شعارسال: آیتالله العظمی شیخ عباس محفوظی از مراجع عظام تقلید و از شاگردان و همراهان نهضت امام خمینی شب گذشته در بیمارستان بر اثر ایست قلبی و پس از تحمل یک دوره بیماری در سن ۹۶ سالگی دار فانی را وداع گفتند. این عالم بزرگ گیلانی، از شاگردان و همراهان نهضت امام خمینی (ره) بود و سابقه عضویت در مجلس خبرگان، جامعه مدرسین، شورای عالی حوزه علمیه قم و شورای عالی انقلاب فرهنگی را نیز داشته است. آیتالله محفوظی در زمان حیات آیتالله محمدتقی بهجت فومنی رئیس شورای استفتاء و از مشاوران نزدیک ایشان بود.
مرحوم در نجف اشرف نزد آیات عظام حلی و شاهرودی کسب فیض نمود و در قم از دروس بزرگانی، چون آیات عظام بروجردی، امام خمینی و گلپایگانی و همچنین مرحوم داماد و حجت و علامه طباطبایی، علاوه بر جدیت در درس و بحث و تألیفات، اقدامات شایستهای در امور خیر نظیر تأسیس دانشگاه و مرکز معلولین و مدارس علمیه و دستگیری از نیازمندان توأم با اخلاق همراه با مهربانی و سلم انجام دادند. حضور معظمله در مبارزات از ابتدای نهضت اسلامی و بارها دستگیری و زندان و تبعید و همراهی با مرحوم آیت الله العظمی بهجت و مسئولیت شورای استفتاء ایشان، در حدی که مرحوم آیت الله بهجت میگفت من روی حکم آقای محفوظی حکم نمیکنم.
پیکر مرحوم آیت الله محفوظی فردا ساعت ۱۰ صبح از مقابل مسجد امام حسن عسکری (ع) به سمت حرم مطهر حضرت معصومه (س) تشییع میگردد. همچنین، مجلس ترحیم ایشان همان شب بعد از نماز مغرب و عشاء در مسجد اعظم منعقد میگردد.
تولد و دوران کودکی:
حضرت آیت الله عباس محفوظی در سال ۱۳۰۷ هجری شمس در یکی از روستاهای شهرستان رودسر و در میان خانوادهای مذهبی و دوستدار خاندان پاک پیامبر (صلی الله علیه و آله) به دنیا آمد. تولد او با شب ولادت حضرت ابوالفضل العباس (ع) مصادف شده بود. پدرش پیشه کشاورزی داشت و گاه نیز به تجارت میپرداخت.
دوران تحصیل:
آیتالله محفوظی دروس دوره ابتدایی را در رودسر به پایان برد و سپس به دبیرستان رفت. امّا حدود یک سال بعد به سبب اشتیاق فراوان به تحصیل دروس دینی، به حوزه علمیه رودسر وارد شد. حوزه علمیه رودسر در آن روزگار رونق چندانی نداشت و استبداد رضا خانی باعث شده بود که مردم کمتر به تحصیل علوم دینی رو آورند. استاد محفوظی پس از حدود ۲ سال اقامت در حوزه علمیه رودسر به این نتیجه رسید که برای یافتن استادانی بهتر و شرایط تحصیلی مناسبتر به قم آید. این در حالی بود که دروس دوره مقدمات تا سیوطی را در حوزه رودسر به پایان رسانیده بود.
با ورود به حوزه علمیه قم، به محضر استادان مبرّز و صاحب نام آن دیار مشرف شد و در زمانی کوتاه دروس مقدمات و سطح را به پایان برد و به درس خارج علمای بنام آن روزگار همچون آیتالله العظمی بروجردی (ره) و امام خمینی (ره) راه یافت. او مدتی نیز برای تحصیل به نجف اشرف رفت. قصد او برای این سفر، آشنایی با سبک تدریس علمای آن دیار و سنجش شرایط تحصیل بود؛ امّا پس از بازگشت با مخالفت خانواده رو به رو شد و از سفر به نجف منصرف شد.
استادان و دوستان:
آیتالله عباس محفوظی در سالیان تحصیل خود، محضر استادان بسیار را درک کرد. تنها استاد او در حوزه علمیه رودسر آقاسید هادی روحانی بود که دروس مقدمات تا سیوطی را نزد او به پایان برد. با ورود به قم در سال ۱۳۲۴ به درس استادانی همچون آقامیرزا علی راسخی، آقا شیخ حسین زرندی و آقا شیخ نعمتالله صالحی رفت و مطول را نزد آیتالله مشکینی و شرح لمعه را نزد آیتالله صدوقی، آقا سید محمد حسین درچهای و شهید آیتالله بهشتی و آیهالله منتظری آموخت. برای فراگیری رسائل به نزد آقا شیخ عبدالجواد اصفهانی رفت و مکاسب را نزد مرحوم شیخ مرتضی حائری و مرحوم مجاهدی تبریزی فرا گرفت. استاد او در کفایه، مرحوم سلطانی طباطبایی بود.
او با اتمام دوره سطح به دروس خارج آیتالله العظمی بروجردی (ره)، آیتالله العظمی امام خمینی (ره)، آیتالله العظمی میرزا هاشم آملی (ره)، آیتالله العظمی محقق داماد (ره)، آیتالله العظمی گلپایگانی (ره)، آیتالله العظمی شیخ عباسعلی شاهرودی (ره) رفت و از محضر آن بزرگواران بهرههای بسیار برد. امّا استاد اصلی او در فقه و اصول، امام خمینی (ره) بود. او در بخش حکمت نیز از محضر علامه طباطبایی (ره) بهرهمند شد شرح منظومه حکمت را نیز از آیهالله منتظری آموخت. او در درس های اخلاق استادان خود نیز حاضر میشد.
آیتالله محفوظی در سال های تحصیل خود با فضلای بسیاری رابطه دوستی داشت و درس های آموخته را مباحثه میکرد که از آن میان میتوان آیتالله محمدی گیلانی، شهید هاشمینژاد و شهید شیخ عبدالحسین رضایی و شیخ محمدباقری طاهری شاهرودی را نام برد.
فعالیت های علمی و فرهنگی:
آیتالله عباس محفوظی تا به امروز، تلاش های فرهنگی بسیاری را به انجام رسانده. او که از نخستین سال های تحصیل به تدریس میپرداخته، بارها و بارها کتب دوره مقدمات و سطح را به طلاب مستعدّ و فضلای بسیاری درس داده است؛ و سال هاست که به تدریس خارج فقه میپردازد و طلاب بسیاری را از درس و اخلاق خود بهرهمند میسازد. او در زمینه علوم عقلی نیز به تدریس کتب فلسفی، از جمله شرح منظومه سبزواری پرداخت. همچنین وی کتابی در زمینه ولایت فقیه نگاشته است و کتاب های بسیاری از ایشان نیز در دست چاپ است.
فعالیت های سیاسی:
آیتالله محفوظی در کنار تحصیل و تدریس، همواره از مبارزه بر ضد رژیم پهلوی باز نماند و ضمن شرکت در جلسات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، زیر بسیاری از اعلامیههای افشاگرانه آن مرکز را امضا کرد. او در رژیم گذشته بارها مورد تعقیب، بازجویی و تبعید قرار گرفت و با پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان یار امام خمینی و همراه رهبری انقلاب شناخته میشد. آیتالله محفوظی تا اواخر در قم به تدریس و تربیت طلاب اشتغال داشت.
برخی از تحقیقات و کتب منتشره عباس محفوظی عبارتند از:
۱ کتاب خمس
۲ کتاب زکات
۳ کتاب حدود
۴ کتاب دیات
۵ کتاب قصاص
۶ کتاب تقلید
۷ کتاب حج - جلد اول (چاپ اول)
۸ سلوک کعبه
۹ مجموعه تفسیر قرآن کریم
۱۰ اخلاق اسلامی (چاپ دوم)
۱۱ تاریخ قرآن
۱۲ اندیشههای بنیادین در اخلاق اسلامی
۱۳ حاشیه تحلیلی بر عروه الوثقی
۱۴ تقریر دروس خارج آیات عظام بروجردی و خمینی
۱۵ عرفان و عبادت (چاپ پنجم)
۱۶ امام حسین و عاشورا
۱۷ جوان و اصول عقاید
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون