شعارسال: ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی شهر‌های مختلف ایران موجب شده است که هر یک از آن‌ها در زمینه‌ای خاص مستعد باشد. از سال ۹۴ تا‌کنون تعدادی از شهر‌های ایران از سوی سازمان یونسکو به‌عنوان شهر خلاق انتخاب شده‌اند؛ اصفهان و بندرعباس شهر‌های خلاق صنایع‌دستی، سنندج شهر خلاق موسیقی و رشت شهر خلاق خوراک هستند و اکنون این سازمان در حال بررسی انتخاب تبریز به‌عنوان «شهر جهانی خلاق ادبی» است. درحقیقت سازمان آموزشی علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)، مفهومی به نام «شهر خلاق» ارائه کرده است تا شهر‌های مختلف دنیا برای رسیدن به رفاه و صلح همگانی با یکدیگر همکاری کنند و شبکه شهر‌های خلاق ایجاد شود. انتخاب این شهر‌ها می‌تواند پیوند شهر با شهروندان را مستحکم‌تر کند و با افزایش داشته‌های فرهنگی شهر، تعلق خاطر شهروندان به آن را بالا ببرد و حتی اقتصاد شهری را بهبود بخشد.

شهر خلاق ادبیات

تبریز از دیرباز محل زندگی و فعالیت ادبای بسیار در طول تاریخ بوده است. از میان معاصران نیز بزرگانی، چون شهریار، غلامحسین ساعدی و رضا براهنی اهل آذریابجان هستند و مقبره‌الشعرا هم معروف‌ترین مکان گردشگری شهر محسوب می‌شود. این ویژگی‌ها شهرداری تبریز را بر آن داشت که برای انتخاب این کلانشهر به‌عنوان شهر خلاق ادبی از یونسکو درخواست کند. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تبریز به همشهری می‌گوید: حدود ۱۰ روز قبل پرونده تبریز در حوزه شهر خلاق ادبی به یونسکو ارسال شد و این سازمان روز شنبه با ارسال ایمیلی دریافت پرونده را تأیید و اعلام کرد که نتیجه نهایی آبان ۱۴۰۰ اعلام خواهد شد.
سعید حاجی‌زاده با بیان اینکه تبریز جایگاه ویژه‌ای در ادبیات دارد، می‌گوید: تبریز از دوره سلجوقی تا امروز ۷ بار به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شده و از همان زمان محل تجمع ادبیان بوده است. به جز شهریار که خود و اشعارش در ایران، آذربایجان و ترکیه بسیار محبوب است، میرزاآقای تبریزی، نخستین نمایشنامه‌نویس ایرانی و جبارباغچه‌بان، نویسنده و نخستین معلم ناشنوایان ایران اهل این شهر هستند. وی درباره روند انتخاب شهر و ایجاد پرونده برای آن می‌گوید: سال ۹۷ و در سفری که حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران به استان داشت، این موضوع مطرح و مدتی بعد در کمیسیون فرهنگی شورای شهر تبریز تصویب شد تا اینکه ۲۱ تیر امسال پرونده برای بررسی نهایی به یونسکو فرستاده شد. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تبریز با بیان اینکه توجه به افزایش ظرفیت‌های گردشگری تبریز از سال ۲۰۱۸ و انتخاب این شهر به‌عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام آغاز شد، می‌افزاید: اقدامات زیرساختی مثل هتل‌سازی و مرمت مکان‌های تاریخی هم به همین مناسبت انجام شد. با این حال ما نتوانستیم در این مدت ظرفیت‌های شهر را معرفی کنیم. انتخاب تبریز به‌عنوان شهر خلاق ادبی می‌تواند در این زمینه به ما کمک و مسیر را برای شناسایی شهر به گردشگران جهان هموار کند.

دستاورد‌های شهر‌های خلاق ایران

۴ شهر اصفهان، بندرعباس، رشت و سنندج در سال‌های گذشته عنوان شهر خلاق را از آن خود کرده‌اند. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری رشت درباره تجربه این شهر پس از ۵ سال انتخاب به‌عنوان شهر خلاق خوراک از سوی سازمان یونسکو به همشهری می‌گوید: هدف از انتخاب شدن به‌عنوان شهر خلاق، فعال‌شدن اقتصاد شهر و نفع شهروندان از آن است. متأسفانه با وجود تلاش‌های سال‌های گذشته، نتیجه دلخواه برای شهر رشت حاصل نشده و این وضعیت برای دیگر شهر‌های خلاق کشور هم صادق است. مرتضی عاطفی با بیان اینکه موضوع شهر‌های خلاق نوپاست و هنوز نهادینه نشده، می‌گوید: یکی از مشکلات ما این است که در همه جای جهان، شهرداری‌ها همه امور شهر را اداره می‌کنند؛ درحالی‌که در ایران سازمان‌های متعددی متولی هستند و تلاش برای تعامل بین آن‌ها گاه ممکن نمی‌شود. وی جلب توجه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در زمینه خوراک سنتی گیلان را مهم‌ترین اتفاق ممکن برای شهر خلاق خوراک یونسکو در ایران می‌داند و ادامه می‌دهد: تا امروز متناسب با تنوع غذایی گیلان سرمایه‌گذاری نشده است. مدیریت شهری بودجه‌ای برای شهر خلاق دریافت نمی‌کند، اما باید تلاش کند تا سرمایه‌گذار بتواند فعال باشد. شهرداری باید دست از متولی‌گری بردارد و موضوع شهر خلاق خوراک را به مردم و فعالان حوزه غذا بسپارد؛ زیرا آن‌ها صاحب اصلی آن هستند. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری رشت درباره اقدامات این نهاد برای استفاده از این فرصت به نفع رشت می‌گوید: یک‌سری برنامه‌ها ارائه کرده‌ایم که از سوی یونسکو تأیید شد. با توجه به نظارت ۴ سال یک‌بار سازمان یونسکو بر شهر‌های خلاق، یک فرصت ۴ ساله دیگر نیز به شهر رشت داده شده است. امیدواریم شهرداری با در پیش گرفتن نقش تسهیلگری بتواند در ۴ سال آینده به نتیجه مطلوب در این زمینه دست یابد.

شهر‌های خلاق ملی

همانطور که انتخاب شهر‌های خلاق از سوی یونسکو می‌تواند بر شناخت جهانی یک شهر مفید باشد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امسال ۶۰ شهر را به‌عنوان شهر خلاق ملی انتخاب کرد تا این شهر‌ها هم بتوانند با تکیه بر ویژگی‌های فرهنگی و هنری خود زمینه را برای توسعه‌شان فراهم کنند.
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان درباره انتخاب کاشان به‌عنوان یکی از شهر‌های خلاق سینمای کشور به همشهری می‌گوید: کاشان یک انجمن سینمای جوانان با ۳۰ سال سابقه فعالیت دارد، هنرمندان این شهر در جشنواره‌های متعدد فیلم درخشیده‌اند و آموزشگاه‌های آزاد سینمایی برجسته‌ای هم دارد. رمضانعلی معتمدی می‌افزاید: تولید نخستین فیلم بلند پویانمایی با نام بنیامین، تشکیل خوشه‌های مراکز رشد در پارک علم و فناوری غیاث‌الدین جمشید کاشانی با محوریت سینماگران و مشارکت مدیریت شهری در رویداد‌های سینمایی در کنار جاذبه‌های تاریخی و طبیعی منطقه به‌عنوان لوکیشن فیلم، کاشان را در زمینه سینما برجسته کرده و موجب شده این شهر به‌عنوان یک شهر خلاق سینمایی معرفی شود.

 

 

 

شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: ۹ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۱۳۶۸۶۷، newspaper.hamshahrionline.ir.