابل قبول رعایت کند که بر این اساس تمام جایگاه‌های زیست گونه‌های جانوری باید اصلاح شود. وی اظهار داشت: ساماندهی کارگاه‌های تاکسیدرمی در باغ‌وحش، اخذ مجوزهای محیط‌زیست، پروانه بهداشتی و دامپزشکی و اخذ مجوز برای تاکسیدرمی ازجمله مواردی است که باید در این مجموعه انجام شود. وی گفت: ورود و خروج گونه‌ها با اجازه کامل محیط زیست، نصب میکروچیپ بر روی گونه‌های زنده، پلاک‌گذاری گونه‌های تلف شده و اجرای کامل دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست ازجمله مواردی است که در مدت باقی مانده باید در این مجموعه اجرا شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با بیان این‌که وضعیت تغذیه، بهداشت و شرایط نگهداری گونه‌ها باید به‌صورت مداوم به محیط زیست اعلام شود، افزود: گرچه امسال یک‌هزار متر به فضای محل زیست گونه‌های باغ‌وحش مشهد افزوده شده است؛ اما این میزان هنوز با استانداردها فاصله دارد. وی اظهار داشت: عدم تعطیلی باغ‌وحش مشهد در پایان مهلت مقرر بستگی به میزان اجرای استانداردها و تلاش انجام شده دارد و در غیر این‌صورت، تعطیلی قطعی است.

مجوز باغ‌وحش جدید صادر می‌شود

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی با بیان این‌که طبق مذاکرات انجام شده با دادستان مشهد قرار شده است مسائل باغ‌وحش این شهر به‌طور جدی پیگیری شود، گفت: در این راستا در صورت وجود سرمایه‌گذاران ذی‌صلاح و درخواست افراد، مجوز تأسیس باغ‌وحش جدید در مشهد صادر می‌شود تا فعالیت این‌گونه مجموعه‌ها وارد فضای رقابتی شود. وی افزود: باغ‌وحش‌های جدید در مشهد با همکاری استانداری، شهرداری مشهد و تمام دستگاه‌های متولی ایجاد می‌شود.

حیات گونه‌ها تحت نظارت مستقیم اداره کل حفاظت محیط زیست است

مالک باغ‌وحش مشهد نیز در این زمینه گفت: تمام اتفاقات و مسائل باغ‌وحش مشهد زیرنظر مستقیم اداره کل حفاظت محیط زیست استان است. مهدی رستمی افزود: شمار گونه‌هایی که در این باغ‌وحش نگهداری می‌شود به اطلاع این اداره کل رسیده و در این زمینه هرگونه تلفات، زخمی شدن و بیماری در گونه‌ها با اعلام رسمی به کارشناس محیط زیست استان همراه بوده است. وی درباره پوست ببرهایی که در باغ‌وحش مشهد نگهداری می‌شد، اظهار داشت: این پوست‌ها با اعلام و تأکید اداره محیط زیست به‌دلیل ارزشی که دارد به‌صورت دباغی شده نگهداری می‌شده و به هیچ‌وجه اقدام مخفیانه‌ای در این زمینه در کار نبوده است. وی گفت: این پوست‌ها با هدف تاکسیدرمی برای نمایش در موزه‌های حیات وحش و به دستور اداره محیط زیست نگهداری شده است. رستمی افزود: حیوانی را که 900 میلیون ریال قیمت‌گذاری می‌شود؛ اما پوست قاچاق آن یک‌دهم ارزش حیوان زنده را دارد چرا باید کشت و پوستش را دباغی و قاچاق کرد؟ وی اظهار داشت: برخی مخالفت‌ها و مانع تراشی‌ها برای جلوگیری از فعالیت باغ‌وحش‌ها وجود دارد که به نظر می‌رسد فضاسازی علیه باغ‌وحش مشهد نیز در این راستاست. وی گفت: مرگ هشت قلاده ببر که طی دو سال گذشته در این باغ‌وحش رخ داده و به اداره محیط زیست نیز اعلام شده است به‌دلایلی ازجمله کهولت سن، درگیری درون قفس و مرگ زیر یک‌ماهگی بوده و هیچ اتفاق حاد و بیماری موجب مرگ آن‌ها نشده است.

فروش و انتقال گونه‌ها به خارج کشور قانونی است

مالک باغ‌وحش مشهد با بیان این‌که به‌دلیل برخی مشکلات مکانی در باغ‌وحش مشهد موجب کاهش گونه‌ها می‌شود، افزود: هر گونه جانوری برای نگهداری در باغ‌وحش مشهد با تأیید اداره کل محیط زیست وارد این باغ شده است. وی اظهار داشت: به همین دلیل انتقال و فروش گونه‌های مختلف این باغ‌وحش به سایر باغ‌وحش‌ها قانونی است. وی گفت: حتی گونه‌های غیربومی موجود در باغ‌وحش مشهد ازجمله ببر، شیر و گوزن اروپایی را نیز طبق قانون می‌توانیم به خارج از کشور انتقال دهیم. رستمی افزود: وقتی امکان فروش گونه ارزشمند غیربومی را داریم، کشتار یا دباغی پوست آن برای قاچاق منطقی نیست.

باغ‌وحش را واگذار می‌کنم

مالک باغ‌وحش مشهد با بیان این‌که از مشکل‌سازی‌ها و شایعه پراکنی‌ها علیه باغ‌وحش خسته شده‌ام، اظهار داشت: فعالیت این مجموعه به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری اقدامی در جهت رفاه عموم است. وی گفت: این در حالی است که حمایت لازم از این‌چنین فعالیتی صورت نمی‌گیرد و با توجه به هزینه‌های فراوان و فشارهای مضاعف، روحیه ادامه فعالیت در این زمینه را ندارم. وی افزود: در صورت وجود متقاضی اقدام به واگذاری باغ‌وحش مشهد خواهم کرد؛ زیرا مشکلات این مجموعه بیش از حد انتظار است.

زمین لازم برای جابه‌جایی خریداری شده است

رستمی ادامه داد: جابه‌جایی باغ‌وحش ضرورتی است که ما نیز با آن موافقیم و سال‌ها در صدد این جابه‌جایی بوده‌ایم. وی با بیان این‌که زمین لازم برای جابه‌جایی باغ‌وحش را با هزینه شخصی خریداری کرده‌ایم، اظهار داشت: این زمین در طرقبه به مساحت حدود 16 هکتار است که در حال تلاش برای خریداری زمین‌های شخصی اطراف آن با هدف جلوگیری از ساخت‌و‌ساز مسکونی و شخصی در آن هستیم. وی گفت: با خرید زمین‌های اطراف مکان پیش‌بینی شده برای احداث باغ‌وحش مشهد، وسعت این باغ‌وحش به 40 هکتار افزایش می‌یابد. رستمی افزود: تأیید نهایی از سوی ادارات کل دامپزشکی، محیط زیست، منابع طبیعی و بهداشت لازم است تا کار جابه‌جایی آغاز شود. وی اظهار داشت: با انجام جابه‌جایی، استانداردسازی لازم و مورد تأکید اداره حفاظت محیط‌زیست برای نگهداری از گونه‌ها نیز به‌خوبی محقق می‌شود.

درخواست جدید از باغ‌وحش مشهد نرسیده است

معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز درباره روند بررسی پرونده جابه‌جایی این باغ‌وحش گفت: باغ‌وحش مشهد تاکنون اعلام درخواست توسعه نداشته است. محمد عرفانی افزود: صدور مجوز ایجاد باغ‌وحش در مکان جدید در شهرستان طرقبه از سوی مالک باغ‌وحش مشهد درخواست شده است؛ اما مستندات، مدارک و طرح توجیهی برای این مجموعه ارسال نشده و به‌همین دلیل شرایط بررسی پرونده تا تکمیل مدارک وجود ندارد. وی اظهار داشت: افزایش وسعت قفس‌ها و تعدیل گونه‌های جانوری تنها راه پیش‌روی این مجموعه است و در غیر این‌صورت جابه‌جایی یا تعطیلی آن قطعی است

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار:10مرداد1397 ، کدخبر: 51604: www.sabzineh.org