شعار سال: ‌می‌گویند اگر می‌خواهید با پدیده‌ای مبارزه کنید، بهترین راه، قبول آن و تخفیف آن است. همچنان که ما اینک، همگان شعار‌های سال را در کلام و با پیشدستی قبول و تبلیغ کرده‌ایم؛ اما در عمل آن را در یک محدود کوچک محبوس کرده و به‌شدت تخفیف داده‌ایم تا جایی که در پایان سال از اثر عملی شعار چیزی دیده نشده است. مقام معظم رهبری در آستانه سال نو و قرن جدید شعار سال را که مانند سال‌های گذشته بر مبنای تولید قرار داشت، بیان کردند.

 

این شعار به صورت «تولید-دانش‌بنیان-اشتغال‌آفرین» مطرح شده است. بر آنیم که ببینیم درحالی‌که تولیدات دانش‌بنیان و مدرن از نیروی کار کمتری نسبت به تولیدات معمولی بهره می‌گیرد، چگونه می‌تواند اشتغال‌آفرین باشد و اصولا تحقق شعار سال چگونه می‌تواند بالفعل شود. می‌دانیم که تولید اعم است از تولید کشاورزی، تولید صنعتی و تولید خدمات که تقریبا در همه موارد یادشده امور تولیدی کشور براساس روش نسبتا قدیمی انجام می‌گیرد و  صد البته کوشش‌های چند سال اخیر در احداث واحد‌های دانش‌بنیان بسیار ارزنده است؛ اما هنوز تنها درصد ناچیزی از تولید ناخالص ملی را پوشش می‌دهد. با شرایط خشک‌سالی، سیستم مدیریت عقب‌افتاده آبیاری و مسائل دیگر، تولید کشاورزی در حقیقت در سراشیبی قرار گرفته و در‌حال‌حاضر حدود ۱۵ میلیون تن محصولات کشاورزی وارد می‌کنیم. با وضعیت نشست دشت‌ها و کمبود نزولات آسمانی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، کشاورزی کاملا در خطر است مگر آنکه دانش به کمک بیاید و تولیدات کشاورزی دانش‌بنیان شود؛ در غیر این صورت کشاورزان بی‌کار می‌شوند؛ اما با دانش‌بنیان‌شدن آن علاوه بر حفظ کشاورزی، دریچه‌های جدید برای کار کشاورزی باز می‌شود و در نتیجه تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین خواهیم داشت. در زمینه صنعت با وجود تعدادی صنایع نوین و دانش‌بنیان نوعا صنایع ما از دانش فنی و امکانات نسبتا قدیمی بهره‌مند هستند؛ بنابراین اغلب در معرض تعطیلی به خاطر کیفیت یا قیمت تمام‌شده هستند. ایجاد صنایع دانش‌بنیان هم برای بازسازی صنایع و هم برای تولیدات جدید علاوه بر جلوگیری از بی‌کاری کارگران موجب جذب افراد دیگر به‌ویژه تحصیل‌کرده‌های دانشگاهی که در معرض بی‌کاری هستند، می‌شود. خدمات نیز از وضعیت بهتری از کشاورزی و صنعت برخوردار نیست؛ پس آنچه درمورد این دو بخش ساری و جاری است، درمورد خدمات نیز صادق است. اما اینکه آیا می‌توان به صورت همه‌جانبه با مسائل به صورت دانش‌بنیان برخورد کرد، جای سؤال دارد.

 

دولت در یک جزوه ۲۴۴ صفحه‌ای، تحول دولت را مطرح کرده است. ظاهرا برای دولت هیچ اولویتی وجود ندارد و کل مسائل کشور را در حدی که توانسته‌اند در این جزوه گردآوری کرده‌اند. دولت بی‌اولویت دولتی سرگردان و بدون راندمان است و در این دولت تولید دانش‌بنیان بخش بسیار کوچکی را تشکیل می‌دهد و به قول معروف «کفاف کی دهد این باده‌ها به مستی ما». اگر تصور کنیم که مقصود رهبری از «تولید-دانش‌بنیان-اشتغال‌آفرین» پرداختن به امور جزئی و به دور از جریان تولید اقتصادی و کلان کشور بوده است، در حق ایشان ظلمی آشکار کرده و اهداف بلند ایشان درخصوص یک ایران مستقل، توانمند و صاحب‌اختیار را به مفاهیم محدود و کوچک خلاصه کرده‌ایم که هرگز نه در کوتاه‌مدت، حتی در بلندمدت نیز نمی‌تواند مددکار جمهوری اسلامی باشد. پس بسیار ضروری است که ابتکار ایشان را دستورالعملی برای تحول در همه زمینه‌های تولید به شمار آوریم و در حقیقت اگر تحول دولت را در این سه عبارت «تولید-دانش‌بنیان-اشتغال‌آفرین» خلاصه کنیم، در حقیقت خدمت شایانی به جمهوری اسلامی و رئیس‌جمهور که شعار «ایران قدرتمند» را اعلام کرده‌اند، کرده‌ایم. اگر مقصود رهبری تنها ادامه کار معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور بود -که نقش خود را در سالیان تصدی به خوبی ایفا کرده‌اند- که نیازی به اعلام شعار سال نبود؛ بلکه انتخاب این شعار از سوی رهبری به منزله آن است که در تمام ارکان تولید کشور موضوع دانش‌بنیان‌بودن باید ساری و جاری شود و نه به تدریجی طولانی که موضوع را نمدمال کند، بلکه با جهش و حرکتی جهادی و با استفاده از تمام نیرو‌های مؤثر کاردان کشور.

 

مقام معظم رهبری حتی حل مسئله آب را در زمره امور دانش‌بنیان قرار داده‌اند؛ اما هیچ ندایی و هیچ بحثی تاکنون که یک ماه از آن تاریخ می‌گذرد، نه از وزارت نیرو و نه از هیچ سازمان دیگر برنخاسته است. در اوایل دولت جدید حسب «مد روز» گفتند که قرارگاه‌های مختلف برای پیشبرد کار تأسیس می‌شود. بگذریم که اصولا کلمات و عبارات این‌چنینی نامفهوم است؛ اما تاکنون هیچ قرارگاهی -به‌خصوص در شهرداری که پیشگام این موضوع بود- دیده نمی‌شود. مسئولان ولایت‌مدار خود را باید در عمل و نه در حرف اثبات کنند. حداقل انتظار این بود و هست که مراجع دولتی مورد خطاب تولید، برنامه اولیه‌ای برای دانش‌بنیان‌کردن تولیدات ارائه می‌کردند و اگر ارائه برنامه ممکن نبود، می‌توانستند موارد موردنظر خود را فهرست کرده و اعلام کنند و از مردم به‌خصوص فرهیختگان نظرخواهی کنند. واقعا حیف است که نظر رهبر بر دانش‌بنیان‌شدن تولید کشور باشد و دستگاه‌های اجرائی لب فروبندند و وانمود کنند که خطاب رهبر در همان حد اقدامات معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهور است.

حال گیریم که شعار امسال به دلیل کمبود وقت فرصت بروز و ظهور نیافته آیا در نهایت -من‌های شعار سال- نباید کشور و به‌خصوص امر تولید دانش‌بنیان شود و اگر در احاطه به دانش مربوطه کمبود احساس می‌شود، آیا حسب فرمایش پیامبر گرامی (ص) «اطلبو العلم و لو بالسین» را نباید پیشه کنیم؟ آیا مگر راهی به جز دانش‌بنیان‌کردن بنیاد‌های کشور وجود دارد؟ به همین مسئله آب که مورد اشاره ایشان هم بوده است، توجه کنیم. آب آن‌قدر از اهمیت برخوردار است که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید که «همه چیز را از آب زنده گرداندیم» و اینک که کمبود آب و استفاده ناصحیح و اسراف‌کارانه از آب موجب فرونشست دشت‌ها و به‌خطر‌افتادن تمدن ایران‌زمین و حتی قطع آب در لوله‌های خانه‌های مردم شده، آیا نباید بسیجی دانش‌بنیان، برای حل مسئله آب در کشور صورت گیرد و آیا باید با سکوت و بی‌عملی شاهد فروپاشی از داخل باشیم. حتی امروز دیر است. تحول دولت را بر دانش‌بنیان‌کردن تولید قرار دهید؛ زیرا غفلت از آن و دست‌یازیدن به امور جزئی و دهان‌پرکن، راه به ترکستان است.



شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۱، کد خبر: ۸۴۴۵۰۴، www.sharghdaily.com