شعار سال: اوایل تابستان سال گذشته بود که زمزمه‌هایی درباره مالکیت ۵۰۰ اثر هنری در خزانه فرهنگستان هنر بالا گرفت و با نامه‌ای که رئیس وقت این فرهنگستان یعنی علی معلم دامغانی در اوایل مرداد ماه پارسال نوشت،‌ این موضوع علنی و رسانه‌ای شد. جنجال‌های مربوط به مالکیت این آثار تا چند ماه یکی از خبرهای مهم حوزه فرهنگ و هنر کشور بود. بانک پاسارگاد مدعی بود که مالک قانونی این آثار است و آنها را خریده و برای نگهداری و مراقبت از آنها ساختمان‌های وابسته به فرهنگستان هنر را اجاره کرده است. رئیس سابق فرهنگستان هنر مدعی بود که مالکیت ۵۰۰ اثر هنری موجود در این فرهنگستان، ‌ثابت شده نیست و عجالتا «متعلق به مردم و میهن اسلامی» است. این ادعای علی معلم واکنش‌های زیادی در پی داشت. معلم گفته بود که این آثار از سال ۸۱ تا ۸۸ خریداری شده و در موسسه فرهنگی و هنری صبا (وابسته به فرهنگستان هنر) نگهداری شده‌اند اما نماینده بانک پاسارگاد که مدعی مالکیت این آثار است، گفته در سال ۸۱ بانک نامبرده وجود خارجی نداشته و ادعای علی معلم صحیح نیست.



همان زمان لیلی گلستان از کارشناسان آثار تجسمی گفت تمام این تابلوها و اشیای هنری از گالری‌های معروف یا از خود هنرمندان خریداری شده است و برای خرید تمام اینها چک و رسید ردوبدل شده و تمام اینها متعلق به بانک پاسارگاد است. کشمکش میان هنرمندان و فرهنگستان هنر بالا گرفت و به بگومگوهای عجیب و غریبی هم کشیده شد و چند روز پس از انتشار پیام علی معلم دامغانی، غلامرضا نامی به‌عنوان مشاور هنری بانک در واکنشی به این پیام گفت: «این بانک در دوران ریاست میرحسین موسوی در فرهنگستان هنر، قراردادی را با موسسه فرهنگی و هنری صبا بست که زیر نظر فرهنگستان هنر است و آثار برخی هنرمندان را خریداری کرد که همان‌جا به‌عنوان موزه و محل نمایش آثار، نگهداری می‌شد. «پارس آریان» شرکت سرمایه‌گذاری این بانک است که به رئیس فرهنگستان هنر نامه نوشت و لیستی را ضمیمه نامه کرد و توضیح داد، اموال درج‌شده که در فرهنگستان نگهداری می‌شوند، متعلق به این بانک هستند، اما رئیس فرهنگستان همان لیست را منتشر کرده و اجازه خروج آثار را هم نمی‌دهد.»

در ادامه آیدین آغداشلو، نقاش هم درباره این ماجرا بیان کرد: «در سال ۱۳۸۷ بنا بر سفارشی که از طرف بانک دریافت کردم، چند قرارداد با این بانک امضا و سپس آثارم را تکمیل کردم و تحویل بانک دادم و پول خودم را هم از طرف قرارداد گرفتم. ضمنا اسناد خرید و فروش آثار تماما با حضور من و آقای امین تفرشی، به نمایندگی از طرف بانک امضا و تحویل داده شد.» در این میان معلم دامغانی به اظهارات آغداشلو واکنش نشان داد و جوابیه‌ای را برای انتشار به خبرگزاری‌ها فرستاد که انتشار آن جنجال دیگری را شکل داد.
تازه‌ترین اظهار‌نظر

پس از کش و قوس‌های فراوان از مهر پارسال این بحث آرام آرام فرونشست و تقریبا از یادها رفت تا اینکه نماینده بانک پاسارگاد اخیرا خبر داده که دادگاه در حکم اولیه خود، ادعای مالکیت این بانک را پذیرفته است. حالا در زمانی که علی معلم دامغانی پس از ۹ سال ریاست بر فرهنگستان هنر، میزش را ترک کرده، ادعای او به چالش جدی کشیده شده است. غلامرضا نامی مشاور هنری بانک پاسارگاد درباره سرنوشت این آثار به «ایسنا» می‌گوید: دادگاه رای خود را داده و حقانیت بانک را مطرح کرده است؛ البته این موضوع در مرحله تجدیدنظر به‌سر می‌برد و هنوز نمی‌دانیم نتیجه چه شده است.

او در پاسخ به این پرسش که آیا با رئیس جدید فرهنگستان در این زمینه صحبتی انجام شده است یا نه، بیان می‌کند: با رئیس جدید فرهنگستان هنر صحبت‌هایی انجام شده و ان‌شاءالله در این روزها به توافق کامل می‌رسیم. نامی درباره آثاری که ادعا می‌شد مسروقه یا قلابی هستند، اظهار می‌کند: تمام تحقیقات انجام شده است. در این دو سال از سوی فرهنگستان به تمامی موزه‌ها و کلکسیونرها اعلام شد که اگر اثری در این مجموعه، قلابی است یا از آنها دزدیده شده است، اطلاع بدهند؛ که هیچ جایی، موردی را اعلام نکرد. نامی همچنین درباره سرنوشت نمایش این آثار بعد از فرهنگستان هنر می‌گوید: ان‌شاءالله که مسائل حل شود، اما آنچه مسلم است موزه بانک از فرهنگستان به‌جای دیگری منتقل و بار دیگر باز خواهد شد. بانک این آثار را نخریده که در انبار نگه دارد. ما سیر تاریخ هنر معاصر ایران را با این آثار به نمایش گذاشتیم؛ البته هنوز مکان جدید برای این کار مشخص نشده است.

در ادامه این ماجرا حجت امانی، سرپرست پیشین موسسه فرهنگی- هنری صبا وابسته به فرهنگستان هنر که در پی این اتفاق‌ها از سمت خود برکنار شد، می‌گوید: پیش از آنکه من در فرهنگستان حضور پیدا کنم، شرکت یادشده با فرهنگستان هنر قرارداد داشت و سال به سال تمدید می‌شد. تا جایی که به خاطر دارم، آقای معلم هفت سال این قرارداد را تمدید کرده و هر کاری، با اجازه او انجام شده است. او حتی برای نمایش این آثار نیز حق‌الاجاره می‌گرفت و این حق‌الاجاره صرف پرداخت حقوق و بیمه کارمندان موسسه صبا می‌شد که زیر نظر فرهنگستان هنر است.

امانی درباره اینکه مشخصا سندی وجود دارد که تایید کند آثار موجود در فرهنگستان هنر به چه کسی متعلق است؛ توضیح داد: «من اسناد بانک را ندیده‌ام و فرهنگستان هنر نیز گالری خود را با عنوان اجاره در اختیار شرکت «پارس‌آریان» قرار داده است. بانک پاسارگاد ابتدا با ۱۳۰ اثر شروع کرد و در این مدت، آثاری را خرید و به آن مجموعه اضافه کرد که در نهایت به یک مجموعه ۵۰۰ اثری تبدیل شد. من با این موضوع که مالک آثار چه کسانی هستند، کاری ندارم؛ مشخصا مساله من این است که چرا قراردادی تمدید شده که مشکل داشته است؟ اگر مشکلی وجود داشته، چرا در سال‌های قبل حاضر به تمدید آن شده و حالا با آن مخالفت کرده‌اند؟!»

او همچنین گفت: «تا جایی که من اطلاع دارم، قراردادی که سال گذشته با شرکت مذکور امضا شد، مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان به‌عنوان حق‌الاجاره در سال بود و رئیس فرهنگستان درخواست کرد که این مبلغ برای اجاره فضا و خدمات نمایشگاهی به یک میلیارد تومان افزایش یابد. در این میان، یا بانک نمی‌خواست این مبلغ را بپردازد یا واقعا در توانش نبود. آنها حتی با درخواست افزایش ۵۰ میلیون تومانی هم به‌عنوان اجاره، اظهار کردند که دچار مشکل می‌شوند. آقای معلم به من گفت، می‌گویند مبلغ تابلوها زیاد است، پس شرکت باید مبلغ یک میلیارد تومان برای آنها بپردازد. ما با بانک و عوامل شرکت «پارس آریان» این موضوع را مطرح کردیم؛ اما آنها گفتند در چنین شرایطی هیات‌مدیره نمی‌پذیرد. با هر منطقی هم که حساب کنیم، نمی‌توان حق‌الاجاره ۳۰۰ میلیون تومانی را در یک سال به یک میلیارد تومان رساند.»

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 7 مهر 97، شماره روزنامه: 4434