شعار سال: دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان «IBBY» به تازگی فراخوان فهرست ۲۰۲۳ را برای ارسال اثر درباره کودکانی با نیاز‌های ویژه منتشر کرده است. برگزاری این دو سالانه از جمله اقدامات خوبی است که سبب توجه اهالی کتاب و ناشران به تألیف و حتی ترجمه کتاب‌هایی درباره چنین کودکانی شده، کودکانی که برخی با معلولیت‌ها و کم‌توانی‌های خاص متولد می‌شوند و عده‌ای از آن‌ها هم طی حادثه‌ای دچار شرایطی می‌شوند که اوضاع متفاوتی برای‌شان رقم می‌خورد. انتشار چنین فراخوان‌ها و تشویق‌هایی از بابت اثرگذاری بسیاری است. ادبیات در جایگاه یک ابزار قدرتمند از آن برخوردار است.

 

به گمانم یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های انتشار این قبیل آثار ادبی در ارتباط با همین کودکان است، حداقل از طریق داستان‌ها و رمان‌ها از این امر مهم آگاه می‌شوند که تنها نیستند. می‌فهمند که در سراسر دنیا کودکانی شبیه آن‌ها زندگی می‌کنند و برخی ویژگی‌ها و کم‌توانی‌ها را نمی‌توان به حساب تفاوت آنان گذاشت. این برای والدین بچه‌هایی با نیاز‌های ویژه هم امیدوارکننده است چراکه کمتر از بابت گوشه‌گیر شدن فرزندشان نگران می‌شوند. شخصیت‌های برخاسته از دنیای ادبیات به این مخاطبان کم‌سن و سال امکان هم‌ذات پنداری می‌دهند. از سوی دیگر کودکانی که با شرایط عادی متولد شده‌اند هم با مطالعه این کتاب‌ها با شخصیت‌های داستان‌های مذکور همذات پنداری کرده و تازه متوجه می‌شوند که اگر هم‌کلاسی یا دوستی با این ویژگی‌ها دارند باید چه رفتاری در پیش بگیرند و از همه مهم‌تر اینکه بچه‌های اینچنینی هم مثل خودشان عادی هستند.

 

البته تنها در شرایطی می‌توان انتظار چنین کارکردی را از مخلوقات ادبی و کتاب‌ها داشت که برمبنای استاندارد‌ها و مطابق با سلایق گروه‌های سنی مورد نظر نوشته شده باشند. طی سال‌های اخیر و در پی انتشار این قبیل فراخوان‌ها با انتشار آثار موفقی در عرصه جهانی مواجه شده‌ایم، در داخل کشور هم برخی ناشران و نویسندگان اقدامات خوبی را شروع کرده‌اند. تا جایی که به خاطر دارم، انتشارات فنی و انتشارات نردبان کتاب‌های قابل تأملی در این زمینه روانه کتابفروشی‌ها کرده‌اند. این دو موردی که برای نمونه گفتم دست به برپایی جلسات متعددی با حضور اهالی کتاب زدند و حتی فراخوان منتشر کردند.

 

هر چند که هنوز راه نرفته بسیاری در پیش است. با این حال ذکر یک نکته هم ضروری است، اینکه همه بار چنین مسئولیت‌هایی را نمی‌توان به عهده کتاب و اهالی‌اش بگذاریم! بخش مهمی از این آگاهی بخشی به عهده والدین است، حالا فرقی ندارد که فرزند آنان، خود در این زمره قرار می‌گیرد و یا اینکه در اطرافش همکلاسی‌هایی با این ویژگی‌ها دارد. مربیان و معلمان هم باید به این مسأله توجه کنند، این‌ها هم رکنی مهم در بحث آموزش این قبیل مسائل به شمار می‌آیند. اما در این بین اهالی رسانه هم می‌توانند اثرگذاری زیادی داشته باشند. این نکته بیش از همه درباره رسانه‌های پرمخاطب حاکم است، بنابراین می‌بینید که ادبیات هرچقدر هم قدرتمند باشد به تنهایی از پس چنین مسئولیتی برنمی‌آید، مجموعه‌ای از عوامل و افراد باید دست به دست یکدیگر بدهند تا فرزندان‌مان زندگی در جهان بهتری را تجربه کنند.



شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: ۹ بهمن ۱۴۰۰، کد خبر:۶۰۰۳۹۹، www.irannewspaper.ir