شعار سال: فریبرز درتاج به مسائلی همچون وضعیت روان جامعه ایران، کمبود نیروهای متخصصحوزه روان نسبت به استاندارد جهانی، عوامل موثر دربروز پدیده «روانشناسان زرد»،تاثیر مسائل روانی در بروزاعتیاد و نبود پیمایش دقیق برای بررسی وضعیت سلامت روان مردم و دیگر چالش‌های حوزه سلامت روان اشاره کرد.

معاون پژوهشی سازمان نظام روان‏شناسی و مشاوره کشور در ابتدای این گفت‌وگو ضمن تحلیل وضعیت روان جامعه ایرانی، «اضطراب» را مهمترین چالش امروزسلامت روان مردم این کشور دانست و بیان کرد:برای فهم علت اضطراب در جامعه،نیاز به کار مطالعاتی عمیق و علمی نیست؛ وضعیت اقتصادی و تورم و گرانی و تغییرقیمت کالاها و خدمات مورد نیاز مردم همگی علت این موضوعهستند. اگر با رویکرد علمی نیز گریزی به این مسئله داشته باشیممی‌بینیم کهدرگیریمردم در فضای رسانه‌های نوین ارتباطی عاملفزاینده اضطراب است،‌ زیرا رسانه‌های نوین ارتباطیکه اطلاعات کذب زیادیدرون خود پرورش می‌دهندبهمعضلروانی جامعه دامن می‌زنند.

به گفته درتاج، رسانه‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی ومیزان مصرف مردماز آنها، دگرگونی‌های عمیقی در ابعاد مادی و غیر مادی زندگی ایجاد و تنظیم روانی مردمرا دستخوش تغییر کردهاست. استفاده ازرسانه‌هایی همچوناینترنت و شبکه‌های اجتماعی-مجازی افراد را دائماً با محرک‌های جدید و انواع مختلفی از رفتارها آشنا می‌کند، این درحالیست کهاستفاده بیش از حد ازرسانه‌های این چنینی، به زندگی خانوادگی و اجتماعی افراد آسیب وارد کردهو به قیمت صرف‌نظر کردن از تعاملات گرم و صمیمی با اعضای خانواده، زندگی اجتماعی، تفریح و سرگرمی و دیگر فعالیت‌های اجتماعی در فضای واقعی تمام می‌شود.

بنابر اظهارات رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران، دیتاهای پژوهشی در این زمینه نشان می‌دهد کهفناوری‌های نوین ارتباطی، نگرش نوجوانان را نسبت به خود، دیگران و جهان تغییر داده وهویت‌آنهارا دست‌خوش تغییر کرده است.

عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور ادامه داد: البتهتحلیل وضعیت روانی جامعه نیازمند دیتاهایی است کهازدرونآمایشی ملیاستخراج شده باشد.بیماری‌های روانی و مخاطره‌آمیزسلامت روان در جامعه ایرانیمشخصو راه درمان آننیز مکشوف است، اما هنوزآمار دقیقی از تعداد افرادی کهبا این مسئلهدرگیرهستند وجود ندارد. البته سوالی که مطرح می‌شود آن است که آیابا وجودهزینه‌های زیاد حوزه سلامتهمه مردم قادر به پیگیری درمان خود هستند؟.

بی‌توجهی نسبت به پیمایش دقیق برای بررسی وضعیت سلامت روان مردم؛ضعف‌های کاری وزارت بهداشت

درتاج یکی از ضعف‌های کاری وزارت بهداشت را بی‌توجهی نسبت به پیمایش دقیق برای بررسی وضعیت سلامت روان مردم عنوان کردو گفت:سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور آمادگی خود را برای تحقق این مهم به وزارت بهداشت اعلام می‌کند تادر صورت پیش‌بینیبودجه لازم،این خلاءآماری و مطالعاتی را برطرف کند.

بنابر اظهارات این روانشناس، سلامت روان ابعاد گسترده‌ای دارد و رفع برخی از مصادیق آن همچون خشونت متبلور در جامعه، به هم ریختگی‌های روحی و روانی متظاهر،استرس، افسردگی و اضطرابنیاز بههمت و همیاری همه دستگاه‌های مسئول ومردم دارد.در این صورت است کهمی‌توانگفتدر زمینهسلامت روان، کلام را به عمل تبدیل کرده‌ایم.

وی ادامه داد: در حال حاضر برای افزایش سلامت روان جامعه گام اول یعنیآگاهی به مسئله رابرداشته‌ایمو حساسیت لازم در این زمینه نیز ایجاد شده است، امادر ادامه مسیر نیازمند آمار دقیق و حمایت دولت برای عینیت یافتن نمودهای عملی و اجرایی شده گام‌های بعدی یعنی درمان هستیم.

توجهویژه بهتخصیص یارانه‌های دولتی برای درمان مشکلات روان وبیمه کردن خدمات روان درمانی

درتاج معتقد است که به لحاظ سیاست‌گذاری و برنامه‌ای در زمینه سلامت روان با کمبودهای خاصی مواجه نیستیم، زیرا در جهان امروز بیماری‌های روانی شناخته شده و راه‌های درمان آن نیز روشن است، اما در اجرای برنامه‌ها نیازمند حذف برخی موازی‌کاری‌ها و همراهی بیشتر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هستیم. مهم‌ترین چالش امروز حوزه سلامت روانتوجهویژه بهتخصیص یارانه‌های دولتی در بحث درمان مشکلات روان و تحت پوشش بیمه قرار دادن خدمات مشاوره‌ای و روان درمانیاست که برای تحقق این مسائلنیاز به اهتمام بیشتری از سوی دولت است.

وی ادامه داد: البته فارغ از توجهنهادها و دستگاه‌های مسئول، همراهیمردم نیز به موضوع سلامت روانبسیار با ارزشو حتی مهم‌تر از همراهی دستگاه‌ها است.اگر در زمینه سلامت روان همه هماهنگی‌ها و همراهی‌ها میاندستگاه‌ها وجود داشته باشد،مردمچقدر به مشاوره و روانشناسی و ضرورت مراجعه به روانشناس و مشاور توجه دارند؟ و چقدر همراهی می‌کنند؟.

معاون پژوهشی سازمان نظام روان‏شناسی و مشاوره کشور ادامه داد: خوشبختانه با تلاش‌هایی که سازمان نظام روانشناسی برای برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌های آموزشی ودوره‌های آموزشیداشته می‌توانادعا کرد که توجه ویژه به موضوع اهمیت سلامت روان افراد در حال تبدیل شدن به یک گفتمان استو در برنامه‌های اجرایی و عملیاتی دولت نیز قرار گرفته است،به طوری که تمامی دستگاه‌های اجرایی در برنامه‌های آموزشیموضوع سلامت روان و ارتقاء، آن را در دستور کار خود قرار داده‌اند و کارکنان این دستگاه‌ها پس از شرکت در این دوره‌ها،از طریق آزمون مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و پس از آنگواهی آموزشی برای آنها صادر می‌شود. این موضوع در ارتقاءجایگاه اداریو ارتقاءرتبه شغلی آنهادر دراز مدت بسیار مؤثر است.

بیماری‌های روانشناختی بیشتر در چه مشاغلی احساس می‌شود؟

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران در ادامه در پاسخ به این سوال کهبیماری‌های روانشناختی بیشتر در چه شغلی احساس می‌شود؟ اظهار کرد: به طور کلی اگراسترس و فشار شغلیبر کارکنانهر سازمان یا دستگاه اجراییوجود داشته باشد سلامت روانکل مجموعهبه خطر خواهد افتاد،البته باید به این موضوع نیزتوجه داشت کهاین کارمندان تا چه میزانمسئولیت‌پذیر هستند؟زیرا افرادی که در معنای عام بیخیال هستند و وظیفه اداری خود را سرسری می‌گیرند را باید از این موضوع جدا بررسی کرد؛ هرچند مسئولیت‌گریزی نیز مسئله‌ایروانی است، اما با این حال کارکنان با مشاغل حساس در دستگاه‌های اجرایی مانند حوزه‌های نظارتی، حراستی، انتظامی و کارکنانی مانند کارکنان کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی و جمعیت هلال احمر که با مسائل و مشکلات جامعه و مردم بیشتر سر و کار دارندنسبت به سایر مشاغلبیشتر در معرض خطر هستند.

وی ادامه داد: حتی در برخی مواردرفتار بعضی ازاساتید(که ناشی از مجهز نبودن آنها در رعایت حداقل رفتارهای روانشناختانه است و در این موارد شورایجذب دانشگاه‌ها باید پاسخگو باشند)با دانشجویان می‌تواند آنها را در فشار عصبی قرار داده و سلامت روان آنها را تحریک کند.

این عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور با اشاره بهاینکهبخش عظیمی از جمعیت کشورکارمند دولت نیستند، امادولت در برابر سلامت روان آنها وظایفی برعهده دارد، تاکید کرد:براساسکنوانسیون‌های بین‌المللی وقانون اساسی(در چند اصل) تأمین سلامت مردم یکی از وظایف حاکمیت محسوب می‌شود،به طوری که برابراصل ۲۹ قانون اساسی، تامین دسترسی عادلانه به خدمات سلامت از جمله وظایف دولت بر شمرده شده است.

نیاز جامعه ایرانی به ۵۱۲ هزار روانشناس و مشاور

درتاجدر ادامه نسبت بهکمبود نیروهای متخصصحوزه روان نسبت به استاندارد جهانی ابراز نگرانی کرد و افزود: بر اساس استانداردهای جهانی، به ازای هر ۵۰ خانوار باید یک روانشناس در کشور خدمات روانشناسی ارائه کند.طبق تخمین مرکز آمار ایران در حاضر جمعیت ایراناز مرز ۸۳ میلیون نفر با حدود ۲۵.۶۰۰ خانوار گذشته است و این یعنیبه۵۱۲ هزار روانشناس و مشاور نیاز داریم، این درحالیست کههم‌ اکنون۶۰۰۰ روانشناس و مشاور در کشور پروانه فعالیت دارند و این فاصله بسیارزیاد است. هر چند حدود ۳۰ هزار نفر نیز در نوبت دریافت پروانه فعالیت هستند.

نیاز حداقل ۱۰ درصد جمعیت هر کشور به خدمات روانشناسی و سلامت روان

به گفته وی، بر اساس آمارهای داخلی و بین‌المللی حداقل ۱۰ درصد جمعیت هر کشور نیاز به خدمات روانشناسی و سلامت روان دارند.

کمبود ۲۲۰ هزار روانشناس و مشاور در مدارس

بنابر اظهارات این عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور،بر اساس استانداردهای جهانی نیز بایدهر مدرسهاز وجود یک مشاور و یک روان شناسبهره‌مند باشد. طبق آمارهای موجود۱۲۰ هزار مدرسه در کشور وجود دارد و اینیعنی ۲۴۰ هزار نفر روان‌شناس باید در حیطه کودکان و نوجوانان فعالیت کنند، این درحالیست کهدر حال حاضر حدود ۲۰ هزار نفر در این زمینه به فعالیت مشغول‌اندکه صلاحیت‌های علمی و تخصصی برخی از آنها نیز محل تشکیک و نیازمند بررسی است.

درتاجبا اشاره به اینکه نیروی انسانی، به ویژهجمعیت جوان به عنوان یکی از جلوه‌های قدرت و توانمندی در هر کشور محسوب می‌شوند،‌ تاکید کرد:جوانان در راهبرد رشد و توسعه و در چشم‌انداز هر جامعهعاملی تعیین‌کننده و جزو سرمایه‌های ملی محسوبمی شوند که بایددر حفظ سلامتی و نحوه تعلیم و تربیت آنهاتلاش‌های لازم صورت گیرد.

به گفته این روانشناس، میل به استقلال طلبی و آزادی از ویژگی‌های بارز دوران نوجوانی و جوانی محسوب می‌شود،به طوریکه تغییر و تحول جسمی و روانی و شخصیتی در این دوران، خواسته‌های جدیدی را در آنها مطرح می‌کندکه در این بین از یک سو میل به تبعیت از ارزش‌های نوجوانی، پذیرفته شدن و جذب در گروه‌های همسالان، فشارهای گروهی و میل به ابراز وجود واز طرف دیگر فقدان امکانات، روابط عاطفی نامناسب و عدم توجه به خواسته‌ها و نظرات جوانان، بی‌تجربگی و عدم شناخت کافی آنهارا در یک بحران فکری و آشفتگی روانی قرار می‌دهد و عوارضی را برای آنها ایجاد خواهد کرد.

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران با اشاره به اینکهخانواده، مدرسه و گروه همسالانسهم مهمیدر اساسِ تشکیل جامعه و شکل‌گیری نوع روابط انسانی دارند،‌ ادامه داد:هر چه قدر فضای آموزشی جامعه، خانواده ومدارساز الگوهای تربیتی و آموزشی صحیح تبعیت کنند؛ به طوریکه دبیرِ دبیرستان حداقل استانداردهای یک رفتار روانشناسانه را در تعاملبا دانش‌آموزان بداند و آنها را عیناً به منصه ظهور برساند. والدین نیز در برقراری روابط صمیمی و عاطفی با فرزندان خودتوجه بیشتری داشتهباشند؛ یعنیکیفیت رابطه و اعتمادفرزندان به والدین بالاتر باشد تاهم در رشد و تعالی ایشان نقش کاملاً مفید و مؤثری خواهد داشت و هم در نیل به جلوگیری و پیشگیری از به مخاطره افتادن سلامت روان آنها موفقیت چشمگیری را به تبع خواهد داشت.

تبعات خرابکاری و آسیب دانش‌آموزان به اموال مدرسه

وی ادامه داد: به عنوان مثالمشاهده اعمالی نظیر آسیب رساندن به اموال مدرسه توسط برخی دانش‌آموزان، مبیّن این واقعیت است که سلامت روان آنها نیاز به تنظیم دارد. این رفتارها از یک سو می‌تواند سبب فرسوده شدنساختمان‌ها واز بین رفتن وسایل و امکانات آموزشی برای مدرسه شودو از سوی دیگر موجبپایین آمدن کیفیت تدریس، ایجاد اختلال در یادگیری و عدم انگیزه در دانش‌آموزان شودکه بالطبعهزینه گزافی را بر سیستم آموزشی کشور وارد کرده و به جای اینکه در راستای توسعه مدرسه اقدام شودبایددر راستای تعمیرات مدرسه هزینه کرد.

درتاج خرابکاریبین دانش‌آموزان را به عنوانمشکل حادِ تربیتی دانست و تصریح کرد:این مشکلات تربیتی نه تنها سلامت و امنیت حاکم بر مدرسه را به مخاطره می‌اندازد، بلکه هزینه‌های مالی هنگفتی را به آموزش و پرورش تحمیل می‌کند. پر واضح است که پرورش نیروهای سالم فکری و کارآمد از کار ویژه‌ .اساسی نظام آموزش و پرورش هر کشوری است که می‌تواند جامعه را به سوی ترقی و پیشرفت رهنمون کندو این امر تنها از طریق جوانان بالنده و پویا امکان‌پذیر خواهد بود.

عوامل موثر دربروز پدیده «روانشناسان زرد»

معاون پژوهشی سازمان نظام روان‏شناسی و مشاوره کشور در ادامه گفت‌وگوی خود با ایسنا ضمن انتقاد نسبت بهروانشناسان زردی که در فضاهای مجازی به ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره می‌پردازند،‌علت بروز این پدیدهرا ناشی ازضعف در اجرای قوانین مشخص مدیریت خدمات سلامت روان و نظام کنترل و جمع‌آوری داده‌ها و عدم اجرای سیاست‌های موجود دانست و خاطرنشان کرد:مردم باید بدانند که دریافت هر نوع مشاور روانشناختی نیازمند مواجهه حضوری با روانشناس است، چرا که اغلب مداخلات روانشناسی نیازمند رؤیت بیمار و کشف حالات درونی مراجع است و به هیچ عنوان نمی‌توان از طریق فضای مجازی و تلفن به این مهم دست یافت. همچنین باتوجه به سوء استفاده‌های زیادی که در این حیطه شده است،مردم بایدبه این درجه از آگاهی رسیدهباشند که از کسانیخدمات روانشناسی دریافت کنندکه مجوز آنهادر معرض دیدو مکان آنهامشخص باشد.

وی افزود: در کشورهای اروپایی باپدیده فعالیت روانشناسان زردبه شدت برخورد می‌شود و به واسطه جریمه‌های سنگین کمتر کسی جرات ورود به این مقوله را دارد.

تاثیر مسائل روانی در بروزاعتیاد

معاون پژوهشی سازمان نظام روان‏شناسی و مشاوره کشور در ادامه با بیان اینکه معضل اعتیادبا سلامت روان در ارتباط است ومی‌تواند معلول کیفیت پایین سلامت روان باشد، گفت:برای گرایش به مواد مخدر باید علاوه بر مشکلات روانی و شخصیتی، شرایط اجتماعی دخیل مانندسهل الوصل بودن و قابلیت دسترسی افراد به مواد مخدر،چگونگی برخورد فرهنگی، قانونی، پیشگیری، آموزشی و درمانی جامعه نسبت به مسأله مواد مخدر،عدم آگاهی والدین از چگونگی برخورد با فرزندان در دوران بلوغ و رفتارهای نامطلوب، سختگیرانه و خصمانه و واکنش‌های احساسی و منفعل در مقابل شنیدن خبر اعتیاد فرزندان،مصرف مواد به وسیله والدین،فقدان پدر یا حضور منفعل وی در خانواده و احساس تنهایی فرزندان،شیوع مصرف مواد مخدر در بین همسالان و ترس از طرد شدن از گروه همسالان،فقدان مهارتهای زندگی، باورهای غلط در سودمندو بی‌خطر بودن این مواد را مد نظر داشت.

وی ادامه داد: در همین راستاانجمن روانشناسی تربیتی ایران با ارائه کارگاه‌های آموزشی سعی در آگاه سازی والدین داشته است که البتهبا استقبال خوبی هم مواجه بوده است. قطعاً همکاری‌های چند جانبه بین وزارت کشور به عنوان مسئول پایش آسیب‌های اجتماعی، سازمان بهزیستی، پلیس و دستگاه انتظامی، قوه قضائیه، سازمان زندانها و سایر مراکز مسئول با سازمان نظام روانشناسی می‌تواند منجر به برداشتن گام‌های مثبتی در جهت جلوگیری از شیوع این پدیده شوم شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت قطره، تاریخ 30 مهر 98، کد مطلب: 49207343: www.ghatreh.com