شعار سال: مالکان خودرو‌های با عمر کمتر از ۴ سال، راهیِ مراکز معاینه فنی تهران شده بودند تا با انجام «معاینه فنی برتر» از تخفیف ۲۰ درصدی ورود به طرح‌های ترافیکی بهره‌مند شوند. خیال‌شان آسوده بود که حتما خودرو‌های کم‌کار آن‌ها این معاینه را دریافت می‌کند، اما ۶۰ درصد این خودرو‌ها در آزمون معاینه فنی برتر (تست‌های سختگیرانه‌تر نسبت به معاینه فنی عادی، به ویژه در زمینه آلایندگی) رفوزه شدند!  

آمار اشاره‌شده، مربوط به گزارش  مراکز معاینه فنی تهران است که «بهزاد اشجعی» دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا اعلام می‌کند و بیانگر آن است که ۶۰ درصد خودرو‌های با عمر کمتر از ۴ سال، با وجود آن‌که طبق قانون از دریافت معاینه فنی معاف‌اند، اما استاندارد لازم را از نظر آلایندگی ندارند. اولین چیزی که با این آمار به ذهن می‌رسد، این است که احتمالا خودروسازان باز هم قصور کرده‌اند و عیبی به عیوب محصولات‌شان افزوده‌اند، اما ماجرا فقط این نیست و  دلیل مهم دیگری هم وجود دارد.

 

اشجعی در این‌باره می‌گوید: «تا سال گذشته خودروسازان محصولات‌شان را طبق استاندارد یورو ۴ تولید می‌کردند که این استاندارد کمی ضعیف بود و به همین دلیل از ابتدای سال ۹۹، آن را به استاندارد یورو ۵ ارتقا دادیم تا شاخص‌های جلوگیری از آلودگی هوا در خودرو‌های تولید داخل ارتقا یابد».

۲ میلیون خودروی جوان، اما آلاینده 

هرچند به گفته اشجعی، از ابتدای امسال رعایت استاندارد یورو ۵ در صنعت خودروسازی الزامی شده و مشکل سابق را حل کرده است، اما در این بین آماری وجود دارد که تاکنون در برنامه‌های کاهش آلودگی هوا جایی نداشته است. آمار‌ها نشان می‌دهد خودروسازان سالانه حدود ۸۰۰ هزار خودرو تولید می‌کنند؛ بنابراین به‌طور تقریبی طی ۴ سال گذشته (در سال‌های ۹۵، ۹۶، ۹۷ و ۹۸) حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو در کشور تولید شده که به ترتیب تا پایان سال‌های ۹۹، ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ از معاینه فنی معاف‌اند، اما در کشور تردد می‌کنند. حالا اگر نتایج آزمون معاینه فنی برتر در تهران را در نظر بگیریم، ۶۰ درصد خودرو‌های تولیدی 
۴ سال اخیر، در معاینه فنی برتر مردود می‌شوند؛ یعنی چیزی حدود ۲ میلیون خودروی جوان، اما آلاینده! عدد قابل‌توجهی که به آمار منابع آلاینده متعدد اضافه می‌شود.

گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که خودرو‌های سواری، مهم‌ترین عامل آلایندگی هوا در کشور است و به همین دلیل باید در اولویت برنامه‌ریزی‌ها قرار داشته باشد. از آن جمله، گزارش ایرنا درباره مهم‌ترین عوامل آلودگی هوای تهران است که نشان می‌دهد بیشترین سهم این آلایندگی مربوط به خودرو‌های سواری است (۳۹ درصد)، و پس از آن موتورسیکلت‌ها (۲۱ درصد)، صنایع (۱۸ درصد)، نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها (۱۶ درصد) و کامیون‌ها (۱۶ درصد) بیشترین سهم را دارند.

پیشنهاد اصلاح قانون

از دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوا می‌پرسم که «با توجه به نتایج آزمون معاینه فنی برتر، حالا تکلیف خودرو‌هایی که در ۴ سال اخیر تولید شده‌اند، چه می‌شود؟»

 

اشجعی پاسخ می‌دهد: تنها راهکار رفع مشکل آلایندگی این خودروها، معاینه فنی مجدد آن‌هاست، اما چون طبق قانون تا ۴ سال معاف از انجام آن هستند، باید سازوکاری برای آن تعیین شود.

 

البته اشجعی از ارائه پیشنهادی برای اصلاح قانون هوای پاک هم خبر می‌دهد و می‌گوید: «پیشنهاد کرده‌ایم که معافیت ۴ ساله خودرو‌ها از معافیت معاینه فنی به طور کامل حذف شود، چراکه معتقدم چنین معافیتی اصلا لازم نیست و همه خودرو‌ها باید از یک‌سال بعد تولید، به طور مرتب هر سال معاینه فنی شوند». وی ادامه می‌دهد: این پیشنهاد در کارگروه ملی نهایی شده و قرار است به زودی در هیئت دولت بررسی و پس از تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه شود».

آلودگی هوا، اگرچه به واژه‌ای کلیشه‌ای و کم‌اعتبار در کشور ما تبدیل شده، اما نگرانی‌ها درباره آن کاملا جدی است. شاید مرور برخی آمارها، به خارج‌شدن این واژه از کلیشه‌ها کمک کند و حساسیت افکار عمومی را هم افزایش دهد:
*طبق گزارش IQAir (شرکت فناوری کیفیت هوا در سوئیس)، سالانه ۷ میلیون‌نفر در جهان بر اثر آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا می‌میرند.

* تعداد فوتی‌های مربوط به آلودگی هوا در کشور ما سالانه ۱۱ هزار مرگ اعلام شده است و علاوه بر آن ۸.۹ درصد مرگ‌های طبیعی نیز به دلیل آلودگی هوا رخ می‌دهد. (به نقل از رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت)

* ایران از نظر آلودگی هوا، در رتبه ۲۷ جهانی قرار دارد؛ این یعنی هوای ۲۶ کشور جهان از کشورما آلوده‌تر است، اما ۷۱ کشور هوای بهتری دارند. (طبق گزارش IQAir)

* شهر تهران از ابتدای امسال فقط ۱۵ روز هوای پاک داشته است؛ در مقابل، ۶۹ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۲ روز هوای ناسالم برای همه گروه‌ها. خوشبختانه در شهر مشهد، تعداد روز‌های هوای پاک بیشتر از تهران بوده (۳۸ روز)، اما مردم این کلان‌شهر هم ۳۳ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشته‌اند.

دبیرخانه کارگروه کاهش آلودگی هوا در بخشی از گزارشی که آذرماه امسال منتشر کرده، به بررسی روند اجرای مصوبات این حوزه پرداخته و با ذکر نام دستگاه‌های متولی، اعلام کرده ۳۶ درصد وظایف هنوز بر زمین مانده است:

وزارت کشور -  این وزارتخانه هنوز درباره نصب فیلتر ذرات برای خودرو‌های دیزلی سنگین، تعیین‌تکلیف تاکسی‌های غیرفعال و جایگزینی آن‌ها با تاکسی‌های هیبریدی و برقی و تدوین برنامه مدیریت تقاضای سفر برای کاهش سفر‌های درون‌شهری، اقدامی انجام نداده است. همچنین طرح L.E.Z فقط در یک کلان‌شهر اجرا شده است.

پلیس راهور –هنور کنترل معاینه فنی خودرو‌ها به طور کامل انجام نمی‌شود. پلیس راهور، مقررات کنترل معاینه فنی در تهران را به تعویق انداخته است.

وزارت نفت – استانداردسازی سوخت مصرفی کلان‌شهر‌ها با استاندارد یورو ۴ و ۵، همچنین استانداردسازی سوخت نیروگاه‌ها و حذف سهمیه سوخت کامیون‌های فرسوده هنوز به طور کامل انجام نشده است.
بانک مرکزی – هیچ اقدامی برای تخصیص تسهیلات نوسازی ناوگان عمومی از طریق بانک‌های عامل انجام نداده است.

صداوسیما – برخلاف مصوبات، اطلاع‌رسانی گسترده و پخش رایگان مطالب آموزشی سازمان محیط‌زیست انجام نشده است.

وزارت اقتصاد - این وزارتخانه تنها دو وظیفه داشته که هیچ‌کدام را انجام نداده است.

۱: منوط‌کردن صدور بیمه‌نامه شخص ثالث به ارائه مفاصاحساب تخلفات رانندگی

۲: اصلاح نرخ‌گذاری بیمه وسایل‌نقلیه با تاکید بر اهرم‌های تاثیرگذار بر کاهش آلودگی و متناسب با افزایش سن خودرو

وزارت صمت – این وزارتخانه مصوبات انجام‌نشده بسیاری دارد. از جمله، ارائه برنامه تولید و واردات خودرو‌ها و موتورسیکلت‌های برقی و هیبریدی، و برنامه نوسازی و بازسازی فناوری صنایع آلوده که معطل مانده است.
سازمان‌های مردم نهاد – هر ۸ پروژه محوله به این سازمان در حال انجام است.

* در گزارش دبیرخانه کارگروه ملی، به فعالیت‌های انجام‌شده این دستگاه‌ها نیز اشاره شده، اما نکته مهم و قابل توجه، کوتاهی آن‌ها در اجرای برخی وظایف و برنامه‌های مصوب است نه عمل به وظایفی که نسبت به انجامش تکلیف قانونی دارند.

شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از روزنامه خراسان، تاریخ انتشار:۲۶ آذر۱۳۹۹، کدخبر: khorasannews.com،