شعار سال: اجرای سیاست‌های نوین آبیاری در کشاورزی ایران طرحی ملی و در پاسخ به وضعیت خشکسالی‌های پیاپی در ایران است که از دهه ۷۰ خورشیدی در ایران برنامه‌ریزی و آرام‌آرام به اجرا درآمد.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، اما در پژوهشی با عنوان "نقدی بر عملکرد سامانه‌های نوین آبیاری (تحت فشار) و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط" منتشره با شماره مسلسل: ۲۵۰۱۶۲۹۶ به تاریخ ۲۹ دی ماه سال ۱۳۹۷ نوشت: بررسی برنامه‌های گذشته نشان می‌دهد توسعه سامانه‌های آبیاری تحت فشار از مهمترین اقداماتی است که برای جبران بیلان آبی منفی، مقابله با خشکسالی، احیای تالاب‌ها و افزایش بهره‌وری در دستور کار دولت بوده است.

در ادامه این گزارش آمده است: این امر در قانون برنامه توسعه ششم (ماده ۳۵) بند "ب" نیز مجدداً مورد تأکید قرار گرفته است. اما مراجع معتبر ملی و جهانی، نسبت به کارکرد این سامانه‌ها تردید جدی دارند که حتی در صورت رعایت نکردن ملزومات آن، مشابه هر فناوری دیگر، می‌تواند آثاری عکس مانند افزایش مصرف آب و تخریب محیط زیست را به دنبال داشته باشد.

در ارتباط با این دیدگاه، استاد علوم مهندسی آبیاری دانشگاه تربت‌حیدریه با اشاره به رساله دکتری خود با عنوان "تهیه مدل بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی جهت تعیین الگو و تراکم کشت بهینه" گفت: بر اساس تحقیقی که سال ۹۰ انجام شد، معتقدم سیستم آبیاری نوین تاثیر مثبتی در کاهش مصرف منابع آبی نداشته است.

دکتر عباس خاشعی‌سیوکی با بیان این که در علم آب شاخص نوینی با نام "کارایی مصرف آب" وجود دارد افزود: این شاخص از مقدار ماده خشک حاصل از تولیدات کشاورزی تقسیم بر میزان تبخیر و تعرقی که از گیاه خارج می‌شود به دست می‌آید.

وی گفت: بر این اساس میزان تعرق حاصل از برگ گیاه چه با سیستم آبیاری نوین و چه با شیوه غرقابی یکسان و مانند آن است ما آب را با نی، لیوان یا پارچ بنوشیم.

خاشعی‌سیوکی افزود: بر این اساس با سیستم آبیاری غرقابی، مازاد بر مصرف گیاه در یک روستا، وارد سفره‌های آب زیرزمینی شده و چاه همسایه در روستای دیگر از آن برداشت می‌کرد.

وی اضافه کرد: با اجرای سیستم آبیاری قطره‌ای، نه تنها میزان مصرف آب کم نخواهد شد بلکه در سیستم جدید، چون آبی وارد سفره‌های آبی زیرزمینی نمی‌شود در عمل در یک روستا ممکن است زمین کشاورزی توسعه یابد، اما در روستای مجاور، به دلیل خشک شدن منابع آب زیرزمینی، کشاورزی از رونق بیفتد.

رییس دانشگاه تربت‌حیدریه گفت: مشکل کنونی کشاورزی ما در "بد مصرف کردن" نیست، بلکه در "زیاد مصرف کردن" است.

خاشعی سیوکی با بیان اینکه شوربختانه یا خوشبختانه مجلس تازه به این حقیقت رسیده و از سال ۹۳ نیز مسوولان با نصب شمارشگر به اصطلاح خود مصرف آب را کنترل کرده اند حال آن که با این اقدام، هنوز کاهش مصرف آب محقق نشده و تنها حاصل این اقدام وارد آوردن مقداری فشار به کشاورزان بوده است و سیاستگذاران عرصه آب در ایران با استمرار سیستم‌های نوین آبیاری نمی‌توانند به آن هدفی که به دنبالش بودند برسند.

وی اضافه کرد:در ششمین کنفرانس ملی کاربرد فناوری‌های نوین در علوم مهندسی که روز‌های ۱۰ و ۱۱ اسفندماه امسال به میزبانی دانشگاه تربت‌حیدریه برگزار خواهد شد در قالب مقالات علمی در زمینه شیوه‌های درست مصرف آب و همچنین چگونگی تخصیص پساب فاضلاب این شهرستان، دیدگاه‌های نوین ارایه خواهد شد.

اجرای سیستم آبیاری نوین موجب صرفه‌جویی در مصرف آب به میزان ۳۰ تا ۸۰ درصد شده است

مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه، اما گفت:بر اساس معیار‌های وزارت جهاد کشاورزی، اجرای سیستم‌های نوین آبیاری تحت فشار موجب صرفه‌جویی در مصرف آب به میزان ۳۰ تا ۸۰ درصد شده است.

حسین محمدی افزود: بر این اساس هم اکنون از مجموع ۳۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی قابل اجرا در این شهرستان، ۲۲ هزار هکتار مجهز به سیستم نوین آبیاری است و از این حثیث رتبه نخست استان را در اختیار داریم.

یک کارآفرین حوزه کشاورزی در جلگه رخ تربت‌حیدریه نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در گزارش ارایه شده مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی کار کارشناسی صورت نگرفته است.

عبدالرضا خزاعی افزود: تحلیل‌های علمی و تجهیزات ماهواره‌ای از صرفه‌جویی در مصرف آب ناشی از اجرای سیستم آبیاری نوین حکایت دارد و من به طور قطع با این دیدگاه مرکز پژوهش های مجلس مخالف هستم.

توقع این است که نشست‌ها و کنفرانس‌های علمی نظیر ششمین کنفرانس ملی کاربرد فناوری‌های نوین در علوم مهندسی که روز‌های ۱۰ و ۱۱ اسفندماه امسال به میزبانی دانشگاه تربت‌حیدریه برگزار خواهد شد با ارائه مستندات و ادله به این تردید‌ها خاتمه دهند و سیاست گذاران را در رسیدن به جمع بندی نهایی و تصمیم سازی یاری کنند.

تربت حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب مشهد، قطب کشاورزی و دامی محسوب می‌شود و در تولید برخی محصولات رتبه‌های بالای کشوری و استانی را در اختیار دارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: 27بهمن ۱۴۰۱، کدخبر:85031243، www.irna.ir