تنگی نفس قانون هوای پاک!

چند دلیل که باعث شده قانون هوای پاک با گذشت ۲ سال از تصویب، نشانی از اجرا نداشته باشد.

شعار سال: چند دلیل که باعث شده قانون هوای پاک با گذشت ۲ سال از تصویب، نشانی از اجرا نداشته باشد.

می‌گویم: من، شما، کودکان مان، تمام سالمندان، درخت ها، آسمان و زمین همه این روز‌ها از آلودگی هوا در عذابیم.‌

می‌پرسی: چرا؟ مگر قانونی نیست که این وضعیت را سامان دهد یا نگذارد کار هوا به این جا برسد؟‌

می‌گویم: چرا اتفاقا قانون هم داریم؛ چه قانونی! ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره هم دارد، سه هزارو ۸۰۰ کلمه هم حجم دارد. تازه و جدید هم هست و همین دوسال قبل تصویب و ابلاغ شده است.‌

می‌پرسی: پس کجاست این قانون؟ چرا اجرا نمی‌شود؟‌

می‌گویم: من هم نمی‌دانم، شاید قانون هوای پاک خودش هم در این هوای آلوده تنگی نفس گرفته است!‌

می‌پرسی: حالا باید چه کرد؟‌

می‌گویم: نمی‌دانم، ولی غصه نخور. چند روز دیگر برف و باران که ببارد هوا بهتر می‌شود و باز صحبت این قانون تا سال بعد همین موقع فراموش می‌شود!

قانونی برای اجرا نشدن

قانون هوای پاک که برخی آن را قانون نفس نامیده اند، ۲۵ تیر ۹۶ به تصویب مجلس رسید و پس از تایید شورای نگهبان، چند روز بعد برای اجرا به دولت ابلاغ شد. اما طی دوسال گذشته یک سوال بزرگ پیش روی این قانون قرار گرفته است که پس چرا اجرا یا حتی نشانه‌هایی از اجرا هم دیده نمی‌شود؟

به طور قطع دلیل اجرا نشدن این قانون، شبیه بسیاری از موارد دیگر کشور با کمبود منابع مالی برای اجرا مواجه است. در عین حال با نگاهی دقیق‌تر به این قانون می‌توان چالش‌های اجرایی نشدنش را این گونه برشمرد.

۱-قانونی با الزامات ونیاز‌های زیرساختی فراوان

در شرایطی که موضوع محیط زیست و هوای پاک طی چند دهه به بی توجهی و فراموشی مبتلا بوده، طبیعی است که شرایط کشور در این حوزه فاقد حداقل‌ها در زیرساخت‌های لازم است. همین مسئله خود مهم‌ترین عامل اجرا نشدن و کندی روند اجراست. به طور قطع فراهم آوری این حجم بالای زیرساخت‌ها نیازمند بودجه‌های کلان است که دولت‌ها به دلیل ملموس نبودن فوری نتایج آن و این که نمی‌توانند از آن بهره برداری سیاسی کنند چندان به اجرای آن اهتمام نمی‌کنند.

۲- قانونی با نیازمندی فراوان بودجه‌ای

در شرایط کنونی که درآمد‌های دولت کاهش یافته است، معمولا دست اندرکاران برنامه و بودجه دولت تلاش می‌کنند مسیر و ردیف بودجه‌ها را به سوی اولویت‌ها و مواردی که نتایج آن ملموس باشد سوق دهند. قطعا اجرای قانون هوای پاک از مواردی نیست که با هزینه برای آن بتوان فوری نتیجه گرفت و آن را برای بهره برداری به رخ مردم کشاند. از سوی دیگر این موضوع هنوز در شمار اولویت‌ها به حساب نمی‌آید.

مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره چنین می‌گوید: «پس از گذشت دو سال از تصویب قانون هوای پاک هنوز اجرای این قانون هیچ بودجه مشخصی ندارد. این قانون که به گفته بسیاری از کارشناسان آلودگی هوا اجرای مواد قانونی آن می‌تواند نقش موثری در بهبود کیفیت هوای شهر‌های مختلف کشور داشته باشد، اما متاسفانه تاکنون اجرای برخی از مواد قانونی هوای پاک به تعویق افتاده و برای برخی دیگر نیز اقدامات عملی موثری انجام نشده است.»

۳-قانونی که اراده‌ای برای اجرا ندارد

وقتی اراده کافی برای اجرای دقیق این قانون وجود نداشته باشد، در کارزار‌های مختلف مجریان قانون، خود قانون را نقض می‌کنند. به این اظهارنظر معاون سازمان محیط زیست توجه کنید. بر اساس ماده ۱۱ آیین‌نامه فنی ماده ۲ قانون هوای پاک، موتورسیکلت‌سازان کشور موظف شده بودند که در ازای تولید هر دستگاه موتور بنزینی برای اسقاط یک دستگاه موتورسیکلت فرسوده اقدام کنند، اما این موضوع با نامه‌نگاری و درخواست صنایع برای یک سال به تعویق افتاد و از سوی دیگر برای ماده ۸ قانون هوای پاک که درباره از رده خارج کردن وسایل نقلیه موتوری فرسوده است اقدام مثبت چشمگیری تاکنون انجام نشده است.

به هر روی این قانون که برای بخش‌های مختلف حوزه محیط زیست شهر و روستا بند و تبصره تعیین کرده است، نیازمند اراده‌ای جدی برای اجراست. توجه به کارآمدی و نوسازی سیستم حمل و نقل، موضوعات فضای سبز، بنزین استاندارد، استانداردسازی کارخانجات و مراکز تولید صنعتی، خودروسازان و... برای همه این موارد، در این قانون راهکار پیش بینی شده است، اما به نظر اراده‌ای برای اجرا ندارد.

کمیته اقدام فوری برای آلودگی هوا تشکیل می‌شود

محمد اکبری-اسدا... عباسی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس درباره تذکرات مطرح شده درصحن درخصوص مسئله «آلودگی هوا» وتاکیدات رئیس مجلس مبنی بر این که دولت ملزم است قانون هوای پاک را اجرایی کند با اشاره به تشکیل جلسه قریب الوقوع هیئت رئیسه و دولت در زمینه آلودگی هوا خاطرنشان کرد: لازم است کمیته‌ای زیر نظر شخصیت حقوقی دولت با نظارت نهاد قانون گذار مجلس تشکیل شود و به موضوع رسیدگی کند.

عباسی یادآورشد: نهاد‌های مختلف در زمینه آلودگی هوا اعم از شهرداری، شورای شهر، دولت و وزارتخانه‌ها مسئولیت خود را گردن نمی‌گیرند و باید از دولت بخواهیم در کمترین زمان ممکن «کمیته رسیدگی به آلودگی هوا و اقدام فوری برای اجرای قانون هوای پاک» را تشکیل دهد تا مسئولان به میزان مسئولیت هایشان در مقام پاسخ گویی واقدام قرار گیرند.

نماینده مردم رودسر و املش در مجلس گفت: موضوع آلودگی هوا همانند موضوعات خاص دیگر که هیئت رئیسه مجلس افرادی را مسئول پیگیری آن می‌کند تا با بررسی‌ها در جلسه غیر علنی گزارش و راهکار‌های انجام آن ارائه شود در موضوع محیط زیست نیز پیگیری قانون هوای پاک در دستور کار قرار دارد.

مقصران اجرا نشدن قانون هوای پاک باید مجازات شوند

حجت الاسلام حسینی کیا عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در این زمینه می‌گوید: مادامی که الزام پشت قوانین ما نباشد وضعیت در همه دولت‌ها این گونه است که دولت کار سهل را انجام داده و از کار سخت دوری می‌کند.

وی افزود: لازم است مجلس در تهیه قوانین و تصویب آن بندی در انتهای مصوبات خود اضافه کند که دولت در صورت اجرا نکردن این قانون محکوم به مجازات حقوقی همچون توبیخ، جریمه و حتی حبس و زندانی می‌شود. نماینده سنقر در مجلس همچنین تصریح کرد: البته این موضوع که دولت در برخی موارد مدعی است به دلیل کمبود اعتبار قادر به اجرایی کردن برخی قوانین نیست محل تامل است، زیرا بخشی از این مشکل به قانون گذار باز می‌گردد که بدون در نظر گرفتن دقیق اعتبار لازم برای اجرای قوانین آن را وضع می‌کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه خراسان، تاریخ انتشار: 3 دی 1398، کدخبر: 682716 ، www.khorasannews.com