تبدیل شبکه مترو تهران از حالت خطی به شکل حلقه یکپارچه

مسأله احداث خطوط جدید در شبکه حمل و نقل ریلی زیرزمینی پایتخت، یک انتخاب نیست بلکه یک الزام است. نگاهی به پراکندگی ایستگاه‌های افتتاح شده تا به امروز و همچنین ایستگاه‌هایی که قرار است در خطوط ۶ و ۷ تکمیل شوند، نشان می‌دهد نحوه جانمایی آن‌ها بر اساس طرح‌های جامع حمل و نقل ریلی تهران در دهه‌هایی بوده که گستره جغرافیایی و جمعیتی پایتخت به شکل کنونی نبوده است.

شعار سال: در واقع وضعیت کالبدی تهران در حال حاضر با توجه به تغییرات احتمالی در افق ۲۰ سال آینده، ایجاب می‌کند آخرین روایت از طرح جامع حمل و نقل ریلی پایتخت (مصوب بهمن ۱۳۹۸) حتماً به مرحله اجرا درآید؛ آن هم در کوتاهترین زمان ممکن.

اما پرسش روز این است که با توجه به وضعیت اقتصادی امروز و مشکلات عدیده شهرداری تهران، احداث ۴ خط جدید و خطوط اکسپرس چگونه میسر است؟ آن هم وقتی صحبت از نیاز به ده‌ها میلیارد تومان منابع مالی (به ارزش حال حاضر پول ملی) است!

نکته مهم و قابل‌توجه همین جا است که قرار نیست (و اصولاً شدنی نیست) تأمین منابع مالی لازم برای ساخت خطوط جدید از محل درآمدهای رایج شهرداری تهران باشد. در تعریف الزامات و پیش نیازهای خطوط جدید، استفاده از منابع غیرنقد،‌ تهاتر املاک، ظرفیت مالی مجتمع‌های ایستگاهی،‌ تلاش شهرداری مناطق برای به مشارکت طلبیدن بخش خصوصی و مواردی از این قبیل مطرح شده که حساب آن از حساب خرج و مخارج صورت گرفته برای ایستگاه‌های خطوط هفتگانه و نیز تکمیل آنها جدا است.

به تعبیر دیگر تکمیل ایستگاه‌های باقی‌مانده برای اتمام شبکه موجود، هیچ منافاتی با روند احداث خطوط جدید نخواهد داشت و هر دو مسیر با کمترین ضریب تداخل مالی و اجرایی قابل پیمودن است.

البته در صورت بهره‌مندی از منابع دولتی که حدود ۲ دهه است به صورت قطره چکانی به کمک توسعه خطوط مترو کلانشهرها (و خصوصاً تهران) آمده و گرفتن مطالبات از محل مصوبات قانونی،‌ قطعاً سرعت بهره‌مندی شهروندان از خطوط جدید بیشتر شده و اسباب آسایش امورات حمل و نقل ریلی ایشان زودتر فراهم می‌آید.

با احداث خطوط جدید، امکانات شبکه مترو شامل حال اکثر نقاط دور و نزدیک پهنه ۷۰۰ کیلومترمربعی پایتخت شده و مناطق کم‌برخوردار نیز سهم بیشتری از این حق عمومی خواهند برد؛ ضمن آنکه مسیر خطوط جدید طوری طراحی شده تا شبکه راه‌آهن ریلی زیرزمینی از حالت خطی کنونی به شکل یک حلقه متصل و یکپارچه درآمده و حتی بهره‌وری خطوط و ایستگاه‌های موجود فعلی نیز مضاعف می‌شود.