شعار سال: تبریز با تاریخ 4500 ساله و دارا بودن فرهنگ و هنر عمیق، از معماری اصیل ایرانی – اسلامی متنوعی برخوردار بوده که می‌توان نمونه‌هایی از این معماری اصیل را در خانه‌های تاریخی به عنوان ظرفیت گردشگری مشاهده کرد.

خانه‌های تاریخی به‌عنوان ظرفیتی منحصربه‌فرد در قلب بافت تاریخی و قدیمی تبریزقرارگرفته‌اند تا همچنان ساختار محله‌های قدیمی این شهر حفظ شود و امروز نیز با همه تغییراتی که در شهرهای امروزی رخ داده اما همچنان بافت قدیمی و تاریخی تصویر زیبایی از معماری ایرانی- اسلامی را به رخ می‌کشد.

این خانه‌ها که می‌تواند بازگو کننده شرایط زندگی اجتماعی، فرهنگ خانواده ایرانی، آداب و رسوم بومی، معماری منطبق با شرایط جوی و آب و هوایی و بسیاری از نکات دیگر در زمینه‌های سیر تاریخی و فرهنگی باشد، ظرفیت پنهان گردشگری استان بوده که باید با معرفی و اطلاع رسانی مطلوب این مهم برجسته و محقق شود.

خانه‌های تاریخی که تعداد آن‌ها در تبریز به 29 خانه می‌رسد همواره به‌عنوان یکی از زیباترین عرصه‌های تبلور معماری اصیل ایرانی مطرح بوده‌اند و اغلب مسافران و گردشگران، مشتاق بازدید از خانه‌های تاریخی هستند.

خانه ساوجبلاغی، خانه ثقه الاسلام، خانه پروین اعتصامی، خانه شربت اوغلی (فرهنگ سرای تبریز)، خانه علی مسیو، خانه لاله‌ای، خانه ختایی، خانه کوزه کنانی، خانه صحتی، خانه سلماسی، خانه علوی، خانه امیر نظام، خانه کلانتری، خانه کلکلته چی، خانه حریری، خانه مشروطه، خانه سرخه‌ای، خانه شربت اوغلی، خانه بلورچیان، خانه قدکی، خانه گنجه‌ای زاده، خانه اردوبادی، خانه نیکدل، خانه بهنام، خانه حاج‌محمد آقاحبشی، خانه تاجرباشی، خانه ستارخان، خانه سلطان‌القرائی، خانه فرزام خانه‌های تاریخی تبریزند که به روی گردشگران باز هستند و با حضور در هر کدامشان به راحتی می‌توانید ابهت تبریز را در زمان‌های وقت حس کنید.

خانه بهنام

خانه بهنام که از اواخر دوران قاجار به یادگار مانده و امروزه به دانشکده معماری دانشگاه هنر تبریزتبدیل شده به دلیل معماری ظریف، پنجره‌های مشجر و طاق‌ها و ایوان‌های بلند و بزرگ خود جلوه ویژه‌ای دارد.

فضاهای اندرونی و بیرونی این ساختمان عهد قجری علاوه بر تزئینات داخلی به دلیل طراحی متناسب با فصول مختلف سال برای تعادل درجه حرارت و چشم انداز زیبای خود چشم بازدیدکنندگان را هنگام دیدار از این بنای باعظمت خیره می‌کند.

وسعت اعیانی خانه بهنام 300 مترمربع و منظره بیرونی آن به دلیل گچ‌بری‌های هنرمندانه، نمای آجری سرخ گون و حوض آسمانی رنگ وسط حیاط، خود وضع تبریز در سال‌های اول قرن چهاردهم شمسی را در ذهن گردشگران تداعی می‌کند.

گره سازی خانه بهنام از مهم‌ترین ویژگی‌های معماری این بنای تاریخی است که بازی نور را با هنر منبت کاری و ایجاد طرح‌های هندسی و تزئینی مختلف درهم آمیخته است.

خانه بهنام مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی ایران، متشکل از دو ساختمان بزرگ و کوچک یا قشلاقی و ییلاقی است که هر دو را می‌توان به یک اندازه زیبا و دلنشین دانست. اتاق اصلی این خانه به معنای واقعی و دوست‌داشتنی کلمه یک شاهکار است چراکه می‌تواند حس اندرونی معماری و نقوش و رنگ‌های ایرانی را به شما القا کند و انعکاس نور در پنجره‌های رنگارنگ نیز شفابخش روحیه‌ چشمان‌تان می‌تواند باشد.

خانه اردوبادی

خانه اردوبادی در خیابان ارتش جنوبی و نزدیکی منطقه باغ شمال در یک قرن قبل نیز نمونه‌ای دیگر از ظریف کاری و چیره دستی معماران ایرانی به ویژه هنرمندان عرصه ساختمان این خطه است.

در ساختمان این بنا تلفیقی از سنگ و آجر به کار رفته که همین امر نمای آن را از سایر خانه‌های تاریخی تبریز متمایز کرده است.

این بنا در سال‌های جنگ جهانی دوم و در زمان اشغال تبریز به دست روس‌ها، سفارت عراق بوده و قدمت خانه اردوبادی به اوایل حکومت پهلوی باز می‌گردد و استحکام این بنای تاریخی حاکی از زبردستی معماران هنرمندان در زمینه ساخت بناهای بلندمرتبه در حدود 84 سال پیش است.

خانه اردوبادی یک هزار و 600 مترمربع وسعت دارد و اعیانی آن در سه طبقه بنا شده و هم اکنون به عنوان مرکز اسناد ملی شمال غرب مورد استفاده قرار می‌گیرد و با جای دادن اسناد تاریخ پرفراز و نشیب منطقه شمال غرب کشور به پیوند خود با گذشته پرافتخار این خطه عینیت بخشیده است.

خانه حیدرزاده

خانه حیدرزاده در سمت جنوبی شهرداری تبریز قرار گرفته اما در مورد تاریخ دقیق ساخت این بنا اطلاعات و اسنادی در دست نیست ولی کارشناسان میراث فرهنگی بر اساس مطالعات میدانی ادعا می‌کنند که قدمت خانه به 130 سال می‌رسد. گفته می‌شود «حاج حبیب لک» معمار این بنا بود و در نقشه‌ دارالسلطنه‌ تبریز این ساختمان به نام خانه‌ «حاج قلی خان سرتیپ» آورده شده است.

مساحت خانه 900 متر مربع بوده و در دو طبقه ساخته شده است که ساختمان میان حیاط اندرونی و بیرونی قرار دارد.

تمامی پنجره‌ها چوبی و کنده‌کاری شده هستند و در قسمت بالایی، شیشه‌های رنگی دارند که به این خانه شادابی و سرزندگی می‌بخشد و یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این خانه همان ارسی‌های مشبک و رنگین آن است که مرمت آنها به تنهایی دو سال زمان برد.

خانه حیدرزاده مانند اکثر خانه‌های قاجار، در زیرزمین حوض‌خانه‌ای با یک حوض و فواره وجود دارد و دیوارها و طاق‌ها آجرکاری شده‌اند. قسمت‌های دیگر خانه توسط سالن به یکدیگر راه دارند و اتاق اصلی این خانه یا همان شاه‌نشین، زیباترین اتاق این عمارت است.

این خانه در سال 1378 در فهرست میراث ملی ایران با شماره 2524 به ثبت رسید و در سال 1380 بازسازی شد و امروزه به‌عنوان مرکز اطلاع‌رسانی گردشگری استان آذربایجان شرقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خانه مشروطه

خانه مشروطه، معروف‌ترین و پرافتخارترین خانه تاریخی تبریز است که در اوج انقلاب مشروطه محل تصمیم گیری‌های سرنوشت ساز سران مشروطه بوده است.

قدمت این خانه که اکنون در ضلع غربی بازار تبریز و در محلی به نام ˈراسته کوچهˈ روبه روی مسجد جامع این شهر واقع شده به 110 سال می‌رسد که این خانه در اصل متعلق به حاج مهدی کوزه کنانی از فعالان مشروطه در تبریز بود که در دوران مبارزه آزادی خواهانه مردم تبریز در اختیار مشروطه چیان قرار گرفته بود.

این بنا در سال‌های اوج جنبش مشروطه و پس از آن میعادگاه سران جنبش و مبارزان مشروطه خواه بود. این خانه دارای سرسراها و اتاق‌های متعددی است، اما زیباترین بخش ساختمان، نورگیر و سرسرای آیینه کاری تزئینی آن است.

این بنا در سال 1375 به موزه مشروطیت تبدیل و جریان وقایع و رخدادهای انقلاب مشروطیت در قالب آثار به جای مانده از آن دوران و تصاویر و عکس‌های بی نظیر به نمایش گذاشته شده است.

خانه‌های تاریخی ویترین معماری، فرهنگ وهنر و زندگی به سبک ایرانی است که پس از احیاء و نوسازی می‌تواند فضای آرام بخشی برای گردشگران و ارتباط با گذشتگان را فراهم کند تا با حضور چند ساعته و یا چند روزه با معماری، فرهنگ و هنر این مرز و بوم بیشتر آشنا شد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری تسنیم تاریخ انتشار 10فروردین 98، کد خبر: 1975429، www.tasnimnews.com