شعار سال: بخش سنجش از دور سازمان فضایی ایران، گزارشی درباره گرمایش زمین و تاثیر آن بر کشور ایران منتشر کرد.

در این گزارش که با دریافت تصاویر ماهواره‌ای مختلف تهیه شده، آمده است: هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل (IPCC) تخمین زده که با افزایش دمای جهانی، فراوانی دوره‌های گرمایی شدید، بیشتر شده و از پیامد‌های قابل توجه آن، افزایش خشکسالی، آتش‌سوزی، افزایش سیلاب‌ها، آب شدن یخ‌ها و بالا آمدن سطح دریاها، فروپاشی کشاورزی و شیلات، همه گیری و افزایش شیوع انواع بیماری‌ها، اختلال در اکوسیستم‌ها و انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی خواهد بود که با دستکاری‌های انسان در طبیعت به سرعت آن افزوده شده است.

همچنین این هیات پیش بینی کرده است که تغییرات آب و هوایی تا سال ۲۰۵۰ میلادی ۲۰۰ میلیون آواره زیست محیطی بر جای خواهد گذاشت. این آوارگی می‌تواند بر جسم و روح انسان اثر بگذارد. در واقع تغییرات جهانی آب و هوا می‌تواند منابع طبیعی را به انتها رسانده و زندگی مردم را برای دسترسی به مواد غذایی و دستیابی به خدمات بهداشتی دشوار کند.

جدید‌ترین گزارش هیات بین‌دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل (آوریل ۲۰۲۲) که جامع‌ترین و تازه‌ترین ارزیابی دانشمندان در سراسر دنیا درباره گرم شدن کره زمین است و این پیام را دارد که برای گذر از بحران‌های آب و هوایی باید از مصرف سوخت‌های فسیلی فاصله گرفته و بسمت بکارگیری انرژی‌های پاک و تجدید پذیر برویم. این نهاد هشدار داده است که فقط هشت سال دیگر یعنی تا سال ۲۰۳۰ برای جلوگیری از فروپاشی اقلیمی فرصت داریم.

افزایش ریزگرد‌ها از تبعات افزایش دمای زمین است

سازمان فضایی ایران یادآور شد: انتشار متن این گزارش به علت اختلاف نظر برخی کشور‌های عضو و همچنین زیر بار نرفتن بسیاری از دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ جهان که همچنان بر استفاده از سوخت‌های فسیلی تاکید دارند، به تاخیر افتاد. اما گرمایش زمین، سال‌هاست که بر اقلیم ایران که در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده، اثر گذاشته است. در واقع از سال ۱۹۸۰ تاکنون ۱.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش دما را تجربه کرده به‌طوریکه آسیب پذیری کشور ما براثر تغییرات اقلیمی، بیش از متوسط جهانی است که پیامد‌های زیان بار آن رو به افزایش است.

بروز خشکسالی، ریزگردها، آتش سوزی جنگل ها، افزایش سیلاب‌ها، کاهش منابع آبی سطحی و زیرزمینی از تبعات افزایش دمای زمین است، ولی انسان، بیشترین سهم را در روند تشدید تغییرات اقلیمی داشته و باعث شده که در سال‌های اخیر، نه تنها در ایران بلکه در تمام نقاط جهان بروز و میزان شیوع بیماری‌هایی مانند سرطان ها، سکته‌های مغزی، سکته‌های قلبی، بیماری‌های عروقی، آسم و آلرژی‌ها افزایش پیدا کند.

در بحبوحه بروز بیماری همه گیر کرونا، افزایش بیماری‌هایی مانند سرطان، آسم، بیماری‌های قلبی، سازمان بهداشت جهانی در روز جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۲، توجه جهانیان را بر انجام اقداماتی فوری در جهت حفظ سلامت انسان‌ها متمرکز کرده است. این سازمان تخمین می‌زند که سالانه بیش از ۱۳ میلیون نفر در سراسر جهان به‌دلیل عوامل محیطی که می‌تواند اجتناب پذیر باشند، از بین می‌روند.

این عوامل شامل بحران‌های آب و هوایی است که بزرگ‌ترین تهدید برای سلامت و بهداشت انسان‌ها است. سازمان بهداشت جهانی شعار امسال روز جهانی بهداشت را «سیاره ما، سلامتی ما» تعیین کرده است. تصمیمات سیاسی، اجتماعی و تجاری، باعث بحران‌های آب و هوایی شده که مستقیماً بر سلامت انسان‌ها تاثیر می‌گذارد. بیش از ۹۰ درصد مردم جهان، هوای ناسالم ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی را نفس می‌کشند. جهان در حال گرم شدن است و ما شاهد گسترش سریع بسیاری از بیماری‌ها در دورترین نقاط جهان هستیم.

گرم شدن هوای کره زمین و اثر آن بر بهداشت و سلامت انسان

 

با گرم شدن آب و هوای زمین، امواج گرما شدیدتر و باعث نگرانی دانشمندان و متخصصان سلامت و بهداشت برای بروز بسیاری از بیماری‌های ناشی از گرما شده است. در سال ۲۰۲۱ موج گرما، عامل اصلی مرگ و میر‌ها در ایالات متحده آمریکا بوده است. همچنین تابستان گذشته موج گرمایی در شمال غربی اقیانوس آرام رخ داد و جان صد‌ها نفر را گرفت.

بر اساس تحقیقات جدید ناسا، تا سال ۲۰۵۰ بسیاری از نقاط کره زمین از جمله جنوب آسیا و حاشیه خلیج فارس مانند بخشی از کشور‌های ایران، کویت و عمان، غیر قابل سکونت خواهد شد. همچنین تحمل شرایط آب و هوایی در کشور‌های حاشیه دریای سرخ از جمله در مصر، عربستان سعودی، اتیوپی، سومالی و یمن بسیار مشکل می‌شود.

تا سال ۲۰۷۰ نیز زندگی در کشور‌های واقع در جنوب آمریکا به ویژه در برزیل و ایالت‌های واقع در غرب میانه آمریکا مانند آرکانزاس، میسوری و آیووا با دشواری مواجه می‌شوند. ناسا برای تعیین این مناطق از چندین ابزار مانند شاخص گرما، که ترکیبی از رطوبت و دمای هوا است و همچنین دمای Wet-bulb temperature که اندازه گیری دقیق تری برای تعیین پایین‌ترین دمای یک جسم یا بدن انسان بعداز تبخیر رطوبت است، استفاده و مشخص کرد که اگر این شاخص رطوبت در طول ۶ ساعت بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد باشد، انسان قادر به زندگی نخواهد بود.

این دما چندین بار در مناطق نیمه گرمسیری پاکستان و خلیج فارس به ثبت رسیده است. بخش بزرگی از مناطق گرم و مرطوب زمین دارای شاخص Wet-bulb temperature حداکثر بین ۲۵ تا ۲۷ درجه سانتیگراد است.

نقش فناوری سنجش از دور و استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در پایش سلامتی و بهداشت مردم جهان

بسیاری از بیماری‌ها با شرایط اقلیمی از جمله وضعیت دمای هوا، وزش باد، میزان رطوبت، همچنین توپوگرافی منطقه، عرض جغرافیایی، منطقه پر فشار، منطقه کم فشار، مناطق کوهستانی، جلگه‌ای و دشت و حتی نوع پوشش گیاهی، در ارتباط هستند.

پایش و تغییر وضعیت این اکوسیستم‌ها که می‌تواند بر بهداشت و سلامتی انسان تاثیر بگذارد، با تصاویر ماهواره‌ای امکان پذیر و بسیار کم هزینه است. از جمله آلودگی هوا که به بروز، شیوع و تشدید بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند. در چند سال اخیر شیوع بیماری COVID-۱۹نه تنها تهدیدی جدی برای سلامتی انسان بود، بلکه فشار زیادی نیز بر سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی وارد کرد که می‌تواند برای سال‌های متمادی اقتصاد جهانی را در گیر کند.

در زمان شیوع این بیماری، بسیاری از کشور‌ها فعالیت‌های خود را تعطیل کردند، ولی ماهواره‌ها در اطراف زمین همچنان به پایش زمین و اتمسفر اطراف زمین مشغول بوده و نشان دادند که در این مدت انتشار گاز‌ها به ویژه گاز‌های گلخانه‌ای که مسبب اصلی گرمایش زمین هستند کاهش یافته است، ولی با شروع فعالیت‌ها، میزان آلایندگی افزایش یافته است.

کاهش غلظت آلاینده No ۲ در طول دوران قرنطینه کرونا

ماهواره‌ها از جمله ماهواره سنتینل-۵ (Copernicus Sentinel-۵ P)، داده‌های مرتبط با انتشار گاز دی اکسید نیتروژن و سایر گاز‌هایی که بر آب و هوا، بهداشت و سلامت انسان اثر می‌گذارد، را در اختیار ما قرار می‌دهند. محققین دانشگاه بوستن اظهار داشتند، افرادی که در مکان‌هایی با سطح آلودگی بالای هوا زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله بیماری COVID-۱۹ قرار دارند.

تصاویر ماهواره‌ای Sentnel-۵ نشان می‌دهد، در طول قرنطینه شیوع بیماری کووید ۱۹ مناطق بزرگ شهری، در کشور‌هایی مانند ایران و ترکیه، جمهوری قرقیزستان، تاجیکستان، لبنان، غلظت NO ۲ به ویژه در ماه آوریل کاهش یافته و با فعالیت‌های انسانی و صنعتی در آگوست و ژوئن اندکی افزایش یافته است.



شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۱، کد خبر: ۸۴۷۱۰۱۳۰، www.irna.ir