شعارسال: جمعیت فعلی تهران و البرز بین ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر تخمین زده می‌شود، که به معنای بارگذاری جمعیتی ۲۹ برابر توان اکولوژیکی در تهران و ۱۹ برابر در کرج است. استاندار تهران اعلام کرده که تراکم جمعیتی تهران ۲۱ برابر میانگین کشوری است و جمعیت فعلی حدود ۴ برابر توان اکولوژیکی این شهر است. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، در واکنش به اظهارنظر‌ها درباره تأثیر ساخت‌وساز بر مصرف آب پایتخت معتقد است که، «اگر وزیر یا معاون مربوطه هم حضور داشتند، همین نکته را مستقیم به ایشان می‌گفتم. ما با واقعیت بحران آب مواجه هستیم، اما اینکه استدلال شود به دلیل کمبود آب باید ساختمان‌سازی در تهران ممنوع شود، پایه منطقی ندارد.»

این به این معناست که شهرداری تهران درنگاه ساده هیچ ایده‌ای ازتوان اکولوژیکی یک کلان شهرو یا توسعه پایدارشهری ندارد.

در سال ۱۴۰۱، جمعیت تهران با احتساب اتباع خارجی حدود ۱۸.۵ تا ۱۹ میلیون نفر گزارش شده بود. پیش بینی میشود تا سال ۲۱۲۵ بیش از ۷۶ درصد جمعیت ایران شهرنشین خواهند بود. این توسعه برق آسا باعث شده توازن یا تعادل بین شبکه‌های شهری والگو‌های طبیعی از بین رفته و شبکه‌های شهری بر شبکه‌های اکولوژیکی آسیبپذیر تسلط یابند و موجب افت کیفیت و سلامت سیستم‌های اکولوژیکی شوند که حیات خود شهر نیزبه آنها وابسته است. درسطح ملی مناطق مسکونی شهری و روستایی (شامل شهر‌ها و روستاها) تنها حدود ۱ تا ۲ درصد از کل مساحت ایران را تشکیل می‌دهند. این شامل مناطق ساخته‌شده (ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها) است؛ که با احتساب زمین‌های کشاورزی و مناطق قابل استفاده برای توسعه انسانی مانند صنایع و غیره، درصد کل مساحت قابل سکونت به ۲۰ تا ۳۰ درصد می‌رسد.

به این ترتیب روشن می‌شود که چقدرسیستم توسعه شهری، برنامه مدون در مدیریت شهر‌ها و داشتن نقشه آینده نگرانه برای پراکندگی جمعیت و توزیع عادلانه امکانات اهمیت دارد. چرا واقعا شورای شهر تهران از واقعیت بحران‌های آن اینقدر فاصله دارد؟

۱. تمرکز بر مسائل سیاسی به‌جای مشکلات واقعی

۲. نبود برنامه‌ریزی علمی و بلندمدت

۳. ناهماهنگی بین نهاد‌ها

۴. بی‌توجهی به هشدار‌های زیست‌محیطی

۵. ناکارآمدی در مدیریت زیرساخت‌ها

۶. عدم توجه کافی به پدافند غیرعامل و آمادگی برای بحران

۷. فشار‌های اقتصادی و منافع گروه‌های خاص

۸. عدم مشارکت عمومی و آموزش شهروندان

۹. مدیریت حاشیه‌ساز و وعده‌های محقق‌نشده

برای همه این موارد نمونه‌ها و مقاله‌ای بسیاری وجود دارد.

بحران‌های اصلی تهران و واکنش ناکافی شورای شهر:

به اعتقاد دسته‌ای از منتقدین، وزن شورای شهر تهران، تناسبی با چالش‌ها و مشکلات این شهر نداشته و شورا بیشتر شبیه نوعی ویترین از مدیریت شهری است تا ساخت و ساختاری، موثر بر مدیریت شهر. برای روشن‌تر شدن موضوع در ادامه متن به مهمترین بحران‌های شهر تهران اشاره می‌شود.

* کم‌آبی: تهران با کاهش شدید منابع آب و خالی بودن سد‌ها مواجه است. شورای شهر اقداماتی برای حفظ فضای سبز انجام داده، اما این اقدامات کافی نبوده و خسارات جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد شده است.

* فرونشست زمین: برداشت بی‌رویه آب و حفر چاه‌های غیرمجاز، تهران را با خطر فرونشست مواجه کرده است. شورای شهر این موضوع را بار‌ها مطرح کرده، اما نتوانسته اقدامات مؤثری برای توقف آن انجام دهد.

* زلزله و سیل: تهران به دلیل قرارگیری روی گسل‌های فعال و ساخت‌وساز در بستر رودها، در برابر زلزله و سیل آسیب‌پذیر است. اما برنامه‌ریزی‌های شورای شهر برای مدیریت این بحران‌ها ناکافی بوده و حتی مانور‌های انجام‌شده (مانند مانور بوستان ولایت) تنها بخشی از مشکل را پوشش می‌دهند.

* ترافیک و آلودگی: ترافیک تهران به دلیل افزایش خودرو‌ها (۶ برابر ظرفیت خیابان‌ها) و آلودگی صوتی (۱۵ تا ۲۰ دسی‌بل بیش از استاندارد) بحرانی است. شورای شهر نتوانسته راهکار‌های مؤثری برای کاهش این مشکلات ارائه دهد.

* بافت فرسوده: ۷ درصد تهران بافت فرسوده است که ۱۷ درصد جمعیت را در خود جای داده و در برابر زلزله آسیب‌پذیر است. سیاست‌های تشویقی مانند اعطای تراکم، به جای کاهش تراکم، بحران را تشدید کرده است.

موارد اشاره شده، تنها بخشی از مشکلات شهر تهران است. تجربه و مصادیق تجربی چندین ده ساله نشان می‌دهد که شورای شهر تهران نه آمادگی و نه مسئولیت پذیری مواجهه با این بحران‌ها را دارند.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون