شعار سال: خانواده‌های دارای فرزند دچار معلولیت‌های ذهنی یا جسمی و حرکتی این روز‌ها از نگرانی‌های خود در سایه همه گیری ویروس کرونا می‌گویند و اینکه نگران کرونا باشند یا نگران بچه‌هایی که  به دلیل وقفه افتادن در دریافت خدمات توانبخشی و آموزشی آن‌ها مثل شمع مقابل چشم هایشان آب می‌شوند.

خانواده‌ها و والدین عنوان می‌کنند؛ در دوران همه گیری کرونا و با اعمال برنامه‌ها و طرح‌هایی مبنی بر رعایت فاصله اجتماعی و محدودیت‌ها و تعطیلی مراکز توانبخشی و مراقبتی و  آموزشی، بعلت همین تعطیلی‌ها مجبورند فرزندان معلول خود را در خانه نگه دارند. در حالیکه والدین تخصص و توانایی ارائه برخی آموزش ها، خدمات توانبخشی و مراقبتی خاص به این بچه‌ها را ندارند.

با اینکه آموزش‌ها و یا بخشی از خدمات توانبخشی متاثر از همه گیری کرونا و تعطیلی‌های مراکز توانبخشی بصورت مجازی ارائه می‌شود و حتی از نظر زمانی می‌توان گفت مدت زمان بیشتری صرف ارائه این فعالیت‌های مجازی می‌شود، ولی از آنجایی که والدین تخصص،  توان و مهارت انتقال این آموزش‌ها و خدمات را ندارند عملا، بنا بر گفته خود والدین و مسئولین توانبخشی، نه تنها در برخی موارد نتیجه رضایت بخش نبوده است بلکه بنا بر گزارش خانواده ها،   عملا منجر به ایجاد تنیش و عصبانیت و حتی دعوا بین بچه‌ها و والدین شده است.

مادر یکی از توانخواهان ذهنی می‌گوید: بطور مستمر پیگیر بازگشایی مرکز توانخبشی است که فرزندش تا پیش ا زکرونا در آن ثبت نام کرده بود است، چون عملا با تعطیلی مرکز با اینکه در منزل با فرزندش بصورت مجازی کار می‌کند، ولی در بیشتر مواقع همین آموزش‌ها و یا همکاری نکردن کودک، باعث ایجاد تنش بیشتر فضای ارتباطی او با فرزندش شده است.

مادر یکی دیگر از توانخواهان می‌گوید: برخی ناتوانی‌های ذهنی بصورتی است که باید بطور مستمر و مداوم خدمات توانبخشی و آموزشی در مورد آن‌ها صورت گیرد و این نوع آموزش‌ها بصورت تخصصی در مراکز توانبخشی ارائه می‌شود، اما با شرایط ناشی از کرونا تنها امکان ارتباطی و آموزشی این بچه‌ها از آن‌ها گرفته شده است.

معلولان که معمولا ۱۰ درصد هر جامعه را تشکیل می‌دهند، شمار کمی نیستند. این افراد همواره و در شرایط عادی مشکلات خاص خود را دارند. مشکلاتی که بنوعی در مقایسه با افراد عادی، آن‌ها را با چالش‌های بیشتری در زندگی مواجه می‌کند. حال با فراگیری کرونا علاوه بر مشکلاتی که از پیش داشتند، اعمال محدودیت‌های اجتماعی، حمایت‌هایی که از آن‌ها می‌شد هم با محدودیت‌های همراه شده است. شرایطی که برای همگان خاص است، اما زندگی  معلولان به دلیل شرایط خاص تری که دارند، سخت‌تر از قبل شده است. در این خصوص یکی از توانخواهان که از نظر جسمی و حرکتی دچار مشکل است می‌گوید: ستاد مقابله با کرونا اگر بتواند شرایط ویژه و خاص ما را در نظر داشته باشد و با توجه به اینکه معلوم نیست کرونا تا چه زمانی ادامه دارد فکری و راهکاری در ارائه برخی خدمات توانبخشی به معلولان داشته باشد کمک بزرگی به این قشر داشته است.

وی می‌افزاید: برخی خانواده با پدیده چند معلولیتی مواجه هستند که این خانواده‌ها به حمایت‌های بیشتری نیاز دارند، ولی در شرایط ایجاد شده ناشی از کرونا که تاکید بر محدودیت‌های ارتباطی می‌شود عملا این خانواده‌ها در تنهایی خود به سر می‌برند.  

شیوع کرونا در سراسر جهان منجر به ایجاد نگرانی‌هایی برای همه مردم شده است، اما برخی از گروه‌ها از جمله افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن و معلولان با خطرات اضافی و همچنین اضطراب بیشتری مواجه هستند.

نکته قابل توجه  این است که فارغ از محدودیت‌ها و تعطیلی‌های مراکز توانخبشی و کمتر شدن حمایت‌های مورد نیاز از معلولان بخش دیگری از مشکلات این قشر جنبه روحی و روانی نیز دارد به این صورت که در چنین شرایطی همه افراد با شیوع کرونا نگرانی‌های خاص خود را دارند،  اما از آنجا که معلولان در گروه افراد پرخطر هستند و انجام اقدامات حفاظتی در برابر کرونا برای آن‌ها سخت‌تر است، شنیدن اخبار و گفته‌هایی مبنی بر اینکه آن‌ها بیشتر در معرض خطر هستند  باعث بروز مشکلاتی روحی و افسردگی بیشتر آن‌ها می‌شود.

سمیه کریمی روانشناس بالینی در این خصوص می‌گوید: معمولا در اخبار مرتبط با کرونا برای اطمینان خاطر دادن به اقشار دیگر این طور عنوان می‌شود که کرونا بیشتر افراد با شرایط خاص که معلولان هم در شمار آن‌ها هستند را تهدید می‌کند و همین منجر به ایجاد استرس و اضطراب بیشتر آن‌ها می‌شود.

 وی می‌گوید: با توجه به نیاز معلولان در انجام کار‌های روزمره به سایر افراد اعم از پرستاران در منزل و دریافت خدمات توانخبشی از مراکز مرتبط با همه گیری کرونا و ناگزیر شدن از بسته شدن برخی روابط اجتماعی عملا این افراد زندگی سخت تری دارند، زیرا بخش عمده‌ای از حمایت‌هایی مورد نیاز آن‌ها دیگر وجود ندارد.

این روانشناس بالینی میگوید: در شرایط خاصی که کرونا برای همه ایجاد کرده است باید معلولان به طور ویژه تری در نظر گرفته شوند. با توجه به اینکه این قشر از جامعه در شرایط عادی نیز با سختی‌ها و چالش‌های متعددی برای گذران زندگی روزمره خود مواجه هستند قطعا در شرایط خاصی همچون فراگیری کرونا نیاز است برای رسیدن به همان حالت عادی زندگی خودشان بطور خاص‌تر و ویژه تری در برنامه‌ها و طرح‌های اعلام شده ملاحظه شوند.

وی که خود مسئولیت مدیریت مرکز توانبخشی و آموزشی اختلالات طیف اوتیسم را بر عهده دارد می‌گوید: هیچ چشم انداز روشنی در مورد کرونا وجود ندارد،  اینکه چه زمانی واکسن آن بصورت همگانی توزیع می‌شود،  بنابراین لازم است برای قشر خاصی در جامعه همچون معلولان که با شرایط ویژه تری مواجه هستند،  تمهیدات خاص تری اعمال شود.

این روانشناس بالینی افزود: در پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های مرتبط با کنترل و پیشگیری کرونا لازم است افراد خاصی همچون معلولان بصورت ویژه تری دیده شوند. بسیاری از معلولان افرادی هستند که امورات روزمره زندگی آن‌ها بطور مستمر باید توسط پرستاران، بهیاران و مراقبان آن‌ها انجام شود که با همه گیری کرونا اینگونه حمایت‌ها یا به صفر و یا به حداقل ممکن رسیده است. این شرایط باعث شده معلولان در انجام امورات اجتماعی و کار‌های داخل و بیرون منزل با سختی‌های بیشتری مواجه شوند.

مدیر مرکز توانبخشی و آموزشی اختلالات طیف اوتیسم حکمت بروجرد یادآور شد: دسته‌ای از توانخواهان ذهنی نیاز به دریافت مستمر خدمات توانخبشی هستند و وقفه طولانی مدت در ارائه این آموزش‌ها منجر به پیشرفت بیماری آن‌ها می‌شود. هر چند اینگونه خدمات را می‌توان بصورت مجازی هم ارائه داد، اما انتقال این آموزش‌ها را معمولا خانواده‌ها مهارت کافی برای آن را ندارند.

وی افزود: علاوه بر این برخی از این افراد، حضور در مراکز توانبخشی و مراقبتی و آموزشی، تنها کانال ارتباطی آن‌ها با جامعه است و قطع این کانال ارتباطی باعث دورافتاده شدن آن‌ها از هر گونه اجتماعی شده است.

مدیر مرکز توانبخشی اختلالات طیف اوتیسم حکمت بروجرد یادآور شد: بسیاری از والدین که فرزندانی با اختلالات ذهنی و یا سایر معلولیت‌ها دارند مدام از ما سوال می‌کنند مرکز چه زمانی باز می‌شود؟ شاید کرونا تا مدت‌ها باشد آیا مراکز توانخبشی و آموزشی برای این بچه‌ها همچنان باید بسته باقی بماند؟  

وی افزود: با وجود اینکه خدمات و آموزش‌ها بصورت مجازی برای خانواده‌ها ارائه می‌شود، ولی عملا این آموزش‌ها اثرات مورد انتظار را ندارد و بنا بر گفته خانواده ها، باعث عصبی شدن و تنش و اختلاف آن‌ها با کودکان شان شده است.

از مجموع گفته‌ها و تجربیات چند ماهه زندگی با کرونا می‌توان گفت این وضعیت برای افراد خاص جامعه و از جمله معلولان دوران سخت تری بوده است با یادآوری اینکه برخی معلولان نمی‌توانند خود را کاملاً مانند افراد دیگر قرنطینه کنند، زیرا آن‌ها به کمک منظم و مستمر سایر افراد برای انجام کار‌ها و مراقبت روزانه از خود نیاز دارند.

فارغ از بحث آمار و اینکه در هر جامعه چند درصد دچار معلولیت‌هایی از طیف مختلف هستند باید گفت وجود حتی یک نفر که در شرایط سخت تری در دورانی خاص همچون همه گیری کرونا می‌تواند مورد توجه باشد. در شهرستان بروجرد بیش از هفت هزار پرونده مرتبط با معلول جسمی، حرکتی، ذهنی، شنوایی و اعصاب و روان در بهزیستی به ثبت رسیده است که بنا بر گفته کرم رضا پیردایه رئیس بهزیستی شهرستان بروجرد، ۲۳۴ خانواده چند معلولیتی در بروجرد وجود دارد. یعنی خانواده‌هایی که دارای بیش از ۲ معلول هستند.

وی می‌گوید: مشکلاتی اعم از اشتغال و مسکن و مناسب سازی نشدن مبلمان شهری از عمده‌ترین مشکلات جامعه معلولان است که در حوزه مسکن و اشتغال تمهیدات و اقداماتی اعم از پرداخت وام‌های با بهره چهار درصد و پرداخت حق بیمه کارفرما تا چند سال در مورد افراد دارای معلولیت انجام شده است.

رئیس بهزیستی شهرستان بروجرد یادآور شد: در زمینه مناسب سازی مبلمان شهری اقداماتی انجام شده است، ولی هنوز باید خیلی کار انجام شود تا حداقل‌هایی برای امکان حضور برابر افراد دارای معلولیت در جامعه فراهم شود.

همه ساله با آمدن روز جهانی معلولان در یک روز بصورت نمادین توجه خاص تری به این قشر از جامعه می‌شود.  توجهی که حتی برگزاری همایش‌های معمولی می‌تواند باعث خوشحالی آن‌ها شود، زیرا در شرایطی که به علت عدم مناسب سازی، شرایط حضور برابر این افراد در اجتماع فراهم نشده است آن‌ها مجبورند مدت زمان بیشتری در خانه بمانند، اما برگزاری گردهمایی‌ها برای حتی یک روز می‌تواند حال آن‌ها را بهتر کند.

این حال خوب آن‌ها را می‌توان در لبخندها، خنده‌ها و دست زدن‌ها و تشویق‌های پی در پی میان برنامه‌هایی که در طول یک همایش ارائه می‌شود احساس کرد همان چیز‌های معمولی که گاه برای ما وقت گیر و کسل کننده است برای آنکه همیشه در خانه نشسته است غنیمتی است.

سوم دسامبر مصادف با ۱۲ آذر از سال ۱۹۹۲ و از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی معلولین اعلام شده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایرنا، تاریخ انتشار: ۱۲ آذر ۱۳۹۹، کد خبر: ۸۴۱۳۲۱۰۴، irna.ir