شعارسال: مهری سادات موسوی معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در گفتگو با رسانه‌ها بیان داشت که، در سال‌های اخیر، تعداد شیرخوارگاه‌ها در کشور دستخوش تغییرات قابل‌توجهی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که این تغییرات در تعداد و توزیع شیرخوارگاه‌ها عمدتاً به دلیل عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاست‌های حمایتی بوده است. در دهه گذشته، رشد جمعیت و تغییرات در ساختار خانواده‌ها، از جمله افزایش تعداد مادران مجرد و خانواده‌های با مشکلات اقتصادی، منجر به افزایش تقاضا برای خدمات شیرخوارگاه‌ها شده است. در پاسخ به این تقاضا، دولت و سازمان‌های خیریه به افزایش تعداد این مراکز پرداخته‌اند. به عنوان مثال، در مقایسه با اوایل دهه ۹۰، تعداد شیرخوارگاه‌ها در برخی مناطق شهری افزایش قابل‌توجهی داشته است. با این حال، این افزایش تعداد شیرخوارگاه‌ها به‌صورت یکنواخت در سراسر کشور نبوده است. در مناطق روستایی و کمتر توسعه‌یافته، به دلیل کمبود منابع مالی و زیرساخت‌های مناسب، تعداد این مراکز با رشد کمتری همراه بوده است. در این مناطق، خانواده‌ها بیشتر به نگهداری کودکان در محیط‌های خانگی و توسط اعضای خانواده تمایل دارند، که این خود به کاهش تقاضا برای شیرخوارگاه‌ها در این مناطق منجر شده است.

در سال‌های اخیر، سیاست‌های دولتی در زمینه حمایت از خانواده‌ها و کاهش تعداد کودکان بی‌سرپرست، تأثیر قابل‌توجهی بر تعداد شیرخوارگاه‌ها داشته است. اجرای طرح‌هایی مانند حمایت مالی از خانواده‌های کم‌درآمد و تشویق به فرزندخواندگی، منجر به کاهش تعداد کودکانی شده که به شیرخوارگاه‌ها نیاز دارند. این امر باعث شده است که در برخی مناطق، تعداد شیرخوارگاه‌ها نسبت به سال‌های گذشته کاهش یابد. با وجود این، چالش‌های قابل‌توجهی نیز در این زمینه وجود دارد. افزایش هزینه‌های نگهداری از کودکان، نیاز به ارتقای کیفیت خدمات در شیرخوارگاه‌ها و مشکلات مربوط به تأمین نیروی انسانی ماهر، از جمله عواملی هستند که می‌توانند روند افزایش یا کاهش تعداد شیرخوارگاه‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.

در حال حاضر ۶۳۳ شیرخوارگاه در سراسر کشور در حال فعالیت بوده که نوزادان ۰ تا ۳ سال در آن‌ها نگهداری می‌شوند. وی با اشاره به رویکرد سازمان بهزیستی برای ساماندهی سریعتر کودکان تحت پوشش سازمان بهزیستی برای حضور در کانون خانواده افزود، در دولت سیزدهم رویکرد سازمان بهزیستی به خانواده محوری تغییر کرد که متناسب با این تغییر رویکرد و با توجه به کمک مرجع ملی حقوق کودک و قوه قضاییه اصلاحیه نامه اجرایی ماده ۳۶ اجرا شد و متناسب با آن شیوه نامه خانواده میزبان از شهریور سال قبل (۱۴۰۲) از سوی وزیر دادگستری ابلاغ شد. اولین تلاش سازمان این است که بچه‌هایی که وارد مراکز نگهداری بهزیستی می‌شوند ابتدا به خانواده اصلی شان بازپیوند شوند که در شرایطی که خانواده اصلی موقعیت پذیرش و نگهداری کودک را نداشته باشند سازمان بهزیستی خانواده‌های نسبی همانند عمه، عمو و خاله را در صورت داشتن شرایط مناسب تشویق به نگهداری از کودک می‌کند که به عنوان "فرزندان امدادبگیر" از آن‌ها حمایت می‌شود. وی در خصوص کمک هزینه خانواده‌های نسبی امداد بگیر افزود که در سال ۱۴۰۱ کمک هزینه خانواده‌های نسبی ۶۳ درصد و در سال ۱۴۰۲ نیز ۶۲ در صد افزایش داشته است.

طبق آخرین آمار، بالغ بر ده هزار خانواده پشت نوبتی داریم که خواهان فرزند خواندگی هستند که در این میان ۹۰ درصد این خانواده‌ها متقاضی کودکان زیر ۵ سال و ۸۰ درصد هم خواهان کودکان زیر ۳ سال هستند که همین مساله عاملی است که بسیاری از کودکان بهزیستی در مراکز نمی‌توانند به فرزندخواندگی بروند چرا که بیشترین خانواده ها، متقاضی کودکان گروه سنی پایین‌تر هستند. موسوی در خصوص علت طولانی بودن زمان انتظار برای خانواده‌های متقاضی فرزندپذیری گفت که برخلاف گذشته که با سخت گیری‌هایی چند در واگذاری بچه‌ها مواجه بودیم و با وجود حجم بالای کودک در شیرخوارگاه‌ها، واگذاری به کندی پیش می‌رفت، در زمان حاضر علت این صف انتظار، تعداد محدود کودکان زیر ۳ سال است که بیشترین متقاضی را دارند به طوری که در حال حاضر ده هزار کودک در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند که از این تعداد حدود ۷۵۰ کودک زیر سه سال هستند به همین دلیل خانواده‌ها باید منتظر بمانند در حالی که فرایند برون سپاری کودکان زیر ۳ و ۶ سال تسریع شده است.

وی یاداور شد: در ابتدای ۱۴۰۱، ۱۲۰۰ شیرخوار در مراکز بهزیستی داشتیم به طوری که این عدد در ۱۴۰۳ به نصف تقلیل پیدا کرده، به طوریکه طبق آمار، در بازه زمانی سه ساله ۹۰۰۰ فرزند ورودی به شیرخوارگاه‌ها داشتیم و ۹۳۰۰ فرزند خروجی، یعنی نه تنها فرزندانی که داشتیم به فرزند خواندگی سپردیم بلکه بخشی از آن‌هایی که مدت طولانی در مراکز بودند از مراکز خارج شدند و امیدواریم امسال فرایند فرزند پذیری کودکان بالای ۶ سال نیز بر اساس رویکرد خانواده محور سازمان سرعت بیشتری بگیرد.

موسوی افزود: از میان کودکانی که در مراکز نگهداری می‌شوند، در حال حاضر ۱۰۱۵ کودک دارای معلولیت و حدود ۲۰۰ کودک نیازمند درمان هستند که متقاضی قابل توجهی ندارند.

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی کشور در خصوص عملکرد سازمان بهزیستی برای تشویق خانواده‌ها به فرزند پذیری کودکان نیازمند درمان گفت: سال گذشته جشنواره "آغوش سیمرغ "را برگزار کردیم، برای تجلیل از ۵۵۰ خانواده‌ای که فرزندان دارای معلولیت و نیازمند درمان را به فرزندی پذیرفته بودند در این میان شاهد خانواده‌هایی بودیم که خانه خود را فروخته بودند تا هزینه درمان کودک نیازمند درمان را تهیه کنند.

معاون رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: بخشی از کودکان تحت پوشش که در مراکز نگهداری می‌شوند دارای خانواده بدسرپرست هستند و هیچیک از خانواده زیستی آن‌ها هم شرایط نگهداری از کودک را ندارند از اینرو می‌بایست به صورت طولانی مدت در مراکز نگهداری شوند که با شیوه نامه‌ای که شهریور ماه گذشته برای خانواده‌های موقت ابلاغ شد، راهگشای طرح برون سپاری موقت کودکان به خانواده‌های میزبان بود.

موسوی افزود: امیدواریم با توجه به رویکرد خانواده محور سازمان بهزیستی بتوانیم کودکانی را که نمیتوانیم به فرزند خواندگی بسپاریم به خانواده میزبان بسپاریم، چرا که رشد کودک در خانواده قبل از شش سال بسیار مطلوب‌تر خواهد بود تا اینکه در مراکز نگهداری شوند و این امر نیازمند فرهنگ سازی بسیاری است.

وی گفت: خوشبختانه طرح میزبان با اینکه نوپاست ولیکن با استقبال خوب خانواده‌ها روبرو شده به طوری که استان تهران رتبه نخست را در طرح خانواده میزبان به خودش اختصاص داده و استان خراسان رضوی در رتبه دوم قرار دارد.

موسوی افزود: کودکان در بدو ورود به مراکز بهزیستی، اقدامات هویتی و پزشکی برای آنان انجام میشود که بیماری خاصی نداشته باشند و در کودکان بزرگتر پرونده کامل جسمی و روانی هم تکمیل میشودکه خانواده‌ها بدانند فرزندشان چه شرایطی دارد.

معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: این فرایند تشکیل پروند برای کودکان ورودی به مراکز که در گذشته بسیار طولانی بود در حال حاضر بسیار کوتاه شده است و بخشی از سرعت این فرایند حاصل تعاملی است که دستگا‌های های دیگر از جمله پزشکی قانونی، دادستانی با بهزیستی دارند که باعث شده بتوانیم این چرخه را کوتاه کنیم تا کودک زمان کوتاهتری در مراکز باشد و زودتر به خانواده‌های متقاضی سپرده شود به طوریه که این فرایند به کمتر از سه ماه رسیده است.

موسوی گفت: با سرعت گرفتن برون سپاری کودکان تحت پوشش سازمان، کار مددکاران ما کمتر نمیشود، چون بخش عمده فعالیتشون بر پیدا کردن خانواده مناسب متمرکز خواهد شد و همچنین باید همواره بر فعالیت خانواده‌های فرزند پذیر نظارت داشته باشند.

وی افزود: خانواده‌هایی که محیط عاطفی و فرهنگی مناسبی را برای کودک میتواند فراهم کنند به عنوان خانواده میزبان به کمک سازمان بهزیستی بیایند چرا که این بچه ها، آینده ساز این مملکت هستند که با قرار گرفتن آن‌ها در خانواده می‌توان کودکان سالمی را تحویل جامعه داد.

موسوی در خصوص فرزندان نوجوان تحت پوشش این سازمان گفت: در حال حاضر ۲۶۴ مرکز در کشور عهده دار نگهداری از فرزندان ۱۲ تا ۱۸ سال تحت پوشش بهزیستی هستند که به این مراکز " شبه خانواده" می‌گوییم.

وی گفت توانمندسازی فرزندان بالای ۱۵ سال رویکرد جدید سازمان بهزیستی برای آمادگی آنان برای زمان استقلال از سازمان است که با ایران خودرو وایساکو قرارداد بسته ایم تا فرزندان بالای ۱۵ تحت پوشش سازمان بتوانند با مهارت آموزی در این دو شرکت بتوانند بعد از مرحله استقلال شرایط بهتری داشته باشند.

وی در پایان یادآور شد: اگرچه امکانات موجود در شیرخوارگاه‌های کشور چه از نظر نظم و نظافت و همچنین از لحاظ بهداشت و توجه بالاتر از بسیاری خانواده هاست، ولی آغوش خانواده چیز دیگری است به طوریکه در بهزیستی شعاری داریم که می‌گوید: بهترین مراکز نگهداری کودکان در با مقایسه با متوسط‌ترین محیط خانواده برای کودک شرایط بدتری دارد.

در ابتدای ۱۴۰۱، ۱۲۰۰ شیرخوار در مراکز بهزیستی وجود داشت به طوری که این عدد در ۱۴۰۳ به نصف تقلیل پیدا کرده، به طوریکه طبق آمار، در بازه زمانی سه ساله ۹۰۰۰ فرزند ورودی به شیرخوارگاه‌ها داشتیم و ۹۳۰۰ فرزند خروجی، یعنی نه تنها فرزندانی که داشتیم به فرزند خواندگی سپردیم بلکه بخشی از آن‌هایی که مدت طولانی در مراکز بودند از مراکز خارج شدند و امیدواریم امسال فرایند فرزند پذیری کودکان بالای ۶ سال نیز بر اساس رویکرد خانواده محور سازمان سرعت بیشتری بگیرد. از میان کودکانی که در مراکز نگهداری می‌شوند، در حال حاضر ۱۰۱۵ کودک دارای معلولیت و حدود ۲۰۰ کودک نیازمند درمان هستند که متقاضی قابل توجهی ندارند.

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی کشور در خصوص عملکرد سازمان بهزیستی برای تشویق خانواده‌ها به فرزند پذیری کودکان نیازمند درمان گفت: سال گذشته جشنواره "آغوش سیمرغ "را برگزار کردیم، برای تجلیل از ۵۵۰ خانواده‌ای که فرزندان دارای معلولیت و نیازمند درمان را به فرزندی پذیرفته بودند در این میان شاهد خانواده‌هایی بودیم که خانه خود را فروخته بودند تا هزینه درمان کودک نیازمند درمان را تهیه کنند.

معاون رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: بخشی از کودکان تحت پوشش که در مراکز نگهداری می‌شوند دارای خانواده بدسرپرست هستند و هیچیک از خانواده زیستی آن‌ها هم شرایط نگهداری از کودک را ندارند از اینرو می‌بایست به صورت طولانی مدت در مراکز نگهداری شوند که با شیوه نامه‌ای که شهریور ماه گذشته برای خانواده‌های موقت ابلاغ شد، راهگشای طرح برون سپاری موقت کودکان به خانواده‌های میزبان بود.

موسوی افزود، امیدواریم با توجه به رویکرد خانواده محور سازمان بهزیستی بتوانیم کودکانی را که نمیتوانیم به فرزند خواندگی بسپاریم به خانواده میزبان بسپاریم، چرا که رشد کودک در خانواده قبل از شش سال بسیار مطلوب‌تر خواهد بود تا اینکه در مراکز نگهداری شوند و این امر نیازمند فرهنگ سازی بسیاری است. خوشبختانه طرح میزبان با اینکه نوپاست ولیکن با استقبال خوب خانواده‌ها روبرو شده به طوری که استان تهران رتبه نخست را در طرح خانواده میزبان به خودش اختصاص داده و استان خراسان رضوی در رتبه دوم قرار دارد.

موسوی در خصوص فرزندان نوجوان تحت پوشش این سازمان گفت: در حال حاضر ۲۶۴ مرکز در کشور عهده دار نگهداری از فرزندان ۱۲ تا ۱۸ سال تحت پوشش بهزیستی هستند که به این مراکز " شبه خانواده" می‌گوییم. وی گفت توانمندسازی فرزندان بالای ۱۵ سال رویکرد جدید سازمان بهزیستی برای آمادگی آنان برای زمان استقلال از سازمان است که با ایران خودرو وایساکو قرارداد بسته ایم تا فرزندان بالای ۱۵ تحت پوشش سازمان بتوانند با مهارت آموزی در این دو شرکت بتوانند بعد از مرحله استقلال شرایط بهتری داشته باشند.

وی در پایان یادآور شد، اگرچه امکانات موجود در شیرخوارگاه‌های کشور چه از نظر نظم و نظافت و همچنین از لحاظ بهداشت و توجه بالاتر از بسیاری خانواده هاست، ولی آغوش خانواده چیز دیگری است به طوریکه در بهزیستی شعاری داریم که می‌گوید: بهترین مراکز نگهداری کودکان در با مقایسه با متوسط‌ترین محیط خانواده برای کودک شرایط بدتری دارد.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون