شعار سال: حجتالاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی به مدت ۶ سال در درس تفسیر حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی حضور داشته و همچنین در جلسات مباحث معقول به خصوص بحثهای اعتقادات و برخی از مباحث دیگر به صورت مستقیم و غیر مستقیم شرکت کرده است. آذربایجانی به این دلیل که سردبیر مجله اخلاق وحیانی (یکی از مجلات بنیاد اسراء) است در برخی از جلسات خصوصی با حضرت آیت الله جوادی آملی نیز حضور دارد و از رهنمودهای این مرجع تقلید استفاده مینماید. آذربایجانی هم اکنون رییس اندیشکده معنویت و استاد حوزه و دانشگاه است.
تواضع و فروتنی بی مانند آیت الله جوادی آملی
حجتالاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی در گفتگو با شفقنا درباره سلوک علمی و رفتاری حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی، اظهار کرد: آیت الله جوادی آملی از نظر علمی جزو یکی از بهترین شاگردان علامه طباطبایی در فلسفه و عرفان و همچنین از جمله شاگردان امام خمینی (ره) و آیت الله بروجردی بودند. از نظر سلوک شخصی یکی از اولین مسایلی که در معاشرت با ایشان میتوان دریافت کرد تواضع و فروتنی ایشان است. آیت الله جوادی آملی به شدت متواضع هستند، در جلسه دروس به طلاب یا شاگردان اجازه سخن گفتن و گفتگو میدهند و با کسی به تندی برخورد نمیکنند.
ایشان در گفتار و کردار علمی و شخصی بسیار مؤدب هستند
وی به یکی دیگر از سلوک و ویژگیهای شخصیتی آیت الله جوادی آملی اشاره و خاطرنشان کرد: ایشان در مواجهه با دیگران چه در گفتار و چه در کردار علمی و شخصی بسیار مؤدب هستند به گونهای که رعایت ادب را در منش شخصیتی ایشان حاکم میبینیم. اجازه میدهند ابتدا پرسش کننده سوال خود را کامل بپرسد و سپس ایشان پاسخ میدهند و در واقع بین صحبتهای آنان نمیآیند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از نشانههای ادب ایشان این بود که من بارها شاهد بودم که ایشان حتی زمانی که در خودرو سوار میشوند، تکیه نمیدهند، در حقیقت شاید خود را اذیت کنند تا دیگران راحتتر باشند.
نکته سنجی و لطافت در گفتار
رییس اندیشکده معنویت نکته سنجی و لطافت در گفتار را از دیگر ویژگیهای حضرت آیت الله جوادی آملی دانست و تصریح کرد: جملات حضرت آیت الله جوادی آملی به دلیل خلاقیت و دقت فوق العاده، کلماتی قصار هست که در شبکههای اجتماعی تبادل میشود و مورد توجه بسیاری از مردم قرار گرفته است.
ایشان وقتی به برخی از آیات قرآن میرسند، حالتشان منقلب میشود
وی افزود: نکته دیگری که به نظرم قابل توجه و تأمل میباشد، روحیه توحیدی ایشان است. در ایام موشک پرانی بود که تدریس داشتند و خدمت ایشان بودیم، در محلی نزدیک محل تدریس ایشان موشکی اصابت کرد، اما ایشان با آرامش روی منبر نشسته بودند و به صحبتهای خود ادامه دادند؛ یا بارها در جلسات تفسیر این حس را میکردم که ایشان وقتی به برخی از آیات قرآن میرسیدند، حالتشان منقلب میشد و سکوتی میکردند و این سکوت یک تأثیر عمیق و معنوی بر حضار و شاگردانی داشت. شاید ۵۰۰ نفر بودند که در جلسات تدریس ایشان در مسجد اعظم قم شرکت میکردند و شاهد این تأثیر عمیق و معنوی ایشان بودند.
استفاده از اشعار مولوی و نظامی در کلاس درس برای تفهیم موضوع
آذربایجانی گفت: نکته قابل توجه دیگر در منش شخصیتی ایشان این است که روحیه عرفانی و لطافتی که دارند در درس هایشان کم و بیش به چشم میخورد به عنوان مثال در دروس فلسفه و عرفان در عین حالی که قوت عقلی در بحثها دارند، گاهی برای تفهیم موضوع یک بیت شعر از مولوی و نظامی و موارد مشابه میخوانند که بسیار اثرگذار است.
آیت الله جوادی آملی پشتوانه اقتصادی خاصی ندارند و هزینهها از مسایل جاری تأمین میشود
وی در مورد حساسیت حضرت آیت الله جوادی آملی نسبت به سلامت بیت شان، اظهار کرد: بنده چندان در جزئیات امور مربوط به این مساله نبودم، ولی معتقدم ایشان نسبت به سلامتی بیت خود بسیار دقت دارند. ایشان مانند برخی از افراد پشتوانه اقتصادی خاصی ندارند و هزینهها از مسایل جاری تأمین میشود.
نسبت به سایر فقها نگاه عقلی گستردهتر و طبقه بندی دارند
این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این پرسش که در حوزه استنباط از منابع و همچنین آموزشها و تدریس حوزوی چه گامهایی توسط آیت الله جوادی آملی برداشته شده است؟ بیان کرد: منابع ایشان در حوزه مسایل فقهی کاملاً مشابه فقهای دیگر است. ایشان از آیات و روایات و عقل و اجماع و شهرتی که در میان علماست به عنوان منبع بهره میبرند، ولی تفاوتی نسبت به سایر علما دارند و آن اینکه ایشان نگاه عقلی گستردهتر و طبقه بندی دارند. آیت الله جوادی آملی از عقل مفتاحی و مصباحی میگویند بدین معنا که عقل برای داخل شدن در معارف الهی و معارف نقلی به عنوان کلید دَر را باز میکند، ولی کار عقل اینجا تمام نمیشود که برای ما حجیت قرآن و حدیث و منابع را اثبات کند. مرحله دوم عقل مصباحی میباشد که به عنوان چراغ است؛ عقل خود در لا به لای دفاتر و گنجینههای معارف نقلی کمک میکند که آنها را تفسیر نماید و مفاهیم را با اتقان بیشتری معنا و نشان دهد؛ این موارد جزء ویژگیهای آیت الله جوادی آملی است که به عقل و قرآن بهای جدی میدهند و در مباحث فقهی ایشان گستردهتر از دیگران است.
آیت الله جوادی آملی معتقدند عقل و نقل هر دو در مقابل دین نیستند
وی گفت: یکی دیگر از ویژگیهای آیت الله جوادی آملی این است که میگویند عقل و نقل هر دو در مقابل دین نیستند بلکه زیر چتر دین هستند و به عنوان دو منبع شناخته میشوند یعنی نقل کتاب تشریع و عقل کتاب تکوین میشود. به عبارت دیگر استخراج قانون مندیهای کتاب تکوین که ما با عقل تشخیص میدهیم جزو دین حساب میشود و چتر دین آن را فرا میگیرد و همچنین قانومندیهای کتاب تشریع که قرآن و حدیث است را در ذیل دین قرار میدهد. ایشان از اینکه دین را در مقابل عقل قرار دهیم به شدت مخالف است و میگویند عقل در مقابل نقل است نه اینکه در مقابل دین باشد. چتر دین هم شامل عقل و نقل میشود و این فراگیری را دارد. ایشان عقل را به چهار رتبه و مرتبه تقسیم میکنند و میگویند پایینترین مرتبه عقل، عقل تجربی است که کشف قوانین طبیعی و تجربی را دارد، ولی مراتب بالاتر در حقیقت عقل ریاضی، فلسفی، انتزاعی و شهودی است که قوانین مراتب شهود و عرفان را کشف میکند.
توصیه علامه طباطبایی در مورد آیت الله جوادی آملی
آذربایجانی در مورد علل گسترش جلسات تدریس ایشان، اظهار کرد: معتقدم از جمله دلایل گسترش جلسات تدریس مقام ثبوت و اثبات ایشان است. مقام ثبوت یعنی جهات علمی که واقعاً قابل توجه است به خصوص اشراف ایشان به علوم عقلی و نقلی کم نظیر میباشد حتی در بین مراجع تقلید و بزرگان ما هم کم نظیر است که کسی در علوم معقول و منقول جامع باشد. دومین دلیل تفاسیر بی نظیر ایشان است، آیت الله جوادی آملی حدود ۴۰ سال است که تفسیر قرآن میگویند. معتقدم پس از المیزان یکی از بی نظیرترین تفاسیر، تفسیر تسنیم ایشان است. پشتوانه قرآنی که آیت الله جوادی آملی دارند مساله مهمی است که ما در ویژگیهای شخصیتی ایشان میبینیم. دلیل سوم اساتید ویژهای است که داشتند مثل علامه طباطبایی و امام خمینی (ره) و آیت الله بروجردی؛ آیت الله جوادی آملی جزو بهترینهای شاگردان اساتید خود بودند؛ مرحوم آیت الله امینی پس از فوت علامه طباطبایی در یک برنامه تلویزیونی خاطرهای بیان کرد و گفت: «در آخرین روزهای عمر علامه طباطبایی از ایشان پرسیدم بعد از شما به چه کسی مراجعه کنیم که علامه طباطبایی نام آیت الله جوادی آملی را میبرند و میگویند که خدمت ایشان رجوع کنید».
ایشان به افراط و تفریط در مسایل سیاسی و اجتماعی کشیده نمیشوند
وی ادامه داد: آیت الله جوادی آملی شخصی هستند که حداقل ۴۰ سال است که طلبهها از نزدیک با ایشان حشر و نشر داشتند و یک ثبات در موقعیت خود داشتند و اینطور نبوده که به افراط و تفریط در مسایل سیاسی و اجتماعی کشیده شوند بلکه دیدگاه تقریباً روشنی در مسایل داشته و دارند. ایشان با اینکه همواره نظر مثبتی به انقلاب داشتند و پشتیبان انقلاب، حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری هستند، ولی هیچ وقت موضع تند و افراطی نداشتند و همواره دفاعشان در یک چارچوب عقلانی و قابل فهم بوده است.
رییس اندیشکده معنویت در مورد ارتباط آیت الله جوادی آملی با سایر حوزههای علمیه گفت: ایشان همواره با حوزه علمیه مشهد مقدس ارتباط دارند، برخی از سالها به مشهد مشرف میشوند و مراجعات و مباحث علمی دارند و حتی گاهی کرسی ها، گفتگوها و مناظرات علمی دارند.
ایشان نسبت به اقلیتهای دینی و مذهبی نگاهی تقریبی دارند
وی در مورد نگاه آیت الله جوادی آملی در خصوص اقلیتهای دینی و مذهبی، اظهار کرد: ایشان نسبت به اقلیتهای دینی و مذهبی نگاهی تقریبی دارند؛ نسبت به مواضع حضرت امام (ره) راجع به تقریب بین مذاهب و رعایت حرمت و احترام سایر مذاهب کاملاً مقید هستند. درعین حالی که مقام و جایگاه اهل بیت برای ایشان رکن مهمی بود که از آن هیچ وقت اغماض نمیکردند، ولی همواره در بیانات و گفت وگوهایشان حریم اهل کتاب و اهل سنت را رعایت میکنند. ایشان در بحث تقریب بین مذاهب به خصوص در مسایل اجتماعی، به وحدت بسیار اهمیت میدهند.
تا در قید حیات هستند، قدردان ایشان باشیم
آذربایجانی در پایان تأکید کرد: شخصیتهایی مانند حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی یک سرمایه اجتماعی، فکری، علمی و معنوی برای جامعه ما هستند، باید تا ایشان در قید حیات هستند و خداوند عمر ایشان را طولانی میکند قدردان باشیم و از وجود ایشان استفاده کنیم، اینطور نباشد که بعد از فقدان تأسف بخوریم که چرا از وجود پر برکت ایشان استفاده حداکثری نکردیم. بسیاری از عوامل مختلف باید جمع شوند تا باز هم شخصی مانند آیت الله جوادی آملی ظهور کند و مانند ایشان بتواند در مسایل اجتماعی اهل سخن و صاحب نظر باشد و در مسایل جدید و شبهات خود را مسئول و مقید بداند و به دنبال پاسخ به آنها باشد. در بسیاری از مباحث ایشان صاحب نظر هستند، وقتی شبهاتی به خصوص در مسایل اعتقادی پیش میآید (حتی در اخیر که بحث شبهات کرونا پیش آمد) ایشان چندین جلسه مستقل در این مورد داشتند و یکسری بحثهای مستقل هم دارند و سپس جمع بندی میکنند. به نظرم وجود چنین افرادی باید قدردانی و از ایشان استفاده شود؛ به خصوص برای کسانی که نمیشناسند، معرفی شوند تا همه بتوانند قدردان زحمات و خدمات علمی ایشان باشند.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری شفقنا، انتشار: ۷ تیر ۱۳۹۹، کد خبر:۹۶۳۶۷۷، www.fa.shafaqna.com