شعار سال: در طی دهه اخیر جمعیت بسیاری از کشور‌های دنیا از جمله کشور ما رو به سالمندی و کاهش جمعیت جوان می‌رود و همچنین روند نزولی نرخ باروری را شاهد هستیم. به نحوی که نرخ فرزند آوری در کشور‌هایی مثل سوئد و نروژ که دارای نگرش‌های خاص به مفهوم خانواده سنتی بودند هم اکنون به ترتیب به ۱.۷۵ و۱.۸۱ فرزند به ازای هر زن رسیده است!
در این راستا مقام معظم رهبری در سال ۹۲ هشدار‌هایی را در این خصوص بیان داشتند و نمایندگان مجلس طرحی را به منظور تعالی و رشد نرخ باروری جمعیت به نام "طرح جامع جمعیت" تنظیم کردند.
این طرح پس از گذشت تقریبا ۷ سال هنوز به طور کامل اجرایی نشده و برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان حوزه جمعیت مسائل مالی و عدم ضمانت اجرا در این طرح را دلیل اجرایی نشدن آن می‌دانند.

ضمانت اجرا؛ حلقه مفقوده طرح جامع جمعیت!
غلامرضا منتظری، نائب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در گفتگوی اخیری که داشت در این باره گفت: اگر دستگاه‌های اجرایی به طور جدی پای کار بیایند، به اجرای این طرح در آینده نزدیک امیدواریم، چون بحث ضمانت اجرایی حلقه مفقوده گذشته بود، توجه ما به ضمانت اجرایی موانع را تا حدودی کاهش خواهد داد.
او دلیل دیگر عدم موفقیت طرح در دوره گذشته را عدم تعهد برخی دستگاه‌ها به وظایف خود دانست و عنوان کرد: مثلا مصوبه‌ای از چند سال قبل داشتیم که باید بحث ازدواج آسان در دستور کار قرار بگیرد، ولی به طور جدی به این قانون عمل نمی‌شد و متأسفانه به بند‌های اندکی از این قانون جامع عمل پوشیده بودند.
از حدود دو ماه قبل نمایندگان و اعضای کمیسیون فرهنگی طرحی جدیدی را با اصلاح بند‌ها و ماده‌های طرح قبلی تدوین و تنظیم کرده اند و در طی روز‌های آتی برای تصویب به صحن علنی مجلس تقدیم خواهد شد.
دکتر حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم مشکل اصلی طرح جامع جمعیت را بار مالی آن عنوان کرد و گفت: تمام کشور‌های دنیا از جمله روسیه و کشور‌های اروپایی مشوق‌های زیادی را برای فرزندآوری در نظر گرفته اند، ولی این مشوق‌ها بار مالی به همراه خواهد داشت و علت اینکه طرح قبلی که چند سال هم روی آن کار شد و طرح خیلی خوبی هم بود اجرایی نشد، این بود که دولت می‌گفت نمی‌توانم بار مالی آن را تأمین کنم.
بی شک برای به ثمر رسیدن یک طرح آن هم طرحی همه جانبه و چند وجهی مانند طرح جامع جمعیت، در نظر گرفتن منابع مالی حرف اول را می‌زند و بدون تأمین بودجه بسیاری از دستگاه‌ها به مشکل برخواهند خورد.

منابع مالی برای اجرای طرح را شناسی کرده ایم
حسین جلالی، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس هم در خصوص آخرین وضعیت طرح جامع جمعیت گفت: طرح جامع جمعیت دو ماه است که طی یک کار فشرده و جلسات مداوم در کمیسیون فرهنگی در حال بررسی و اصلاح قرار است. نظرات همه‌ی گروه‌ها اعم از امور بانوان، بنیاد خانواده، وزارت علوم، وزارت بهداشت و کمیسیون‌های مختلف هم دریافت شده است.
وی در رابطه با بار مالی طرح هم خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های طرح جدید این است که هم منابع مالی را برطرف کنیم و هم اینکه منابع مالی را پیدا و شناسایی کرده ایم، که اگر در شورای نگهبان بحث منابع مالی مطرح شد، بتوانیم بگوییم که تأمین منابع مالی و نوع پرداخت را هم در نظر گرفته ایم.
او در این باره اضافه کرد: در این طرح مسائل مالی را برای گروه‌های مختلف از جمله بیمه، وزارت علوم و وزارت بهداشت تعریف کرده ایم، مثلا به بیمه گفته ایم که قانونی که تعریف کرده ایم از نظر شما چه ایرادی دارد و ایرادات را با مشورت با آن‌ها برطرف کرده ایم.
این نماینده مجلس از دیگر مشوق‌های این طرح به موارد زیر نیز اشاره کرد: درمان‌های ناباروری هزینه بر است بنابراین بحث درمان‌های ناباروری را با شرکت‌های بیمه مطرح کرده ایم. بحث تسهیلات فرزندآوری برای مادران شاغل و خانه دار نیز در این طرح دیده شده است. همچنین از دیگر سیاست‌های رفاهی مورد توجه در این طرح بحث ازدواج، خوابگاه‌های متاهلی و دانشجویی است.

در نظر گرفتن مشوق‌های مالی و رفاهی مختلف برای خانواده‌ها
این نکته را نباید فراموش کنیم که مشکلات اقتصادی و تورم بالا در عدم تمایل زوجین به فرزندآوری بی اثر نیست و در نظر گرفتن مشوق‌های مالی مانند اعطای مسکن، وام‌های مختلف و کمک هزینه‌های درمان ناباروری در تشویق و ایجاد انگیزه زوجین برای فرزندآوری بسیار مؤثر خواهد بود.
امیرحسین بانکی پور فرد، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هم با بیان اینکه طرح جامع جمعیت در شکل فعلی ده فصل دارد، گفت: این طرح شامل مشوق‌های مختلفی است مثلا در چند بند آن موارد کلیدی، چون معافیت‌های مالیاتی، کمک‌های بیمه‌ای و حتی واگذاری‌های زمین و مسکن برای برخی گروه‌ها دیده شده است.

توجه به گروه‌های هدف ویژه در طرح جامع جمعیت
وی تصریح کرد: گروه‌های هدف در این طرح چند دسته هستند که باید مورد حمایت ویژه قرار گیرند. مثلا جوان‌های قبل از متولد ۷۰ یعنی دهه شصتی‌ها هستند که شرایط ویژه‌ای دارند، گروه دیگر کسانی هستند که فرزند سوم تا پنجم آن‌ها به دنیا می‌آید و یک دسته هم گروهی هستند که فرزندان دوقلو و یا چند قلو دارند. دسته دیگر همچنین خانم‌های نابارور هستند، چون هزینه‌های ناباروری سنگین است به طور خاص حمایت‌هایی را برای درمانشان در نظر گرفته ایم.
به نظر می‌رسد طرح جامع جمعیت چه در دوره قبل و چه در طرح جدید به لحاظ بند‌ها و ماده‌های قانونی مشکل خاصی نداشته باشد و با توجه به اینکه سال هاست کارشناسان و مسئولین مختلفی در خصوص این طرح نقطه نظرات خود را ارائه کرده اند، جامعیت کافی را هم دارد.

کلید اجرایی شدن طرح جامع جمعیت؛ رفع موانع مالی، ضمانت اجرا و اجرای سیاست‌های رفاهی
آنچه از گفته‌های نمایندگان مجلس می‌توان نتیجه گرفت این است که چند مانع مهم برای عدم اجرایی شدن درست و کامل این طرح وجود دارد. اول بار مالی زیاد آن برای دولت و کمبود بودجه بوده است که اگر از منابع درست برطرف نشود، باز هم به بن بست خواهد خورد.
در صورت تأمین منابع مالی طرح، نظارت بر اجرایی شدن آن نیز در زمان‌های مختلف باید مدنظر باشد و این مسأله هماهنگی سیستماتیک بین دستگاه‌های اجرایی را نیاز دارد و شاید انتظار داشته باشیم در طولانی مدت این مهم اتفاق بیفتد نه کوتاه مدت.
در آخر اینکه تجربه موفق کشور‌های دیگر در خصوص تشویق مردم به فرزندآوری نشان می‌دهد که مشوق‌های مالی و سیاست‌های رفاهی برای والدین مانند مرخصی با حقوق برای زنان شاغل، مرخصی پدران، کمک هزینه کودک، خدمات پزشکی و ... در بهبود نرخ رشد جمعیت مؤثر بوده است و کشور ما نیز با توجه به شرایط خاص اقتصادی‌ای که دارد نیازمند این مشوق هاست تا بلکه به رشد جمعیت و باروری اش در آینده بتواند امید داشته باشد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از گسترش نیوز، تاریخ انتشار خبر: ۱۷ مهر ۱۳۹۹، کد خبر: ۱۲۷۳۴۷، www.gostaresh.news