شعارسال: منطقه ١٩ تهران بیمارستان ندارد، این در حالی است که طبق آخرین آمار‌ها ٦٤هزار خانوار در محلات بهمنیار، خانی‌آباد شمالی، خانی‌آباد جنوبی و خانی‌آباد نو، عبدل‌آباد، شکوفه، شریعتی شمالی و شریعتی جنوبی، نعمت‌آباد، دولتخواه شمالی، دولتخواه جنوبی، شهید کاظمی و در این منطقه زندگی می‌کنند. مشکل کمبود فضای درمانی در تهران، تنها در منطقه ١٩ خلاصه نمی‌شود، چون «علیرضا زاکانی»، شهردار تهران در مورد پایین بودن سرانه مراکز درمانی در تهران گفته بود: «وضعیت تهران در بخش بهداشت و درمان مناسب نیست.» هرچند به گفته «علاءالدین ازوجی»، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران، جمعیت این استان بیش از ١٤میلیون نفر و جمعیت اتباع بیش از ٢میلیون و ٧٠٠هزار نفر برآورد شده است. «علاءالدین ازوجی» با اشاره به اینکه استان تهران یکی از متراکم‌ترین استان‌های کشور است، گفت: «استان تهران در حوزه بهداشت، درمان، آموزش و فرهنگ، ضعیف‌ترین سرانه‌ها را به خود اختصاص داده است.» به گفته «ازوجی»، ١١هزار و ٦٩٥ تخت در بیمارستان‌های دولتی و ٢٧هزار و ٥٠٠ تخت در بیمارستان‌های خصوصی و سایر نهاد‌ها در استان تهران وجود دارد.

باید سرانه تخت به ٢,٥ برسد

بنا به گفته‌های «سعید کریمی»، معاون درمان وزارت بهداشت، سرانه تخت در ایران در حال حاضر ۱.۸۸ تا ۱.۸۹ است و تا رسیدن به عدد ۲.۵، فاصله زیادی داریم. بنابرنظر «کریمی»، سرانه تخت در کشور‌های منطقه حدود ٣ است. در اروپا حدود ٥ و در کره و ژاپن این عدد به ١٠ می‌رسد. به گفته او برای رسیدن به استاندارد‌های جهانی در بحث درمان باید به سرانه ٢,٥ تخت برسیم.

یک بیمارستان صد تختخوابی ٣٠٠میلیارد تومان هزینه دارد

البته «بهروز رحیمی»، معاون توسعه وزارت بهداشت، پیش از این گفته بود: «هزینه تمام‌شده ساخت و تجهیز بیمارستان به‌ازای هر تخت بیمارستانی ٣میلیارد تومان است.» «بهروز رحیمی» اعلام کرده بود: «برای ساخت ١٠هزار تخت بیمارستانی در سال ١٤٠١ حدود ٣٠هزار میلیارد تومان هزینه شده بود.»
«رحیمی» با اشاره به اینکه به‌ازای هر یک تخت بیمارستانی ١٠٠ مترمربع فضا نیاز است، گفته: «ساخت هر مترمربع، ١٥میلیون تومان هزینه دارد، یعنی به‌ازای هر تخت بیمارستانی به ١,٥میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم و به همین میزان نیز هزینه تجهیز تخت‌ها می‌شود، به عبارت دیگر، یک بیمارستان صد تختخوابی ٣٠٠میلیارد تومان هزینه دارد.»

سرانه سلامت تهران نسبت به برخی از شهر‌ها و استان‌های کشور مطلوب نیست

بنا به گفته‌های «سوده نجفی»، عضو هیأت‌رئیسه شورای اسلامی شهر تهران ، تهران به دلیل پایتخت‌بودن از برخی از بیمارستان‌های مجهز و پیشرفته برخوردار است، بنابراین هموطنان از سایر استان‌ها و شهر‌ها برای انجام امور درمانی به تهران مراجعه می‌کنند.

بنابرنظر «سوده نجفی»، همین موضوع باعث شده این تصور بین شهروندان ایجاد شود که وضعیت سلامت شهر تهران نسبت به همه شهر‌ها و استان‌های کشور مطلوب است.
«نجفی» با اشاره به اینکه بر اساس آمار‌هایی که از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارائه شده، متاسفانه سرانه سلامت شهر تهران نسبت به برخی از شهر‌ها و استان‌های کشور مطلوب نیست، می‌گوید: «شهر تهران با کمبود بیش از ١١٠ مرکز جامع سلامت مواجه است.»

٣٤ بیمارستان تنها در منطقه ٦ تهران!

رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به گزارش‌ها و آمار‌هایی که از وضعیت بهداشتی و درمانی مناطق ٢٢گانه شهر تهران ارائه شده می‌گوید: «مناطق شهر تهران به دو دسته دسترسی خوب و دسترسی ضعیف به مراکز بهداشتی و درمانی تقسیم شده‌اند. در این میان، منطقه ٦ تهران با ٣٤ بیمارستان بیشترین بیمارستان را بین مناطق شهر تهران دارد، همچنین در این منطقه ١٨٣ درمانگاه، ٢١٦ داروخانه و ٢٢٢ درمانگاه فعال است.»
بنا به گفته‌های «سوده نجفی»، ضعیف‌ترین منطقه شهر تهران، منطقه ١٩ است. متاسفانه هیچ بیمارستانی در این منطقه وجود ندارد و تنها ٢٤ درمانگاه، ٥٠داروخانه و ٨ آزمایشگاه در این منطقه فعالیت می‌کنند.
«نجفی» با اشاره به اینکه جمعیت منطقه ١٩ نسبت به منطقه ٦ از افزایش قریب به ١٠هزار نفری برخوردار است که همین امر نشان‌دهنده بی‌توجهی نهاد‌های مربوطه به مناطق جنوب تهران است، ادامه می‌دهد: «مناطق ٩، ١٧ و ٢١ از دیگر مناطق شهر تهران هستند که تنها یک بیمارستان در این مناطق فعالیت می‌کند و سرانه مطلوبی ندارند.»

البته وزیر بهداشت تیر ١٤٠٢ با اعلام این خبر که بیمارستان‌های شهریار، اسلامشهر و ورامین به زودی افتتاح خواهند شد، گفته بود: «با گشایش بیمارستان‌های جدید سرانه تخت بیمارستانی در تهران به‌ازای هر هزار شهروند به دو تخت افزایش خواهد یافت.» آبان ١٤٠٢ بیمارستان شهریار بعد از ٣٤ سال انتظار افتتاح شد. بیمارستان ورامین قرار است دهه فجر ١٤٠٣ افتتاح شود. البته در مورد بیمارستان اسلامشهر هم فروردین ١٤٠٣ «حسین قناعتی»، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، اعلام کرد: «ساخت بیمارستان اسلامشهر با پیشرفت بیش از ٩٠درصد در حال انجام است و برای تکمیل آن به ٥٠٠میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز است.»

در مناطق ٢، ١٨ و بهشت زهرا (س) درمانگاه‌هایی نیز در حال ساخت هستند

عضو هیأت‌رئیسه شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه مدیریت شهری از ادوار گذشته برای کمک به وضعیت بهداشت و درمان شهر تهران اقدام به راه‌اندازی مراکز درمانی کرده است، به «شهروند» می‌گوید: «هدف از راه‌اندازی این مراکز این بوده که علاوه بر ارائه خدمات به پرسنل شهرداری تهران، شهروندان هم امورات درمانی خود را در این مراکز پیگیری کنند.»
«سوده نجفی» با تاکید بر این مسئله که در حال حاضر شرکت شهر سالم که متعلق به شهرداری تهران است، در ١٧ منطقه از شهر تهران ١٩ درمانگاه فعال دارد، ادامه می‌دهد: «البته در دو منطقه ٤ و ١٩ به دلیل جمعیت مناطق و کمبود‌های موجود اقدام به راه‌اندازی ٢ درمانگاه کرده است.»
بنابرنظر «نجفی»، شرکت شهر سالم در پنج منطقه از شهر تهران فاقد درمانگاه است، البته در مناطق ٢، ١٨ و بهشت زهرا (س) این درمانگاه‌ها در حال ساخت هستند و امیدواریم تا پایان دوره ششم مدیریت شهری شاهد بهره‌برداری از این درمانگاه‌ها باشیم.»

انتظار می‌رود دولت و مجلس جهت جبران این عقب‌ماندگی اقدام جدی داشته باشند

هرچند رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران عنوان می‌کند: «با توجه به سرانه نامطلوب بهداشتی و درمانی شهر تهران از دولت و مجلس شورای اسلامی انتظار می‌رود تا نسبت به برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبارات جهت جبران این عقب‌ماندگی اقدام جدی داشته باشند.»
به گفته «سوده مجفی»، نهاد‌هایی همچون ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) و بنیاد مستضعفان در راستای ماموریت‌های خود می‌توانند به افزایش سرانه سلامت شهر تهران با اولویت مناطق کم‌برخوردار و جنوب شهر اقدام کنند.

١٣٧ بیمارستان در اولویت مقاوم‌سازی

علاوه بر اینکه پایتخت از پایین بودن سرانه مراکز درمانی رنج می‌برد که طبق آمار وزارت بهداشت، نیمی از بیمارستان‌ها نیز ناایمن و غیرمقاوم هستند. بنابر گزارش «آنا»، قدیمی بودن بنا، یکی از علت‌های ناایمن و غیرمقاوم بودن بیمارستان‌ها عنوان شده است. البته اغلب بیمارستان‌های ناایمن در محله‌های قدیمی شهر مانند مناطق ٧، ١١، ١٠ و ١٢ قرار دارند. هرچند «غلام‌عباس ترکی»، معاون حقوق عامه دادستان کل کشور، هم چند روز پیش در واکنش به این مسئله گفته: «طبق آخرین داده‌های به‌دست آمده از مطالعاتی درخصوص بیمارستان‌های ناایمن تهران، حدود ٤٠درصد از بیمارستان‌های دولتی (زیرمجموعه وزارت بهداشت) قبل از سال ١٣٥٠ و حدود ٣٠درصد بین سال‌های ١٣٥٠ تا ١٣٦٩ ساخته شده‌اند.» به گفته «ترکی»، با در نظر گرفتن شاخص‌هایی نظیر سال ساخت، مساحت زیربنا، تعداد طبقات و... تاکنون ٥٣ بیمارستان در گروه آسیب‌پذیری خیلی زیاد و ٨٤بیمارستان در گروه با آسیب‌پذیری زیاد قرار گرفته‌اند. بنابرنظر معاون حقوق عامه دادستان کل کشور، از مجموع تعداد این دو گروه (١٣٧ بیمارستان) در اولویت اول مقاوم‌سازی قرار دارند.

مریض‌خانه دولتی؛ نخستین بیمارستان تهران و ایران

ناظم‌الاطباء در سال ١٢٩٠ هجری قمری، اولین بیمارستان تهران و ایران را با نام «مریض‌خانه دولتی» در میدان حسن‌آباد و در محله‌ای به نام هشت گنبد، تاسیس کرد. این «مریض‌خانه دولتی» ابتدا با ٤٠٠ تخت با سه ساختمان مجزا تاسیس شد و خدمات‌رسانی کرد. بر اساس اسناد موجود، در یکی از ساختمان‌های بیمارستان در یک سال اول تاسیس بیش از ٢٥٠٠ بیمار درمان شدند. «مریض‌خانه دولتی» پس از چندی و در سال ١٣١٩ به پاس زحمات پدر طب ایران به بیمارستان سینا تغییر نام داد.

ماهیت خدمات مراکز درمانی عادلانه نیست

به گفته «ناهید خداکرمی»، رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم، در شورای پنجم پروژه‌ای برای تدوین سلامت کلانشهر تهران کلید خورد که براساس آن قرار بود، نیاز‌های سلامت شهروندان مناطق و محلات مختلف تهران مشخص شود، هرچند با پایان کار شورای پنجم این طرح ناتمام ماند.
«ناهید خداکرمی» ادامه می‌دهد: «طبق داده‌های اولیه استخراج‌شده از این پروژه، متاسفانه دسترسی به خدمات سلامت در مناطق مختلف تهران عادلانه نیست.» بنابرنظر «خداکرمی»، خدمات درمانی از بُعد ماهیت، خدمات منطبق با نیاز شهروندان ساکن در هر منطقه نیست.

نیاز بهداشتی شهروندان تهرانی در هر منطقه متفاوت است

«خداکرمی» با تاکید بر اینکه نیاز شهروندان تهرانی در هر منطقه متفاوت است، می‌گوید: «برای مثال نیاز‌های خدمات بهداشتی-درمانی ساکنان منطقه یک با ساکنان منطقه ١٢ یا ٢١ تهران یا مناطق جنوب‌غربی تفاوت چشمگیری دارد.»
رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم ادامه می‌دهد: «ممکن است افرادی که ساکن شمال تهران هستند، بیشتر با مشکلاتی نظیر چاقی و دیابت مواجه باشند یا در منطقه ٣ نیاز به خدمات سالمندی و مشکلات ناشی از تنهایی بیشتر باشد. در مناطق کم‌برخوردار نظیر جنوب شهر سوءتغذیه، آسیب‌های اجتماعی، حوادث ترافیکی و خشونت‌های خیابانی بیشتر دیده می‌شود، بنابراین هرکدام از این مناطق نیازمند دریافت خدمات سلامتی متناسب با نیازهای‌شان هستند. این در حالی است که ماهیت خدماتی که در مراکز بهداشتی یا در خانه‌های سلامت شهرداری به شهروندان مناطق ٢٢گانه تهران ارائه می‌شود، یکسان است و به‌عبارتی محله‌محور و منطبق با نیاز‌های هر منطقه و محله نیست.»

پراکندگی مراکز درمانی هم عادلانه نیست

«ناهید خداکرمی» با تاکید بر اینکه پراکندگی مراکز درمانی هم عادلانه نیست، می‌گوید: «تراکم بیمارستان‌های خصوصی در منطقه ٢ تهران بسیار بالاست، بنابراین علاوه بر اینکه دسترسی شهروندان سایر مناطق به مراکز درمانی این منطقه آسان نیست، سبب‌شده تا معابر و بزرگراه‌های منتهی به این منطقه با ترافیک بالایی مواجه باشند که رفت‌وآمد شهروندان و بیماران در اغلب ساعات با مشکل راهبندان‌های طولانی همراه است.»

مجوز‌هایی که بدون مطالعه و نیازسنجی صادر شدند

به گفته رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم، برخی از مناطق تهران نه‌تن‌ها دسترسی به مراکز درمانی خصوصی ندارند، حتی بیمارستان دولتی در منطقه محل سکونت‌شان هم نیست.
«ناهید خداکرمی» با اشاره به اینکه مناطق ١٩، ١٠ و ٩ تهران بیشترین کمبود را در دسترسی به مراکز درمانی به‌خصوص بیمارستان دارند،می‌گوید: «مراکز درمانی به تناسب جمعیت مناطق ساخته نشده‌اند.»
«خداکرمی» ریشه این مسئله را در مجوز‌هایی که شهرداری‌ها می‌دهند، می‌بیند و ادامه می‌دهد: «در دو دهه گذشته تعداد زیادی مجوز برای ساخت بیمارستان خصوصی بدون مطالعه میدانی و نیازسنجی و در نظر گرفتن شرایط و نیاز مناطق و تراکم جمعیتی صادر و ساخته شده و در برخی مناطق فضا‌های اختصاصی به ساخت بیمارستان خالی مانده است یا تغییر کاربری داده شده‌اند.»

در صدور مجوز ساخت مراکز درمانی به مناطق محروم تهران نگاه ویژه داشته باشید

رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم با اشاره به اینکه با توجه به روند افزایش بیماری‌های غیرواگیر و سالمندی جمعیت، ما به دنبال ساخت پردیس سلامت در حاشیه شهر تهران بودیم می‌گوید: «در این پردیس قرار بود مراکز توانبخشی، درمانی، خانه سالمند، امکانات فرهنگی - ورزشی مرتبط با ارتقای کیفیت زندگی و... در نظر گرفته شود. هرچند زمین مناسب برای اجرای طرح شهرک سلامتی پیدا نشد، چراکه اولویت مالکان برج‌سازی و شهرداری‌ها فروش تراکم است و سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت جذابیتی ندارد.»

«ناهید خداکرمی» با اشاره به اینکه منطقه ٢٢ گزینه خوبی برای احداث پردیس سلامت شهر تهران بود، ولی ساخت برج‌های مسکونی و تجاری فضایی برای اجرای پروژه شهرک سلامتی باقی نگذاشت، می‌گوید: «به شهرداری و وزارت بهداشت پیشنهاد می‌دهیم در صدور مجوز ساخت و تاسیس مراکز درمانی به مناطق محروم شهر تهران نگاه ویژه داشته باشند.»

سند سلامت و سند چشم‌انداز ١٤٠٤ مغفول مانده

رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم با اشاره به اینکه آزاردهنده است که در محیط‌های بیمارستانی شاهد احداث پارکینگ و ساختمان‌های جدید هستیم،می‌گوید: «فضای سبز بیمارستان‌ها برای رفاه و آرامش و کاستن از رنج و استرس بیماران و تلطیف هوا طراحی شده‌اند، اما ساخت‌وساز‌های بعضا بی‌رویه و بدون مجوز نشان از آن دارد که آنچه اهمیت دارد، درمان بیماری است و بیمار و نیازهایش اهمیت چندانی ندارد.»
او با اشاره به اینکه با وجود شرایط شهر تهران ساخت بیمارستان در مناطقی که کمبود دارند بهتر از گسترش و ساخت‌وساز در بیمارستان‌های موجود است، ادامه می‌دهد: «متاسفانه ما به کار‌های زودبازده علاقه داریم و بدون آینده‌نگری و در نظر گرفتن نیاز‌های فردای جامعه، اقداماتی انجام می‌دهیم که منطبق با شرایط حال و آینده نیست، درست مانند سرنوشت سند چشم‌انداز ١٤٠٤ که به همین درد دچار شده و هنوز به اهداف آن نرسیدیم، زیرا هر مدیری به سلیقه خودش برنامه‌ها را تغییر می‌دهد. در مورد ساخت‌وساز در محوطه بیمارستان‌ها هم بعضا شهرداری همراه می‌شود، بنابراین شاهد بی‌نظمی در ساخت‌وساز‌های مراکز درمانی هستیم و راه تنفس شهروندان بیمار هر روز تنگ‌تر می‌شود.»

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت سلامت نیوز، تاریخ انتشار: 19اردیبهشت1403، کدخبر: 371507، www.salamatnews.com