شعار سال: روحانی می‌گوید شرکت‌های دانش‌بنیان بسیاری از نیاز‌های کشور را در دوران مقابله با کرونا رفع کردند.

شاید این جمله رییس جمهوری ساده به نظر بیاید، اما واقعیت این است که در دنیای پرتحول امروز، زیربنای اقتصاد‌های صنعتی، از محوریت منابع به سمت محوریت سرمایه‌های فکری جابه جا شده و بر همین اساس عامل دانش به صورت روز افزون پراهمیت‌تر می‌شود.

به همین دلیل است که شکل جدیدی از سازمان‌ها نیاز است، سازمان‌هایی که مبتنی بر دانش شناخته شده و دانش بنیان نامیده می‌شود و اکنون تبدیل به عاملی حیاتی برای توسعه اقتصادی هر کشوری شده است.

نظام اقتصادی دنیا امروز مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان است که موتور رشد و توسعه به شمار می‌رود بنابراین چاره‌ای جز تحولات اساسی اقتصاد ایران در این مسیر نیست.

روحانی به فعالان بخش تولید خاطرنشان کرده، در راستای بهبود فضای کسب و کار، در قالب طرحی که در ۵ استان به اجرا گذشته شده، زمان دوره کسب مجوز از ۷۲ روز به ۷۲ ساعت کاهش یافته است که این روند در دیگر استان‌ها هم اجرا می‌شود.

برهمین اساس گفته شده بیش از۲ هزار میلیارد تومان قرارداد بین دانشگاه‌ها و بخش صنعت منعقد شده است که نشان می‌دهد ارتباط بین دانشگاه‌ها و بخش صنعت و تولید ارتقا یافته است، حلقه ارتباطی که بار‌ها بر متصل نبودن آن در کشورمان تاکید شده است.

اقتصاد دانش بنیان چیست؟

اصطلاح اقتصاد دانش‌بنیان در سال‌های پایانی قرن بیستم پدیدار شد. گرچه تعریف واحدی برای این مفهوم بین کارشناسان وجود ندارد، اما مولفه‌های مهمی در همه تعاریف وجود دارد که این نظام را از اقتصاد صنعتی متمایز می‌کند؛ از جمله این ویژگی‌ها بهره‌گیری از نوآوری، دانش و فناوری است.

با در نظرگرفتن این مولفه‌ها، می‌توان تعریف نسبتاً جامعی از اقتصاد دانش بنیان ارائه داد: اقتصاد دانش‌بنیان نظامی اقتصادی است که در آن، تولید و توزیع و مصرف دانش بر پایه نوآوری و اطلاعات انجام می‌پذیرد.

شرکت دانش بنیان چیست؟

شرکت‌های دانش بنیان، موسسات خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان (به ویژه در تولید نرم‌افزار‌های مربوط) تشکیل می‌شود.

قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان در سال ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به نوعی سرآغاز گسترده‌ترین برنامه دولت برای حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان شد. در این قانون موضوعات مهمی، چون تشکیل صندوق نوآوری و شکوفایی و ارائه معافیت‌های مالیاتی و گمرکی مورد تاکید قرار گرفته است.

طبق آیین نامه مصوب، شرکت‌های دانش بنیان اهدافی نظیر ترغیب هیات علمی دانشگاه‌ها و واحد‌های پژوهشی برای فعالیت‌های بیشتر در رفع نیاز جامعه و امکان افزایش درآمد اعضای هیات علمی، تجاری سازی یافته‌های پژوهشی، افزایش درآمد‌های اختصاصی دانشگاه‌ها و واحد‌های پژوهشی موضوع کلی فعالیت دانش بنیان را دنبال می‌کنند.

 

تلاش دولت برای اتصال مراکز علمی و صنعتی

بر همین اساس دولت‌ها همواره بر توسعه اقتصاد دانش بنیان تاکید کرده‌اند و دولت تدبیر و امید نیز از روز نخست، حرکت خود را متصل کردن دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی به بخش تولید و مراکز صنعتی اعلام کرده است.

رییس جمهوری گفته در این دولت در زمینه علم و دانش، نوآوری و توسعه شرکت‌های دانش بنیان شاهد یک تحول بزرگ هستیم و کار‌های مهمی انجام شده و تاکید کرده است به دلایل سیاسی این موارد کمتر دیده شده و مورد توجه قرار نگرفته است.

به گفته وی، طی سال‌های ۹۲ تا ۹۹ توجه بسیار خوبی به بخش آموزشی، علمی و پژوهشی کشور شده است، او تاکید کرده مسوولان دولت تدبیر و امید توجه ویژه‌ای به بخش دانشگاه و پژوهش داشتند و افتتاح بیش از هزار کلاس درس در هر سال نشان دهنده این است که در این سال‌ها در هر روز چه تلاش‌ها و اقداماتی برای گسترش زیرساخت‌های علم‌آموزی انجام شده است.

زمینه‌های فعالیت شرکت‌های دانش بنیان
‌
می‌توان شماری از محور‌های فعالیت شرکت‌های دانش بنیان را اینچنین برشمرد.

- انجام تحقیقات کاربردی

- ارایه خدمات تخصصی و مشاوره‌ای (خدمات علمی، تحقیقاتی و فنی)

- تولید محصولات یا فناوری نوین (توسعه فناوری)

- انجام خدمات نظارتی بر تحقیقات پژوهشی، اجرایی و مشاوره‌ای

- ارایه خدمات توسعه کار آفرینی

- ایجاد مراکز رشد و خدمات ایجاد و توسعه کسب و کار

- ارایه خدمات توسعه محصول جدید

- ارایه خدمات ورود کسب و کار به بازار بین المللی و جهانی کردن آن‌ها

- برنامه ریزی و اجرای طرح‌های توسعه کارآفرینی در سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی


شرکت‌های دانش بنیان از حمایت‌های دولتی نظر معافیت از پرداخت مالیات، عوارض حقوقی گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مالیاتی به مدت ۱۵ سال و همچنین اعطاء تسهیلات کم بهره (بلند مدت یا کوتاه مدت) و یا بی بهره برخوردار هستند.

کلام آخر

در نهایت اینکه اگر بپذیریم شرکت‌های دانش بنیان، موتور توسعه اقتصادی کشور‌ها هستند، ضروری است چارچوب و تعریف صحیحی از این شرکت‌ها مبتنی بر شرایط ایران داشته باشیم تا بر اساس آن بتوانیم:

۱- شرکت‌های دانش بنیانی که توسعه اقتصادی کشور را رقم می‌زنند به درستی شناسایی و حمایت کنیم.

۲- بتوانیم جریان فن آفرینی را در کشور به سمت و سوی صحیح و موثری هدایت کنیم.

۳- از هدر رفت منابع مادی و حمایتی و نیز سرمایه‌های فکری در مسیر‌های غیرموثر جلوگیری کنیم.

۴- و نهایتاً به کمک این تعریف و بر اساس نیازمندی‌های یک کشور در حال توسعه نظیر ایران، بتوانیم سیاست گذاری‌ها و استراتژی‌های مناسب تری را در نظام ملی نوآوری کشور شکل دهیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۱۷ تیر ۱۴۰۰، کد خبر: ۸۴۳۹۳۸۰۱، www.irna.ir