شعارسال: با توجه به اینکه برخی از کارشناسان و منتقدان فرهنگی و هنری معتقد هستند که اتمسفر فرهنگ و هنر به گونه‌ای است که قائل به هیچ‌گونه خط‌مش و ایدئولوژی نیست و همانند درختی است که هزاران شاخه دارد و از هر یک بهره‌ای می‌برند و با توجه به اینکه در دوران انفجار رسانه‌های اجتماعی به سر می‌بریم که بی‌وقفه پیشنهادهای هنری و بسته‌های فرهنگی برای مخاطبانش دارد نمی‌توان در تقابل و یا به زور فعالیت‌هایی انجام داد که تاثیر بسزایی در جامعه ندارد. اگر به حوزه مُد و لباس توجه کنیم، در جامعه خواهیم دید که جوانان ما در یک طرف هستند که گویی در دایره سرگردانی افتاده‌اند و در دوراهی «این را بپوش» و «آن را نپوش» گیر کرده‌اند!

طراحان و تولیدکنندگان در این میان بیشتر در دایره سرگردانی هستند. ارتباط و تعامل دوسویه میان تولیدکننده و طراح به خوبی شکل نگرفته و هر کدام آن یکی را مانع پیشرفت این حوزه می‌داند. از این لحاظ که میان تولیدکننده و طراح تقابل وجود دارد و راه‌شان از هم جدا است. از سوی دیگر جوانان به سمت جریان جهانی مد هستند و دیدگاه‌های نهادها و سازمان‌های متولی با آنان کاملاً فرق می‌کند. جوانان در جریانات ترند جهانی هستند و گویی نهادها، سازمان‌ها، طراحان و پژوهشگران در راهی دیگر، از همین رو، در این دو راهی‌ها هیچکس نمی‌تواند آن یکی را راضی کند که کدام راه درست‌تر، صحیح‌تر و قابل باورتر است! پس در این دایره سرگردانی چه باید کرد؟ با توجه به اینکه مسئولان مربوطه شهامت به چالش کشیده شدن را ندارند و راهی که در پیش گرفتند خلاف جهتی است که مردم می‌روند.

به نوعی در تقابل این نهادها و سازمان‌های متولی با مردم می‌بینیم که آن‌ها در سویی در حال برگزاری برنامه‌ها، نمایشگاه‌ها و جشنواره‌هایی هستند که هم‌مرزی، هم‌فکری و یکدستی با اندیشه‌ها و افکار مردم در سطح شهر ندارد و از طرفی مردم جامعه در حال انتخاب فرهنگ و الگوی متفاوت دیگری هستند که با الگوهای ترویجی نهادها در تضاد است. شاید در جریان برنامه‌ریزی برای بهبود یا فرهنگی کردن مسئله پوشش در جامعه ایرانی اتفاقاتی رخ داده باشد اما دوگانگی و گسست همچنان پایدار است. خبرنگار مهر درباره وجود این گسست و فرهنگ اعمال شده از سوی متولیان این حوزه و درباره این روند با برخی از طراحان و تولیدکنندگان به صحبت نشسته است که نقطه‌نظرات آنان در ادامه می‌آید:

اطلاع‌رسانی از سوی نهادهای مجری و متولی مُد و لباس

«مرضیه موسوی»، یکی از طراحان و فعالان حوزه مُد و لباس، درباره برنامه‌های متولیان این حوزه برای سوژه‌های متوسط شهری و برگزاری جشنواره‌ها و نبود تاثیر عینی از سوی مردم از رویدادهای اجتماعی ـ دولتی و وجود شکاف میان مسئولان و مردم می‌گوید: «شاید دلیل آن به خاطر یکسری قوانین موجود در این نهادها و سازمان‌ها باشد، زیرا نمی‌توانند در این زمینه به خوبی مانور بدهند و فعالیت‌های گسترده داشته باشند، با وجود محدودیت‌ها نمی‌توان تمام ذائقه مردم را در جشنواره‌ها و نمایشگاه گنجاند، البته باید این موضوع را هم مدنظر قرار داد که مردم تبعیت تمام و کمال از روی ایده‌ها و طرح‌های ارائه ندارند اما گاهی هم تلفیقی از آن ایده‌ها و دیگر طرح‌های جهان بر محصولات خواهند داشت که من به عنوان طراح از این روش استفاده می‌کنم.»

درست است که میان سلایق مردم و مسئولان و متولیان حوزه مُد و لباس همخوانی وجود ندارد اما برای بسیاری از مردم جامعه این دغدغه وجود دارد اگر تا زمانی در زمینه مُد و لباس به خاستگاه واقعی نرسیم و میان نیاز جوانان و قوانین توازنی ایجاد نشود، نمی‌توانیم به هدف‌مان در این حوزه دست پیدا کنیم، از این طراح مُد و لباس درباره فعالیت‌های نهادهای متولی در این زمینه و کارکردشان می‌پرسم که جواب می‌دهد: «من احساس می‌کنم سلایق مسئولان و متولیان این امر خیلی با ما طراحان و مردم جور درنمی‌آید و البته در اطلاع‌رسانی هم ضعیف عمل می‌کنند که بسیاری از طراحان در این فستیوال‌ها شرکت نمی‌کنند و یا مخاطبان برای بازدید نمی‌روند.»

ایجاد پیوند میان تولیدکننده و طراح

با وجود فعالیت گسترده در حوزه مد و لباس و متقاضیان زیاد مصرف‌گرایی در کشور، همچنان شاهد پیوند موفقیت‌آمیز میان تولیدکننده و طراح نیستیم. حتی در برخی موارد برخی از این تولیدکننده‌ها، حاضرند در کارخانه، تولیدها و سرمایه‌های هنگفت‌شان ضرر کنند اما انبارهایشان که پُر از تولیدات مانتو با پارچه کارخانه‌شان است و به فروش نرفته را راکد نگه دارند. وقتی یک طراح به‌عنوان کارشناس به آن‌ها می‌گوید هارمونی رنگ شما درست نیست و این طرحی که روی این پارچه پیاده کردید متناسب با هم نیستند را قبول نمی‌کنند و این ضعف‌های تعامل تولیدکننده و طراح است.

«میترا تمجیدی»، از طراحان شناخته شده مُد و لباس کشور، یکی از دلایل گسست ایجاد شده در حوزه مُد و لباس را سطح آگاهی تولیدکنندگان می‌داند و  می‌گوید: «بنیاد ملی مُد و لباس نزدیک به هشت سال است که تلاش می‌کند پیوند درست و کاربردی میان تولیدکنندگان و طراحان حوزه پوشاک برقرار کند اما همچنان این اتفاق به خوبی رخ نداده و موفقیت‌آمیز نبوده است. یکی از دلایلش هم این است که سطح فرهنگ تولیدکنندگان با طراحان بسیار متفاوت است.»

به «تمجیدی» درباره اعتماد نداشتن برخی تولیدکنندگان به طراحان می‌گویم که تولیدکننده‌ها مدعی این موضوع هستند که بیشتر طراحان هنگامی که از دانشگاه‌ها و محیط آکادمیک فارغ‌التحصیل می‌شوند آموزش درستی ندیده‌اند و با فضای کار آشنایی ندارند، او جواب می‌دهد: «به اعتقاد من مسئله اعتماد نیست، اگر براساس این فرضیه هم باشد این طراحان هستند که اعتماد کمتری به تولیدکنندگان دارند و از سوی آنان ضربه خوردند، یعنی دفعاتی که قرار بود با هم (تولیدکننده و طراح) همکاری داشته باشند طراح در مسائل مالی ضربه خوردند.»

مُد و لباس را از دایره افراد خاص خارج کنیم

بسیاری از طراحان و فعالان حوزه مد و لباس بر روی مسئله‌ای همچون نبود رسانه و تبلیغات در معرفی مد اصیل ایرانی به جوانان دست گذاشته‌اند و می‌گویند باید میان مردم و فعالان این حوزه تعامل دو سویه ایجاد شود و به نوعی این حوزه را از فضای فردی و خاص به سمت عامه مردم هدایت کنیم.

«خاتون شهبازی»، فعال حوزه مُد و لباس، درباره وجود گسست این حوزه می‌گوید: «ببینید، ما در حوزه مُد و لباس امروزه اول خط هستیم و نخواهیم که به‌یک‌باره از پله‌های هفتم و هشتم شروع کنیم. ما در حوزه مُد و لباس منتقد نداریم یعنی کسی که اصول و بن‌مایه این حوزه را به خوبی بشناسد. که لباس و پوشاک در ایران قصه‌اش چیست؟ از کجا شروع شده؟ به کجا رسیده و در حال حاضر به کجا می‌رود؟ به نوعی پیش‌بینی ترند را انجام دهد. به نوعی ما هنوز مُد ایرانی و اصیل‌مان را به جوانان معرفی نکردیم در نتیجه با این گسست مواجه شدیم و روزبه‌روز هم بیشتر می‌شود.»

ما در حوزه مُد و لباس منتقد نداریم یعنی کسی که اصول و بن‌مایه این حوزه را به خوبی بشناسد. که لباس و پوشاک در ایران قصه‌اش چیست؟ از کجا شروع شده؟ به کجا رسیده و در حال حاضر به کجا می‌رود؟

او ادامه می‌دهد: «ارگان یا نهاد خاصی نمی‌تواند کاری انجام دهد زیرا این یک حرکت جمعی است، همه آدم‌هایی که متولیان این امر هستند باید در این راه تلاش کنند. باید برای آن شکاف و گسست ایجاد شده، فکری شود زیرا ما دیگر نمی‌توانیم در آینده بچه‌هایمان را مهار کنیم و این جریان هم ادامه خواهد داشت. البته موضوعی هم که وجود دارد ما اسطوره و ستاره در ایران نداریم که به عنوان نمونه یا مرجعی باشند تا در اختیار جوانانمان قرار دهیم. باید الگوها موجود در جامعه هم مورد بررسی قرار داد که ستاره‌های سینما، فرهنگ و هنر، موسیقی و… از چه چیزی الگو می‌گیرند؟ که حتی در این حوزه هم بسیار ضعیف هستیم. شما می‌بینید که هنرمندان ما در جامعه برندپوش هستند و در رقابت با همدیگر قرار دارند، شاید ۵یا۶سالی می‌شود که از مُدایرانی استفاده می‌کنند. در نتیجه جوان ما با دیدن هنرمند مورد علاقه‌اش اولین کاری که انجام می‌دهد ظاهرش را شبیه به او می‌کند تا زمانی که جوان ما در جامعه به آن سمت و سو گرایش دارد من به عنوان طراح یا تولیدکننده چگونه می‌توانم جوانان را به فرهنگ و مُدایرانی وصل کنم؟! از سوی دیگر با توجه به هجمه تبلیغات مُدغربی در فضای مجازی، در کشورمان با فقدان تبلیغ مُدایرانی مواجه هستیم.»

«شهبازی» اشاره می‌کند که «باید عامه مردم را با طراحان ایرانی آشنا کنیم تا با هم در تعامل دو سویه قرار بگیرند. به اعتقاد من، رسانه باید برای بدنه حوزه مد و لباس فرصت‌هایی را ایجاد کند، افراد تاثیرگذار نقطه نظراتشان را بیان کنند، پوشش خبری مناسبی در اختیار مخاطب قرار دهند. مُد و لباس را باید از فضای فردی یا گروه مخاطب خاص خارج کنیم و به عامه مردم معرفی می‌کنیم.»

ایجاد ذائقه‌سازی و گفتمان در حوزه مد و لباس

اصل و اساس حوزه مُد و لباس ذائقه‌سازی است که کمتر به این مسئله توجه می‌شود و به نوعی ذائقه‌سازی وجود ندارد. طراحان و فعالان باید درصدد ذائقه‌سازی باشند تا شاهد تغییرات باشیم، «ابراهیمیان» هم بر این امر صحه می‌گذارد و معتقد است، مهمترین چیزی که در حال حاضر ما به آن احتیاج داریم ذائقه‌سازی است و ذائقه‌سازی با انگیزه، دغدغه و گفتمان‌سازی ایجاد می‌شود.

«سیده راضیه ابراهیمیان»، طراح و مولف در حوزه مُد و لباس، درباره وجود شکاف میان متولیان حوزه حوزه پوشاک و مردم جامعه می‌گوید: «به اعتقاد من مسئولان و متولیان این امر احساس ضرورت نمی‌کنند که وارد یک چرخه جدی مُد و لباس شوند، در واقع شهامت ندارند که به چالش کشیده شوند و زیر ذره‌بین قرار بگیرند. زیرا اگر بخواهیم برخلاف جهت آب شنا کنیم و در این مسیر جریان را برعکس برویم و کار نو انجام دهیم مطمئناً مورد نقد تندی قرار می‌گیریم. البته مهم‌ترین مسئله این است که ما جایی برای نمایش نداریم، یا کشورهایی که در زمینه مُد با ما هم‌راستا هستند را رصد نمی‌کنیم و در مراسم مُد آن‌ها شرکت نمی‌کنیم و… شما تصور کنید در کشور اندونزی برای جریان فراملی کالاها توانسته‌اند با کمک طراحان مُد اسلامی و تولیدکننده‌ها حجابشان را به دیگر کشورها صادر کنند و توسط دیگر کشورهای دعوت شده محصولاتشان را عرضه کردند. ما می‌بینیم که این فرصت‌ها در دیگر کشورها وجود دارد ولی ما در کشورمان از این فرصت بی‌بهره هستیم.»

به او می‌گویم که ما در زمینه ذائقه‌سازی تا چه حد توانستیم پیش برویم و موفق عمل کنیم، او جواب می‌دهد: «قطعا مهمترین چیزی که در حال حاضر در حوزه مد و لباس به آن احتیاج داریم ذائقه‌سازی است و ذائقه‌سازی با انگیزه، دغدغه و گفتمان‌سازی ایجاد می‌شود. اینکه بتوانیم در کنار همدیگر جمع شویم و گفتگو کنیم و تبادل نظر داشته باشیم. حق داریم که درباره این موضوعات صحبت کنیم تا به مخاطبان آگاهی دهیم و دغدغه و انگیزه آن‌ها را تقویت کنیم.»

کمبود مواد اولیه را نادیده نگیریم

«پروین شاهرخی»، طراح و تولیدکننده مد و لباس، درباره شکافی که گریبانگیر حوزه مد و لباس شده است  می‌گوید: «اگر بخواهیم شکافی میان طراح با مردم را بررسی کنم، احساس می‌کنم که بیشتر از لحاظ اقتصادی باشد. من نمی‌توانم جنس ارزان و بی‌کیفیت را به صورت کارخانه‌ای به بازار عرضه کنم، در نتیجه اجناس اولیه گران شده و ما مجبوریم که محصولات اولیه را گران بخریم و جنس گران هم به مردم عرضه کنیم این می‌شود ایجاد شکاف میان من تولیدکننده و طراح با مردم.»

این طراح درباره ساماندهی مواد اولیه از سوی نهادهای متولی ادامه می‌دهد: «کاش تولیدکننده برای تهیه مواد اولیه آواره نبود که آخر سر هم به پارچه‌های کم کیفیت روی آورد ما حتی برای خرید پارچه‌های هندی هم باید هزینه بالایی پرداخت کنیم. یا اگر پارچه‌ای را تمام کنیم دیگر مانند آن را نمی‌توان در بازار تهیه کرد، مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد که شاید یکی از علت‌های این شکاف باشند اما به‌صورت عینی نمایان نشوند. باید نهادی برای ساماندهی این موضوع ایجاد شود تا مدیریتی درستی بر مواد اولیه حوزه پوشاک شود.»

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 13مرداد1398 ، کدخبر: 4680350: www.mehrnews.com