شعارسال: اعتراض اهالی چند روستا در شهرستان سیریک به راه‌اندازی آب‌شیرین کن ۲ میلیون متر مکعبی برای انتقال آب دریا به اصفهان، همچنان بی‌پاسخ مانده است. اهالی روستای کناردان، بنداران و زیارت روز جمعه ۳۱ فروردین ماه بار دیگر نارضایتی خود را از محل جانمایی پروژه آب‌شیرین‌کن اصفهان با شعارهایی، چون «آب اصفهان به قیمت جان سیریک» اعلام کردند. اهالی می‌گویند که با انتقال آب مسئله‌ای ندارند، اما جانمایی این آب‌شیرین کن در نزدیکی روستاها، اشتغال آن‌ها یعنی صید و صیادی را به موجب حجم پساب آب شیرین‌کن تحت تاثیر قرار خواهد داد و همچنین به دلیل افزایش شوری آب موجب تعطیلی حداقل ۱۶ مراکز تکثیر و پرورش میگو در این منطقه می‌شود. آب منطقه‌ای هرمزگان اعلام کرد که مجوز اجرای این پروژه را وزارت نیرو صادر کرده و از این شرکت مجوزی اخذ نشده است. عضو شورای روستای کناردان نیز با تاکید بر اینکه اشتغال مردم سیریک با اجرای پروژه در این محدوده نابود می‌شود، اظهار کرد که آلایندگی‌هایی که این پروژه دارد زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

عضو شورای روستای کناردان سیریک گفت: «این پروژه در فاصله ۱۲ کیلومتری شهرستان سیریک و در حد فاصل روستا‌های کناردان-بُنداران و روستای زیارت قرار گرفته است». وی اظهار کرد: «فاصله آب شیرین کن تا اماکن مسکونی، عمومی و آموزشی روستای بنداران و زیارت ۵۰۰ متر است. گفته می‌شود حداقل ۹۰ و حداکثر ۲۹۵ هکتار برای اجرای این پروژه جانمایی شده است. حتی اگر کمترین متراژ را در نظر بگیریم پروژه ایجاد آب شیرین کن اصفهان در حریم روستا، مستثنیات مردم و سایت تکثیر میگو قرار دارد». قیصری با بیان اینکه شورا‌ها و دهیاری‌های این منطقه و اهالی با اجرای پروژه در این محدوده مخالف هستند، افزود: «این پروژه اشتغال مردم سیریک را نشانه گرفته است. شغل اصلی این اهالی صید و صیادی است. پساب این آب شیرین کن تمام زیست‌دریایی این منطقه را از بین می‌برد و باعث نابودی اشتغال مردم و از بین رفتن روستا می‌شود». وی با بیان اینکه به همه دستگاه‌های اجرایی استان، شهرستان و مجمع نمایندگان این مخالفت و اعتراض مردمی انعکاس داده شده است، گفت: «مشاور شرکت صفه اصفهان اصرار دارد که در این محل جانمایی انجام شود در صورتی که در حوالی شهرستان سیریک در فاصله ۵۰-۶۰ کیلومتری جا‌های مناسبی برای استقرار پروژه وجود دارد. پروژه در آینده در طرح تکمیلی نیاز به گسترش دارد که یا باید در دل روستا‌ها بیاید یا باید متوقف شود».

می‌گویند دستور استاندار بوده است

عضو شورای روستای کناردان اظهار کرد: «پساب این آب شیرین کن با توجه به عمق کم دریا در این نقطه می‌تواند تمام ذخایر آبزیان و محیط زیست دریایی را تحت تاثیر قرار دهد؛ لذا اشتغال مردم اینجا در ده سال آینده از بین می‌رود. ۹۰ درصد مردم مرزی زندگیشان از صید و صیادی است. آلایندگی‌هایی که این پروژه دارد زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد».

قیصری گفت: «در جلسه‌ای که یک ماه قبل با استاندار داشتیم گفتند که موضوع را بررسی خواهیم کرد. بعدا جناب استاندار با دستگاه‌های مجری هماهنگ کردند که شروع به کار کنند؛ این موضوع از نقل کسانی است که برای اجرای پروژه به این منطقه آمدند. استاندار هرمزگان به عبارتی با شرکت تایم آب صفه اصفهان همکاری می‌کند».

این مقام مسئول افزود: «پروژه در مرحله مطالعه قرار دارد. هنوز پاسخ استعلامات مربوطه از محیط زیست و شیلات استان هرمزگان را شرکت مذکور دریافت نکرده است؛ و پیشبرد کار صرفا براساس موافقتنامه‌های کشوری است».

اقتصاد شیلاتی نابود می‌شود

«مهرداد بازرگان»، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان آبزیان استان هرمزگان در این رابطه گفت: «حدود ۱۶ مرکز تکثیر لارو میگو در محدوده سیریک تا کوهستک فعال است؛ مزارع پرورش میگو نیز در این محدوده وجود دارد. همچنین این منطقه به علت عمق کم، محدوده‌ی تخم‌ریزی ماهی و میگو، زیست گونه لاک‌پشت و تخم‌ریزی این گونه است. قفس‌های پرورش ماهی نیز در فاصله یک تا دو مایلی ساحل در منطقه زیارت قرار دارند؛ ایجاد این آب شیرین کن تمام این موارد را به دلیل بالا رفتن شوری آب و دلایل دیگر تحت تاثیر قرار می‌دهد».

بازرگان اظهار کرد: «جانمایی آب شیرین کن اصفهان در محدوده کنونی مناسب نیست چرا که آب دریا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سوای از پساب، چون برداشت بسیار سنگینی از آب انجام می‌شود تمام تخم‌های ماهی و میگو را به داخل مخازن می‌کشد و موجب نابودی آن‌ها می‌گردد و وضعیت زیستی را برای آبزیان دچار مشکل می‌کند. وی با بیان اینکه خروجی اجرای این پروژه تعطیلی مراکز تکثیر و پرورش میگو و ماهی در قفس می‌شود، گفت: «اشتغال مردم از بین می‌رود. پیشنهاد می‌کنیم این پروژه به سمت کوه مبارک برود. با اجرای این پروژه مسئله‌ای نداریم، اما جانمایی آن به اقتصاد محلی و سرمایه‌گذاران آسیب می‌زند».

جا به جایی پروژه ممکن است؛ شیرین‌سازی ۷۰ میلیون متر مکعب آب در سال

برای مدیریت هزینه‌های انتقال آب، پروژه آب شیرین کن در نزدیک‌ترین نقطه به مصرف‌کننده نهایی توسط مشاور طرح جانمایی می‌شود. محدوده‌ی تعیین شده باید به برق، آب و امکان تامین آب خام دسترسی داشته باشد و مهم‌تر آنکه سازمان محیط زیست نیز با برداشت آب و تخلیه پساب در محل مذکور مسئله‌ای نداشته باشد. این چهار عامل تعیین می‌کند که جانمایی سایت نمک زدایی کجا صورت بگیرد. براساس تجربیاتی که پیش از این نیز در هرمزگان اتفاق افتاده جا به جایی محل آب شیرین کن ممکن است. آن هم در شرایطی که این پروژه فعلا در مرحله مطالعات قرار دارد. مطابق بررسی‌های انجام شده گویا ظرفیت آب شیرین کن منتسب به اصفهان در فاز اول ۲۰۰ هزار متر مکعب در روز و ۷۰ میلیون متر مکعب در سال است و فاز نهایی آن که قرار است طی ۱۵ سال آینده بهره‌برداری شود یک میلیون ۸۰۰ هزار مترمکعب در روز است و به مانند همه آب شیرین‌کن‌های استان، این آب‌شیرین کن نیز به روش RO آب را تصفیه می‌کند. به نظر می‌رسد به دلیل ملاحظات زیست محیطی در خط ساحلی، جانمایی آب‌شیرین‌کن‌ها با محدودیت همراه است و این نقطه از روستای زیارت سیریک نزدیک‌ترین منطقه برای اجرای پروژه است. با این حال خواسته و مطالبه اهالی سیریک در اولویت قرار دارد. بخش خصوصی به عنوان مجری این طرح می‌تواند پروژه مذکور را در بخش مکران جاسک اجرا کند. انتظار می‌رود سازمان محیط زیست استان، اقتصاد و معیشت مردم محلی و تبعات زیست محیطی ایجاد آب شیرین کن در این محدوده را در نظر بگیرند.

امام جمعه اهل سنت سیریک از راه‌اندازی آب شیرین‌کن اصفهان و منفعت آن برای عده‌ای خاص گلایه کرد​

ناتوانی مسئولان هرمزگان در اقناع مردم سیریک در خصوص اجرای پروژه آب‌شیرین‌کن ۲ میلیون مترمکعبی اصفهان، به تریبون نماز جمعه این شهرستان رسید. نزدیک به ۹ ماه است که اهالی سیریک نسبت به جانمایی این آب‌شیرین‌کن معترض‌اند، اما گلایه آن‌ها راه به‌جایی نبرده است. درحالی‌که هم شیلات هرمزگان و هم عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در خصوص تبعات سنگین ایجاد این آب‌شیرین‌کن در این محدوده حساس دریایی هشدار داده‌اند، اما نمایندگان عالی دولت در هرمزگان در خصوص این مطالبه واکنش رسمی نداشته‌اند تا اهالی این کنش را «بی‌عملی» یا «تعلل» آن‌ها تلقی کنند.

امام‌جمعه اهل سنت شهرستان سیریک در تریبون نماز جمعه این هفته ضمن بیان ناتوانی مسئولان هرمزگانی در حل این موضوع خطاب به رئیس‌جمهور درخواست کرد: «جناب آقای رئیس‌جمهور؛ آقای رئیسی، مسئولین ما در استان نمی‌توانند این مشکل را حل کنند. شما این مشکل را حل کنید». چندین هفته می‌شود که مسجد، محل اعتراض اهالی سه روستای زیارت، بنداران و کناردان به پروژه آب‌شیرین‌کن اصفهان شده است. به‌قرار این هفته {جمعه ۱۴ اردی‌بهشت ماه} اهالی در مسجد روستای زیارت و شهرستان سیریک به‌طور هم‌زمان جمع شدند تا تریبون نماز جمعه روستا، صدای گلایه‌شان را به گوش مسئولان برساند. به میان مردم رفتیم؛ نگرانی‌شان این است که «برداشت حجم زیاد آب از دریا، به همراه آبزیانی که به درون فیلتر آب‌شیرین‌کن کشیده می‌شوند به‌علاوه پساب نهایی این آب‌شیرین‌کن که شوری‌اش چند برابر شوری دریا است به اکوسیستم دریایی آن منطقه آسیب زند»؛ صیادان سیریکی نگران‌اند به دریا بروند و با تور خالی برگردند.

وجود اراده‌ای تحمیلی از بیرونِ استان؟

به‌رسم امانت‌داری، «شیخ ابراهیم اسماعیلی»، امام‌جمعه اهل سنت شهرستان سیریک صدای اعتراض اهالی و نماینده مطالبه آن‌ها از تریبون نماز جمعه می‌شود. «انتقال آب دریا از محدوده کناردان، بنداران و زیارت به اصفهان یک تصمیم غیر کارشناسی و بدون بررسی آینده و پس‌لرزه‌های آن است». امام‌جمعه سیریک در بخشی از سخنان خود در این رابطه گفت: «ضرر این تصمیم به مردم منطقه سیریک، کناردان؛ بنداران، زیارت و استان هرمزگان است و نفعش می‌رسد به آقازاده‌هایی که کارخانه و شرکت در اصفهان زده‌اند». شیخ ابراهیم اسماعیلی با تأکید بر اینکه قانون اساسی می‌گوید ما همه ایرانی درجه‌یک هستیم، اشاره کرد: «برای ایجاد این آب‌شیرین‌کن رابطه بر ضابطه سبقت‌گرفته است». امام‌جمعه سیریک از رئیس‌جمهور درخواست کرد: «جناب آقای رئیس‌جمهور، مسئولین ما در استان نمی‌توانند این مشکل را حل کنند شما این مشکل را حل کنید. ضرر این پروژه از نفعش بیشتر است». برداشت اهالی از سکوت مسئولان استانی این است که اراده یا فشاری خارج از استان برای اجرای پروژه وجود دارد؛ اینکه ابتدا پروژه ۲۶۰ هکتار بوده و سپس با اعتراض اهالی به ۱۰۰ هکتار تقلیل یافته و از طرف دیگر ازنظر مردم ۱۰۰ هکتار نیز صرفاً برای اجرای پروژه آب‌شیرین‌کن متراژ زیادی است به وجود اراده‌ای تحمیلی از بیرونِ استان و اجرای طرح‌های آلاینده دیگر در این منطقه دامن زده است؛ البته با توجه به عدم شفاف‌سازی در خصوص اجرای پروژه مذکور، طرح این‌گونه موارد از سوی مردم طبیعی است.

ما را قربانی نکنید؛ توسعه پیشکش خودتان

در جوار مسجد روستای زیارت بزرگ توقف کردیم. جمعیت نمازگزار حضور پررنگ و چشم‌گیری داشتند؛ از تعداد پارک و ترافیک خودرو‌ها نیز به‌راحتی قابل‌رؤیت است. در روستا همه می‌دانند که قرار است در نماز جمعه بار دیگر مطالبه خود مطرح کنند. امام‌جمعه اهل سنت روستای زیارت بزرگ شهرستان سیریک نیز به‌رسم وفاداری به عهدی که با روستاییان بسته است؛ دغدغه آن‌ها را عنوان می‌کند.

«شیخ محمد گلزاری»، با اشاره به اینکه مردم چند روستای سیریک امروز در این مسجد جمع شدند که پیامی رساتر داشته باشند، گفت: «اگر قرار است مشکلی از مردمان دیگری حل کنیم نباید مردمانی که ساکن اینجا هستند را قربانی کنیم. به بهانه‌ی رساندن آب به عزیزان، برادران و خواهران ما در اصفهان، قرار نیست مردمان این خطه را نابود کنیم؛ فضای زیست آن‌ها را تحت شعاع قرار دهید و باعث بدبختی و هلاکت مردم این منطقه شوید».

امام‌جمعه روستای زیارت بزرگ اضافه کرد: «آب‌شیرین‌کن اصفهان در دل سواحل کم‌عمق سیریک، هم صید و صیادی را تحت شعاع قرار می‌دهد و هم باعث نابودی بحث اشتغال {اشاره به تعطیلی سایت‌های پرورش میگو و ماهی در منطقه در صورت اجرای پروژه} می‌شود. شیخ محمد گلزاری در ادامه به بررسی و تحقیقات علمی در خصوص تبعات ایجاد آب‌شیرین‌کن در مناطق حساس دریایی اشاره کرد گفت: «گاهی برخی مسئولین میان رده‌ای اقداماتی انجام می‌دهند که برخلاف منویات مقامات اول نظام است. وقتی مقام معظم رهبری برای سواحل مکران توسعه می‌خواهند قصد کمک به آبادانی و توسعه همه‌جانبه مردم این خط است، اما مسئول یک رده پایین‌تر شاید بیاید این شعار را دستاویز قرار دهد». امام‌جمعه روستای زیارت در پایان اظهار کرد: «خاک ما را نابود نکنید. محیط‌زیست ما را نابود نکنید. دریای ما را نابود نکنید؛ توسعه‌ای که در ذهن استاندار {اصفهان} است پیشکش خودتان، مثل امتیازاتی که تاکنون نگه داشتید».

ازدیاد عجیب آب‌شیرین‌کن‌ها

صیادان سیریکی نخستین معترضانِ ایجاد آب‌شیرین‌کن اصفهان هستند. آن‌ها می‌گویند در اطراف آب‌شیرین‌کنی که برای تأمین آب شهرستان سیریک ایجادشده هیچ ماهی و میگویی برای صید وجود ندارد؛ حال اگر آب‌شیرین‌کنی با این ظرفیت در منطقه ایجاد شود، دریا خالی می‌شود به‌علاوه اینکه قرار است حداقل سه آب‌شیرین‌کن دیگر برای نیروگاه اتمی در این منطقه احداث شود. یکی از نمایندگان صیادان می‌گوید: «۲۵ سال است صیادی می‌کنم.

این محدوده محل تخم‌ریزی موجودات دریایی، شامل شیر ماهی، میگو، حلوا سفید، حلوا سیاه است. همان‌طور که کارشناسان می‌گویند اگر آب شیرین اینجا احداث شود باید تا شعاع ۵ کیلومتری لوله‌های آن، تمام آبزیان دریا را بکشند تا آب برداشت کنند و این یعنی هیچی از دریا برایمان باقی نمی‌ماند». اعضای شورای روستا‌های بنداران و زیارت اجرای پروژه را مانعی برای توسعه روستا‌ها و یکی از دیگر از دلایل مخالفت خود می‌دانند. «اسماعیل نمردی»، عضو شورای روستای بنداران در این رابطه اظهار کرد: «جانمایی این آب‌شیرین‌کن حدفاصل روستای بنداران و زیارت است؛ این فاصله طبق کروکی که انجام‌شده حدود ۲۶۰ هکتار است و ما برای پیشرفت روستا‌ها به این فضا نیاز داریم. محدوده پیشروی و توسعه روستا به این سمت است».

بی‌توجهی به اهمیت اقناع‌سازی

جلب رضایت بومیان منطقه درخصوص اجرای یک طرح از ابعاد مهم اجرای پروژه‌ها است؛ موضوعی که در هرمزگان به آن توجه نمی‌شود. جامعه محلی حق دارد بداند تغییر در این ابعاد در محل زندگیشان چه سود و منفعتی برایشان دارد؛ رئیس دادگستری هرمزگان در پاسخ به سوال خبرنگار صبح ساحل در رابطه این مطالبه‌گری اظهار کرده است که «هر کاری بخواهیم انجام دهیم عده‌ای معترض هستند و متاسفانه این حرکت دارد به خرده فرهنگ تبدیل می‌شود. این موضوع به یکی از چالش‌های حوزه سرمایه‌گذاری تبدیل شده است.

اگر مجری مجوز‌های لازم را دارد دیگر اظهار نظر قاضی، خبرنگار و مردم بومی، در این رابطه تخصصی نیست». بنابر پیگیری‌های صبح ساحل از سازمان محیط زیست کشور، این سازمان نیز اشاره‌ای به تبعات اجرای پروژه آب شیرین کن اصفهان نداشته است لذا انتظار می‌رود استانداری هرمزگان با توجه به دغدغه مردم، ابعاد مختلف اجرای پروژه مذکور را شفاف‌سازی کند.

نامه شیلات هرمزگان به استانداری در خصوص تبعات ایجاد پروژه:

استاندار اصفهان به اعتراض مردم سیریک واکنش نشان داد، اما مسئولان هرمزگان نه

اعتراض اهالی سه روستا در شهرستان سیریک به راه‌اندازی آب‌شیرین کن ۲ میلیون متر مکعبی برای انتقال آب دریا به اصفهان مدتی است که به صورت پیوسته در جریان است.

با این وجود در این مدت هیچ کدام از مسئولان ارشد هرمزگان به این دغدغه مردم واکنشی نشان نداند، اما «سید رضا مرتضوی»، استاندار اصفهان در نشست خبری روز گذشته در واکنش به اعتراض اهالی سیریک گفت: «از ابتدای آغاز این پروژه، به رعایت همه پیوست‌های محیط زیستی که در توافق با مسوولان ارشد استان هرمزگان پیش‌بینی شده بود توجه داشتیم و براساس آن‌ها عملیات را پیش بُردیم».

به دنبال پیگیری‌های صبح ساحل، سازمان محیط زیست کشور اعلام کرد که تاکنون مجوز ایجاد آب‌شیرین کن اصفهان در محدوده سیریک صادر نشده و نواقص و کاستی‌های گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح آب شیرین کن اصفهان به مجری طرح جهت تکمیل ارسال شده است. همچنین مرتضوی دلیل اصلی اعتراض مردم را عدم اطلاع‌رسانی صحیح دانسته، چالشی که رسانه‌های استان مدت‌هاست با مسئولان ارشد هرمزگان دارند.

احداث شهرک فرآوری مواد معدنی از شورابه‌ها

استاندار اصفهان با بیان اینکه عدم اطلاع‌رسانی صحیح باعث برخی سوء برداشت‌ها شده است، گفت: در پروژه تأمین آب استان اصفهان از دریای عمان، تمامی پیوست‌های محیط زیست اعمال می‌شود.

«سید رضا مرتضوی»، در پاسخ به سوالی مبنی بر موضع اصفهان در برابر حواشی ایجاد شده درباره اعتراض مردم هرمزگان به اجرای طرح انتقال آب دریا گفت: از ابتدای آغاز این پروژه، به رعایت همه پیوست‌های محیط زیستی که در توافق با مسوولان ارشد استان هرمزگان پیش‌بینی شده بود توجه داشتیم و براساس آن‌ها عملیات را پیش بُردیم.

وی گفت: در برنامه‌ریزی‌های انجام شده، احداث شهرک فرآوری مواد معدنی از شورابه‌های ناشی از آب شیرین‌کُن‌ها در شهرستان سیریک هرمزگان برنامه‌ریزی شده است؛ بنابراین هیچ شورابه‌ای به آب دریا نفوذ نخواهد کرد و در فرآورده‌های ثانوی به برخی فلزات خاص تبدیل خواهد شد.

استاندار اصفهان تاکید کرد: مشکلات زیست محیطی نه‌تن‌ها در اصفهان بلکه در پهنه کشور برای ما دغدغه است و این اطمینان را می‌دهیم که با اجرای پروژه انتقال آب هیچگونه خطری برای محیط زیست منطقه جنوب کشور ایجاد نخواهد شد.

مرتضوی خاطرنشان کرد: از طرفی ظرفیت‌های اقتصادی جدیدی در شهرستان سیریک ایجاد می‌شود، زیرا به دنبال ایجاد شهرک فرآوری مواد معدنی در این شهرستان هستیم.

تبیین صحیح مسئله توسط مسئولان ارشد هرمزگان

وی ادامه داد: عدم اطلاع‌رسانی صحیح باعث برخی سوء برداشت‌ها شده که تنها راه‌حل، تبیین صحیح مسئله توسط مسئولان ارشد استان هرمزگان برای مردم است که این مهم با همکاری مسئولان این استان در حال انجام است و از این بابت از همکاری مسئولان استان هرمزگان قدردانی می‌کنیم.

مرتضوی گفت: تمام قد تلاش می‌کنیم تا پروژه‌های تأمین آب استان اجرایی شوند و در این مورد همه بضاعت‌های استان را پای کار آورده‌ایم. وی ادامه داد: تا قبل از شروع پروژه تأمین آب استان اصفهان از دریای عمان، رکورد اجرای انتقال ۱/۹ کیلومتر در روز بوده است که اکنون رکورد ۵ کیلومتر را نیز زده‌ایم.

استاندار اصفهان گفت: پروژه انتقال آب دریای عمان به اصفهان با شتاب بالا و فعالیت روزانه ۴۰۰ تریلی حمل لوله و یکهزار و ۳۰۰ نفر جوشکار در حال انجام است و امیدواریم تا پایان

سال ۱۴۰۴ با تامین آب مورد نیاز صنعت، بخشی از مشکلات آب آشامیدنی اصفهان نیز حل شود.

دوستی خاله خرسه با مردم؟

اهالی سیریک سال‌هاست که در این جغرافیا زندگی می‌کنند و اکثرا از طریق دریا امرار معاش می‌کنند. آگاه شدن از اینکه قرار است در جغرافیای محل زندگیشان چه اتفاقی بیفتد بدیهی‌ترین حق آن‌ها و مردم هرمزگان است. اینکه مسئولان ارشد هرمزگان بدون توجه به اهمیت شفاف‌سازی پروژه‌ای در این ابعاد، پشت در‌های بسته و در مکاتبات اداری موافقت خود را با چنین تصمیمی اعلام کردند تمام دغدغه‌های مردم‌داری آن‌ها را زیر سوال می‌برد.

هرمزگان زخم‌خورده از وعده‌های نشدنی

استاندار اصفهان مدعی است که انجام این پروژه نه تنها آسیبی به اشتغال مردم وارد نمی‌کند که با ایجاد شهرک فرآوری مواد معدنی در سیریک برای اهالی شغل نیز ایجاد می‌شود؛ نکته اول در این رابطه اینکه گوش هرمزگانی‌ها از وعده توسعه و ایجاد شغل برای آن‌ها پر است؛ به بیان دیگر می‌شود مثال بارز «مرا به خیر ِتو امید نیست، شر مرسان»؛ لذا انتظار می‌رود استانداری هرمزگان و سازمان حفاظت محیط زیست استان به دغدغه‌های معیشتی و زیست محیطی اهالی سیریک پاسخ مناسبی دهند.

یک پژوهشگر درخصوص تبعات ایجاد آب‌شیرین‌کن اصفهان در محدوده سیریک هشدار داد

جانمایی ابر پروژه آب‌شیرین‌کن ۲ میلیون مترمکعبی برای انتقال آب دریا به صنایع اصفهان در محدوده‌ی سه روستای شهرستان سیریک نگرانی اهالی را به همراه داشته؛ نگرانی برای از بین رفتن «زیست دریایی» و به‌تبع آن صید و صیادی در آن منطقه.

همه می‌دانیم که حال دریا خوب نیست و در حال حاضر نیز صید و صیادی وضعیت خوبی ندارد. هرمزگانی‌ها همواره پاسدار دریا بوده‌اند و در راستای همین رسالت سپرده‌شده نگران‌اند چند سال دیگر به دریا بزنند و با تور خالی برگردند. اتفاقی که با ایجاد ابر پروژه آب‌شیرین‌کن اصفهان، دیر یا زود سیریک دچارش خواهد شد. عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی نیز در خصوص به این موضوع هشدار داده است. «صمد حمزه‌ای»، دکترای علوم دریایی و اقیانوسی دراین‌باره گفت: «سواحل در نظر گرفته‌شده برای طرح مذکور جزو محیط‌های حساس دریایی است و تخلیه پساب آب‌شیرین‌کن در محیط‌های حساس دریایی باعث خسارات جبران‌ناپذیری به بسیاری از گونه‌های دریایی کمیاب و از بین رفتن موجودات ساکن در آن محیط می‌شود».

انباشت مصائب زیست‌محیطی در کشورمان اغلب ناشی از تصمیماتی است که بدون مطالعات علمی و بررسی تبعات اجرای پروژه در درازمدت اخذ می‌شود. در همین راستا نیز پژوهشکده اکولوژی خلیج‌فارس و دریای عمان اعلام کرده درخواستی مبنی بر انجام پژوهش و مطالعات زیست‌محیطی در خصوص تعیین محل مناسب برای این ابر پروژه به آن‌ها داده نشده است. این مهم، نگرانی‌ها در خصوص اجرای یک ابر پروژه بدون توجه به ملاحظات زیست‌محیطی به‌صورت همه‌جانبه را بیشتر می‌کند. گفتگو صبح ساحل با «حمزه‌ای»، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی را در ادامه می‌خوانید.

آب‌شیرین‌کن اصفهان در محل تخم‌ریزی موجودات دریایی است

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی گفت: «یکی از معضلات اساسی در شرایط کنونی کمبود آب در بیشتر مناطق به‌ویژه مناطق مرکزی و جنوبی کشور است. نمک‌زدایی آب دریا به‌عنوان یک روش کارآمد در رفع مشکل کمبود آب در دنیا در حال افزایش است. در دهه‌های اخیر به دلیل خشک‌سالی و افزایش مصرف آب در کشور نیاز آبی کشور افزایش‌یافته و ذخایر آب شیرین نیز جوابگوی نیاز‌های کشاورزی، صنعت و شرب نیست. ازاین‌رو نمک‌زدایی آب دریا و افزایش تأسیسات آب‌شیرین‌کن به‌عنوان تنها راه‌حل پیش رو توسط سیاستگذاران و برنامه‌ریزان پیشنهادشده‌است. به‌طورکلی روش‌های نمک‌زدایی آب دریا دارای معایبی هستند که در صورت جانمایی نامناسب و پس‌ازآن عدم بررسی دوره‌ای می‌توانند مشکلات فراوانی را برای منطقه ایجاد کند. به همین دلیل کیفیت آب خام ورودی به تأسیسات آب‌شیرین‌کن و پساب خروجی به دریا باید به‌صورت مداوم مورد ارزیابی قرار گیرد».
حمزه‌ای افزود: «آب خام ورودی و برداشت آب باید دارای ویژگی‌هایی باشد که این ویژگی‌ها کمترین اثرات سوء زیست‌محیطی به منطقه را وارد کند. حتی‌الامکان ورودی آب‌شیرین‌کن‎ها باید با محل تخم‌گذاری و لارو موجودات دریایی و ماهی‌های شیلاتی فاصله داشته باشد در صورتی طرح آب‌شیرین‌کن اصفهان در محل تخم‌ریزی و لارو بسیاری از موجودات دریایی است و توسط ورودی آب‌شیرین‌کن وارد فیلتر‌ها شده و از بین می‌روند و حتی به تأسیسات آب‌شیرین‌کن نیز لطمه می‌زند».

در این محیط دریایی پستانداران کمیاب حضور دارند

این پژوهشگر بابیان اینکه در جوار روستای بُنداران لاک‌پشت‌ها تخم‌گذاری می‌کنند و در محیط دریایی آن نیز برخی پستانداران کمیاب دریایی حضور دارند، گفت: «بر اساس استاندارد‌های زیست‌محیطی باید از محل ورودی آب آب‌شیرین‌کن از آن فاصله داشته باشد.
آب‌های ساحلی این منطقه به‌گونه‌ای است که غشا‌ها و فیلتر‌های ممبران آب‌شیرین‌کن‌های اسمز معکوس به آلاینده‌های ساحلی، رسوبات معلق در آب و فیتوپلانگتون‌های موجود در آب دریا حساس است و در صورت قرارگیری در این محیط‌ها به‌شدت آسیب می‌بیند».
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی اضافه کرد: «خروجی پساب آب‌شیرین‌کن‌ها به‌طور طبیعی باعث افزایش شوری، دما، فلزات سنگین (مس، نیکل، مولیبدن و غیره) و ترکیبات مضر زیست‌محیطی در محیط دریایی می‎شود، از سوی دیگر پساب خروجی آب‌شیرین‌کن‌ها معمولاً باعث کاهش اکسیژن محلول، افزایش آمونیاک و افزایش کلر در آب دریا می‌گردند که به دلیل قرار داشتن در یک محیط حساس دریایی صدمه‌های زیادی به این محیط وارد می‌کند».

ساحل این منطقه کم‌عمق است

حمزه‌ای بابیان اینکه ترکیبات تمیزکننده و ضدعفونی‌کننده فیلتر‌های آب‌شیرین‌کن‌ها که عمدتاً اسیدی هستند، عنوان کرد: «بر همین اساس باعث اسیدی شدن محیط اطراف خروجی پساب آب‌شیرین‌کن‌ها می‌شود. ساحل این منطقه کم‌عمق است و تخلیه پساب آب‌شیرین‌کن در محیط‌های دریایی کم‌عمق باعث تجمع آلاینده‌ها در آن محیط می‌شود».
این پژوهشگر تأکید کرد: «سواحل در نظر گرفته‌شده برای این طرح جز محیط‌های حساس دریایی محسوب می‌شود و تخلیه پساب آب‌شیرین‌کن در محیط‌های حساس دریایی باعث خسارات جبران‌ناپذیری به بسیاری از گونه‌های دریایی کمیاب و از بین رفتن موجودات ساکن در آن محیط می‌شود».

لزوم بررسی مقبولیت اجتماعی از دید جوامع محلی

وی بابیان اینکه قبل از انجام هر طرحی باید الزامات زیست‌محیطی رعایت و مطالعات موردنیاز انجام شود، گفت: «نصب دستگاه جریان‌سنج ADCP و موج نگار به‌منظور اندازه‌گیری دینامیک آب‌های منطقه؛ اندازه‌گیری دما، شوری، چگالی، اکسیژن محلول، pH آب دریا در بازه‌های زمانی متفاوت (فصلی)؛ مدل‌سازی جریان‌ها و هیدرودینامیک منطقه با استفاده از مدل‌های استاندارد و تطبیق دادن آن با داده‌های میدانی؛ اندازه‌گیری فلزات سنگین در آب و رسوبات منطقه در فواصل منظم و بازه‌های زمانی مشخص؛ بررسی توان اکولوژیک منطقه و میزان خود پالایی آب دریا بر اساس میزان سرعت جریان و موج و میزان پساب خروجی آب‌شیرین‌کن‌ها؛ بررسی وضعیت کاربری اراضی منطقه و فاصله از مناطق مسکونی، گردشگری، تجاری و صیادی. بررسی میزان فاصله از مناطق حساس دریایی، محل تخم‌ریزی و لارو موجودات دریایی، ماهی‌های شیلاتی، خرچنگ‌ها؛ بررسی مقبولیت اجتماعی از دید جوامع محلی و عدم تداخل با طرح‌های توسعه مناطق شهری و روستایی؛ بررسی ایجاد انواع آلودگی‌ها مانند آلودگی‌های صوتی و زیست‌محیطی؛ بررسی ایجاد محدودیت جهت دسترسی به ساحل توسط جوامع محلی و گردشگران و بررسی ایجاد عوامل محدودکننده مانند کاهش ماهیگیری، کاهش ارزش املاک و اراضی و کاهش ارزش گردشگری منطقه ازجمله مواردی است که قبل از اجرای پروژه‌ای در این ابعاد باید انجام شود». عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در پایان گفت: «با توجه به مشکلاتی که این تأسیسات در آینده برای منطقه ایجاد خواهد کرد پیشنهاد می‌شود طرح آب‌شیرین‌کن به مناطقی از دریای عمان انتقال یابد که ساحل شیب بیشتری داشته باشد، ارتفاع امواج و سرعت جریان‌های دریایی بیشتر باشد تا خود پالایی پساب خروجی با محیط‌های دریایی با سرعت بیشتری انجام شود.»

رضایت مردم محلی و مسائل زیست‌محیطی دو بُعد اصلی است که در ابر پروژه‌هایی که از مرکز به هرمزگان محول می‌شود کمتر به آن توجه شده است. همان‌گونه که در بالا تأکید شد نیاز است مسئولان اجرایی بیش‌ازپیش به این دو بعد توجه کنند.

سازمان محیط‌زیست کشور به دنبال پیگیری‌های صبح ساحل اعلام کرد که تاکنون مجوز ایجاد آب‌شیرین‌کن اصفهان در محدوده شهرستان سیریک صادر نشده است و اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان بازدید‌های کارشناسی از موقعیت‌های مکانی پیشنهادی را انجام می‌دهد. همچنین در پاسخ سازمان محیط‌زیست کشور آمده است که گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح این آب‌شیرین‌کن در تاریخ بهمن‌ماه سال گذشته واصل و پس از بررسی کاستی‌ها و نواقص گزارش ارزیابی طرح موصوف، اسفندماه همان سال به مجری طرح جهت تکمیل اطلاعات منعکس‌شده است. از همین روی انتظار می‌رود محیط‌زیست استان در خصوص انعکاس تبعاتی که اجرای این پروژه برای آن محدوده به دنبال دارد همت گمارد و تنها به مکاتبات اداری بسنده نکند.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت جماران، تاریخ انتشار: 24اردیبهشت1403، کدخبر:1631600، www.jamaran.news