شعارسال: هنری کیسینجر سیاستمدار مشهور آمریکایی در دولت‌های ریچارد نیکسون و جرالد فورد که سردمدار تعیین سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا بعنوان وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی بود، چهارشنبه شب به وقت محلی در منزلش در ایالت کنیتیکت آمریکا درگذشت.

کیسینجر ۲۷ می‌امسال صد ساله شد؛ کسی که او را پدر دیپلماسی آمریکا به دلیل عملگرایی اش و نقش او در سیاست‌های واشنگتن در دهه ۱۹۷۰ می‌خوانند. او پس از سن ۱۰۰ سالگی نیز همچنان فعال بود و در جلسات کاخ سفید شرکت می‌کرد. کیسینجر در صد سالگی کتابی درباره سبک‌های رهبری منتشر کرد و در مقابل کمیته سنا درباره تهدید هسته‌ای کره‌شمالی شهادت داد.

او در ماه جولای گذشته برای دیدار با «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهوری چین به طور غیرمنتظره به پکن سفر کرد. کیسینجر به دلیل عمل گرایی خود در مسائل سیاست خارجی، نقش کلیدی در شکل دادن به سیاست واشنگتن در دهه ۱۹۷۰ در مورد طیف گسترده‌ای از موضوعات، به عنوان پدر دیپلماسی آمریکا در نظر گرفته می‌شود.

او یکی از پدران سیاست موسوم به"دتنت" یا کاهش تنش در روابط میان آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی و همچنین طرفدار گفتگو با چین کمونیست بود که به ایجاد زمینه برای برقراری روابط دیپلماتیک واشنگتن با پکن در سال ۱۹۷۹ کمک کرد.

علاوه بر این، کیسینجر برای پایان جنگ در ویتنام و آماده سازی توافقنامه صلح پاریس مذاکره کرد. در نتیجه، هنری کیسینجر در سال ۱۹۷۳ به همراه دیپلمات و سیاستمدار ویتنامی، لو دوک تو، جایزه صلح نوبل را دریافت کرد. اما لو دوک تو از پذیرفتن این هدیه معتبر امتناع کرد. کیسینجر نیز در مراسم اهدای جوایز حاضر نشد و به گفته رسانه‌های آمریکایی سعی کرد جایزه خود را پس دهد. جنگ ویتنام در سال ۱۹۷۵ (دو سال پس از انعقاد قرارداد) پایان یافت. کیسینجر همچنین به دلیل تلاش‌های فعال خود برای حل مناقشه اعراب و اسرائیل از طریق مشارکت در «دیپلماسی در حرکت» شناخته می‌شود.

در عین حال، این دیپلمات صد ساله، مسئول فعالیت‌های خرابکارانه علیه سالوادور آلنده، رئیس جمهور سابق شیلی، حمایت از کودتای نظامی در آن کشور و همچنین گسترش کمپین بمباران در ویتنام شمالی، حملات در کامبوج و لائوس و دخالت در امور داخلی آنگولا است.

اطلاعات منتشر شده در آمریکا نشان می‌دهد که در سال ۱۹۷۶، علیرغم تشخیص واشنگتن مبنی بر وجود خطر درگیری مستقیم با مسکو در صورت وقوع جنگ داخلی آنگولا، او از عملیات نظامی علیه کوبا به عنوان پاسخی به حمایت نظامی هاوانا از دولت مرکزی حمایت کرد. این تجاوزگری آمریکا باعث شد تابرخی از فعالان حقوق بشر، کیسینجر را به ارتکاب جنایات جنگی متهم کنند.

نیک تِرس، نویسنده مشهور آمریکایی در زمینه جنگ ویتنام، در وبسایت اینترسپت، آمار و شواهدی گزارش نشده از حملات آمریکا در دوران وزارت خارجه کسینجر ارائه داده است که طی آن صد‌ها غیرنظامی کامبوجی کشته یا زخمی شدند.

در این گزارش آمده است: بن کی یرنان، مدیر سابق برنامه مطالعات نسل‌کشی در دانشگاه یل و یکی از برجسته‌ترین مقامات در کارزار هوایی ایالات متحده در کامبوج، کیسینجر را مسئول کشته شدن ۱۵ هزار غیرنظامی در حملات در کامبوج و به عبارتی شش برابر بیشتر از جان باختگان غیرنظامی آمریکا در حملات هوایی ۱۱ سپتامبر می‌داند. این شمار از جان‌باختگان، مسائلی را برای کارشناسان مطرح کرده است که مسلزم تلاش مجدد برای پاسخگو کردن او در قبال جنایات جنگی‌اش است.

این گزارشات اعم از حملات عمدی در داخل کامبوج و حملات اتفاقی نیرو‌های آمریکایی در مرز ویتنام جنوبی، به ندرت از طریق کانال‌های نظامی گزارش می‌شد و عمدتاً در تاریخ گم شده‌اند. پرونده‌های ارتش و مصاحبه با بازماندگان کامبوجی، پرسنل نظامی آمریکایی، افراد مورد اعتماد کسینجر و کارشناسان نشان می‌دهد که معافیت از مجازات از کاخ سفید به سربازان آمریکایی در میدان تسری یافت. مجموع مصاحبه‌ها و اسناد حاکی از عدم توجه همیشگی به زندگی مردم کامبوج است.

کیسینجر که معمار اصلی سیاست جنگی آمریکا در جنوب شرقی آسیا بود و تقریباً به جایگاهی هم ردیف رئیس جمهور در چنین موضوعاتی دست پیدا کرد، به مدت چندین دهه از سؤالات مربوط به بمباران کامبوج طفره رفت و نیمی از عمر خود را صرف دروغگویی درباره نقش خود در کشتار آنجا کرده است.

کیسینجر و نیکسون مسئول حملاتی بودند که صد‌ها هزار کامبوجی را کشته، زخمی یا آواره کردند و زمینه را برای نسل‌کشی اعضای حزب کمونیست کامبوج فراهم کردند. کیسینجر و دستیارانش مکرر سربازان ویتنام شمالی و چریک‌های ویتنام جنوبی را که از این کشور به عنوان پایگاه و مرکز تدارکات استفاده می‌کردند، مقصر جنگ آمریکا در کامبوج می‌دانستند در حالی که به دخالت ایالات متحده توجهی نمی‌کردند.

چندین دهه بعد، بازماندگان هنوز دلیل مورد حمله قرار گرفتن، معلول یا کشته شدن بسیاری از عزیزان خود را نمی‌دانند. آن‌ها نمی‌دانند رنج آن‌ها عمدتا بخاطر مردی به نام هنری کسینجر و نقشه‌های شکست خورده او برای دستیابی به "پایان شرافتمندانه جنگ در ویتنام" است که این وعده را به دلیل گسترش، تشدید و طولانی کردن این جنگ به نیکسون داده بود.

کیسینجر، یکی از بازدیدکنندگان مکرر مسکو بوده است و طی دو سال گذشته به طور مداوم از یک راه حل مذاکره برای بحران اوکراین حمایت کرده است. او هشدار داده که یک جنگ سرد جدید به طور بالقوه خطرناک‌تر از جنگ اول خواهد بود و از غرب خواسته استتا روسیه را در فضای اروپایی نگه دارد.

کیسینجر در مصاحبه مارس ۲۰۱۹ با میخائیل گوسمن، معاون اول مدیر کل تاس، روسیه را کشوری بزرگ با تاریخ بزرگ خواند و اعتراف کرد که تصور نظمی بین‌المللی که روسیه در آن نقش اصلی را نداشته باشد، برایش دشوار است. کیسینجر در آن زمان گفت که روسیه باید در تمام مسایل جهان حرفی برای گفتن داشته باشد و در نهایت این نقش خود را خواهد داشت.

با این وجود، او اخیرا برخی از دیدگاه‌های خود را تغییر داده و خواستار عضویت اوکراین در ناتو شده بود. وی استدلال کرده بود که "در شرایطی که اوکراین نمی‌تواند در مورد حاکمیت ارضی خود تصمیم بگیرد، بهتر است به عضویت ناتو دراید.

پنجاه و ششمین وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با اکونومیست اعلام کرده بود که پیشنهادات روسیه در سال ۲۰۲۱ برای تضمین‌های امنیتی می‌توانست مبنایی برای گفتگو میان مسکو و واشنگتن باشد، اما دولت آمریکا آن را جدی نگرفت. او بن بست و تنش میان آمریکا و چین را تهدید اصلی برای صلح و موجودیت بشریت امروز توصیف کرد.

هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا در مصاحبه‌ای با وال استریت ژورنال با بیان اینکه تلاش آمریکا برای به عضویت درآوردن اوکراین در ناتو یک اشتباه جدی بود و به جنگ کنونی منجر شد، در عین حال از عملکرد دولت جو بایدن در مورد اوکراین حمایت کرده بود.

کیسینجر گفته بود که برای مدت بسیار طولانی روسیه از نفوذ قابل توجهی در منطقه برخوردار بوده است، اما موضع آن در قبال اروپا به دلیل اینکه مسکو برای توسعه خود علاقه‌مند به تقویت روابط با کشور‌های منطقه بوده و در عین حال به دلیل تهدیدات احتمالی از سوی غرب محتاطانه عمل کرده، مبهم بوده است.

کیسینجر معتقد بود که همین دوگانگی دلیل دیگری برای آغاز درگیری در اوکراین بود. او گفته بود: من فکر می‌کنم پیشنهاد قرار دادن اوکراین در ناتو اشتباه بزرگی بود و منجر به این جنگ شد. او در عین حال گفته بود:"بسیاری از اقدامات" دولت بایدن درست است. من از دولت بایدن در مورد اوکراین حمایت می‌کنم.

این دیپلمات کهنه کار آمریکایی تاکید کرده بود: از دیدگاه من، جنگ اوکراین از نظر جلوگیری از حمله روسیه به کشور‌های متحد در اروپا پیروز شده است. با این حال، خطرات دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند از روسیه نشات بگیرد.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: 9آذر1402، کدخبر: 85307326، www.irna.ir