شعار سال: شرایط کرونایی روز‌به‌روز وخیم‌تر از قبل می‌شود و به‌دلیل بی‌توجهی برخی افراد به دستورالعمل‌های بهداشتی، هر روز شاهد شیوع بیشتر این ویروس بین مردم هستیم. افزایش آمار مبتلایان به این بیماری باعث شده است تا ستاد ملی مبارزه با کرونا اقدام به اِعمال محدودیت‌هایی در مناطق قرمز و نارنجی از نظر شیوع این ویروس کند. تعطیلی دو هفته‌ای یکی از این طرح‌ها بود که صنف کتابفروشان را هم درگیر کرد. در گفتگو با چند تن از کتابفروشان تبریزی، از تاثیر این تعطیلی‌ها بر بازار کتاب تبریز پرسیدیم که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.

کرونا در دو مقطع زمانی ضرباتی جدی به اقتصاد کتابفروشی‌ها وارد کرد

محمد زارع، مدیر انتشارات و کتابفروشی شایسته در خصوص تعطیلی فعالیت کتابفروشی‌های تبریز به مدت ۱۴ روز، گفت: نمی‌دانم اسم این اتفاق را بدبیاری بگذارم یا نه! از یک‌سو اسفندماه سال گذشته به‌خاطر شرایط کرونایی دانشگاه‌ها بسته شد و صنف کتابفروشان فرصت فروش کتاب‌های دانشگاهی در ترم زمستانی را از دست دادند، و ازسوی دیگر تعطیلی‌های دو هفته‌ای اصناف با زمان طلایی فروش کتاب‌های دانشگاهی در ترم پاییز مصادف شد و در نتیجه کتابفروشی‌های تبریز متحمل خسارت سنگینی شدند.

وی با تاکید بر اینکه بعد از شیوع ویروس کرونا کتابفروشان آسیب‌پذیرتر از قبل شده‌اند، افزود: من در این مدت تلاش کردم تا ازطریق اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و استانداری، شرایطی را مهیا کنیم تا کتابفروشی‌ها به مدت دو هفته تعطیل نشوند، بلکه درحالت محدود به فعالیت خود ادامه دهند، اما پیگیری‌ها به جایی نرسید.

زارع به از دست رفتن بازار فروش طی دو هفته تعطیلی به‌عنوان بزگترین مشکل کتابفروشی‌ها در این مدت نام برد و گفت: این تعطیلی‌ها ضربه بزرگی به کتابفروشی‌های تبریز زد؛ چرا که بسیاری از مردم که نمی‌توانستند منتظر بازگشایی کتابفروشی‌ها شوند، کتاب‌های درخواستی خود را از سایت‌های بزرگ به‌صورت آنلاین خریدند. البته این ایراد به کتابفروشی‌های شهرستانی وارد است که تابه‌حال نتوانسته‌اند خودشان را در فضای مجازی بشناسانند.

مدیر انتشارات و کتابفروشی شایسته با بیان اینکه فروش اینترنتی کتاب به صنف کتابفروشان آسیب می‌زند، تاکید کرد: در صورت بروز هر گونه مشکل و اشتباه در خرید اینترنتی کتاب، زمان زیادی صرف رفع مشکلاتی از قبیل ارجاع یا تعویض کتاب می‌شود، اما این مسائل هنگام خرید از کتابفروشی‌ها وجود ندارد و حتی اگر خطایی هم رخ داده باشد، افراد به راحتی می‌توانند با مراجعه دوباره به کتابفروشی‌ها آن را حل کنند.

وی تاکید کرد: به‌مرور زمان با افزایش خرید اینترنتی کتاب، از درآمد کتابفروشی‌ها کاسته شده و به‌دنبال آن کتابفروشی‌ها در شهرستان‌ها یک‌به‌یک بسته می‌شوند؛ در نتیجه به تبع آن دسترسی مردم به کتابفروشی‌ها در مواقع ضروری کمتر می‌شود. بگذریم از اینکه هزینه ارسال کتاب از طریق فروش اینترنتی به نوعی هزینه‌ای اضافی به خریدار تحمیل می‌کند.

سامانه جامعی برای فروش آنلاین کتاب در استان آذربایجان‌شرقی وجود ندارد

زارع بیان کرد: متاسفانه سامانه جامعی برای فروش آنلاین کتاب در آذربایجان‌شرقی وجود ندارد. خود ما در این مجموعه در ایام تعطیلی توانستیم تعدادی از کتاب‌ها را از طریق تبلیغ در اینستاگرام به فروش برسانیم. من به‌شخصه از ساعت ۷ صبح تا ۱۲ شب به‌صورت آنلاین جوابگوی درخواست مردم بودم و سعی می‌کردم در کمترین مدت کتاب‌ها را تحویل مشتریان بدهم.

مدیر انتشارات و کتابفروشی شایسته گفت: مسأله ناراحت کننده این بود که در زمان این تعطیلی دو هفته‌ای عده‌ای برای خرید کتاب از شهرستان‌های اطراف تبریز از جمله ایلخچی، شهر جدید سهند و مرند به کتابفروشی‌ها مراجعه کرده بودند و در هوای سرد تبریز زیر برف و باران مانده بودند و ما در عمل نتوانستیم به آن‌ها ارائه خدمت دهیم و متاسفانه این افراد با گلایه و نارضایتی از جلوی مغازه برمی‌گشتند.

زارع با اشاره به سرگردانی بسیاری از مردم و دانشجویان در این شرایط گفت: جالب اینجاست که برای تحویل سفارش مشتری‌ها علیرغم بسته بودن مغاره و پایین بودن کرکره‌ها مجبور می‌شدیم در مغازه بمانیم، با این حال یک بار ماموران شهرداری ما را از کتابفروشی بیرون کردند و طی این دو هفته حتی اجازه روشن کردن چراغ را هم به ما ندادند.

وی افزود: تمام تلاش ما این بود که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم و مانند سایر اصناف به قوانین احترام بگذاریم، اما اینکه مجبور بودیم مثل قاچاقچی‌ها به کتابفروشی رفت‌و‌آمد کنیم، خوشایند نبود. البته به نظر من اصلا لزومی نداشت کتابفروشی‌ها مشمول طرح تعطیلی دو هفته‌ای شوند؛ چراکه در حالت کلی مراجعه به کتابفروشی‌ها زیاد نیست و باعث ازدحام جمعیت نمی‌شود، از طرفی کتاب یک کالای لوکس نیست و ممکن است فردی نیاز فوری به تهیه کتاب داشته باشد.

هیچکدام از اعضای هیئت مدیره اتحادیه کتابفروشان تبریز، کتابفروش نیستند!

مدیر انتشارات شایسته با انتقاد از بی‌تفاوتی اتحادیه کتابفروشان تبریز به مشکلات این صنف بیان کرد: اتحادیه هیچ‌گونه حمایتی از اعضا نمی‌کند. مشکل ما این است که هیچ یک از اعضای هیئت مدیره اتحادیه کتابفروشان تبریز، کتابفروش نیستند و جزء فروشندگان لوازم‌التحریر به شمار می‌روند؛ به همین دلیل احاطه‌ای به جریان امور ندارند و در عمل نمی‌توانند برای رفع دغدغه‌های ما کاری انجام دهند.

به گفته این ناشر و کتابفروش تبریزی، اگر رئیس اتحادیه کتابفروشان در زمینه کتابفروشی اطلاعات کافی داشت، با اطلاع از زمان طلایی فروش کتاب‌های دانشگاهی، تمام سعی‌اش را می‌کرد تا با رایزنی مانع از تعطیلی کتابفروشی‌ها شود.

نصب تابلو راهنمای کتابفروشی‌ها در تبریز هم مانند تهران، مشهد و اردبیل، انجام شود

زارع با بیان اینکه شهرداری‌ها در شهر‌هایی از قبیل اردبیل، مشهد و تهران اقدام به نصب تابلوی راهنمای کتابفروشی‌ها در سطح شهر کرده‌اند، خواستار اجرای این طرح در تبریز شد و با اشاره به اظهارات مدیرعامل سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تبریز در راستای حمایت از کتابفروشان، گفت: شهرداری‌ها می‌توانند از طریق اختصاص مبالغی در قالب طرح‌های فصلی به ما کمک کنند. البته به ظاهر، اقداماتی در این زمینه در حال انجام است که امیدواریم به نتیجه برسد.

وی با بیان اینکه محدودیت‌های مربوط به منع تردد با خودروی شخصی از ساعت ۹ شب باعث شده است تا ساعات کاری انتشارات و کتابفروشی متبوعش کاهش یابد، تصریح کرد: افزایش هزینه‌ها و اجاره بالای مغازه ادامه فعالیت را برای ما سخت کرده است و اگر شرایط به همین منوال ادامه یابد، من به‌عنوان صاحب یکی از بزرگترین کتابفروشی‌های تبریز که تنها مختص فروش کتاب است، شاید مجبور شوم به جای کوچکتری نقل مکان کنم.

تعطیلی دو هفته‌ای، صنف کتابفروشان را فلج کرد

مدیر کتابفروشی ارک در تبریز هم با اشاره به رکود چند ساله در بازار کتاب، گفت: کتابفروشی‌های تبریز درآمد چندانی ندارند و تعطیلی دو هفته‌ای اخیر هم رسما صنف ما را فلج کرد؛ مخصوصا کتابفروشی‌هایی که کتاب‌های درسی نمی‌فروشند؛ آنم‌ها بیش از همه آسیب دیدند. وضعیت، بد بود؛ با این تعطیلی‌ها بدتر هم شد.

مسعود ملازاده بیان کرد: گرانی‌ها و کاهش قدرت خرید مردم از یک‌سو و کاهش رغبت به خرید کتاب ازسوی دیگر، شرایط فعالیت را برای ما سخت‌تر کرده است. حقیقت این است که حال کتابفروشان تبریزی اصلاً خوب نیست و متاسفانه شرایط روز به روز بدتر می‌شود.

ملازاده گفت: شاید ما آخرین نسل از کتابفروشان تبریز باشیم؛ چراکه درآمد این صنف سال به سال کمتر می‌شود و در مقابل هزینه‌ها افزایش می‌یابد.

وی اجرای طرح‌های فصلی را گام موثری در حمایت از کتابفروشان عنوان کرد و افزود: طرح‌های فصلی فروش کتاب رمق تازه‌ای به فعالان این قشر می‌دهد.

ملازاده از عملکرد اتحادیه کتابفروشان تبریز هم انتقاد کرد و گفت: اتحادیه تاکنون هیچ اقدامی برای حمایت از کتابفروشان انجام نداده است. تنها تماس ما با اتحادیه هنگام دریافت حق عضویت است، ظاهراً کسی کتابفروشان را جدی نمی‌گیرد. این در حالی است که اتحادیه ناشران بعد از شیوع کرونا بار‌ها از اعضای خود حمایت کرده است.

مردم که برای تفریح به کتابفروشی نمی‌روند؛ چرا باید تعطیل شوند؟!

یکی از مراجعه‌کنندگان به کتابفروشی شایسته هم در رابطه با اینکه تعطیلی‌های اخیر در تبریز برای آن‌ها مشکلی ایجاد کرده بود یا نه؟، گفت: حدودا ۱۲ روز قبل برای خرید کتاب دانشگاهی به مرکز شهر آمدم، اما تمام کتابفروشی‌ها بسته بود. از طرف دیگر به دلیل هزینه ارسال خرید اینترنتی کتاب، نمی‌توانستم کتاب‌هایی را که لازم داشتم، به صورت آنلاین خریداری کنم؛ برای همین مجبور شدم دو هفته صبر کنم تا کتابفروشی‌ها باز شوند. تقریباً تمام همکلاسی‌های من نیز با این مشکل مواجه بودند.

وی افزود: به جای تعطیل کردن کتابفروشی‌ها بهتر بود فقط مغازه‌های لباس‌فروشی، رستوران‌ها و مکان‌هایی که شلوغ هستند، بسته می‌شدند؛ چراکه قطعاً افراد برای تفریح و لذت بردن به کتابفروشی‌ها مراجعه نمی‌کنند؛ بلکه به‌دنبال تامین نیاز مطالعاتی خود هستند.