شعار سال: یکی از مهم ترین این طرح ها، بحث احداث پالایشگاه 100 هزار بشکه ای با سرمایه گذاری 2میلیارد و 886 میلیون یورویی یک شرکت اسپانیایی در منطقه کالی مانی شهرستان مرزی راز و جرگلان خراسان شمالی است که به شدت مورد توجه نخبگان منطقه و أفکار عمومی قرار گرفته است.
ابتدا نمایندگان محترم سابق شهرمان نسبت به ابعاد مختلف این طرح سوالاتی مطرح کردند و خواستار شفاف سازی درباره آن شدند. پس از مدتی، برخی فعالان سیاسی و اقتصادی و دست اندرکاران بخش خصوصی و کارشناسان با دیدگاه ها و خاستگاههای مختلف پرسش هایی درباره این طرح مطرح کردند.
در واقع، هر شخص و گروهی از ظن خود، درباره این پروژه وارد میدان اظهارنظر شد. با وجود انتشار شایعات و شائبه هایی درباره جنبه های مختلف این پروژه عظیم، بعضا بحث های تقابلی نیز ایجاد شد. برخی معتقدند دلیلی ندارد که سرمایه گذار و مسوولان استان درباره این طرح بخش خصوصی شفاف سازی کنند.
برخی نیز فضا و شرایط پروژه را ناقض این ایده می دانند. البته که نباید تصور کرد منظور پرسش گران از ابهام زدایی درباره طرح، ارائه طرح توجیهی، مطالعه امکان سنجی و مسائل سری مربوط به هر پروژه بخش خصوصی است. موضوع، اطمینان بخشی به جامعه برای پیشگیری از تبعات اجرایی نشدن طرح در منطقه در جهت ترساندن دیگر سرمایه گذاران و نمایش دیگرگون و غیرواقعی فضای سرمایه گذاری در استان و آثار سیاسی و اجتماعی اجرا نشدن احتمالی آن است.
...
با این وصف، به موضوع احداث پالایشگاه کالی مانی از دو دیدگاه می توان نگریست؛ یکی از دید سرمایه گذار و دیگری از دید مردم استان.
سرمایه گذار واقعی به درستی درپی سهولت فعالیت هایش أعم از صدور مجوزها، تسهیل ضوابط، سهل گیری مسوولان و اساسا کاهش بروکراسی اداری در مسیر فعالیتش است. اگر انتظار داریم سرمایه گذاران به استان ما بیایند، باید مسیر را برایشان هموار کنیم، نه اینکه برای هر اقدامی دنبال سخت گیرانه ترین و زمانبر ترین مواد قانونی و مسیر انجام کار باشیم.
بی دلیل نیست که می گویند تجمیع سرمایه در بانک های استان ما متناسب با میزان اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان و سرمایه گذاران نیست. این عدم تناسب به مفهوم خروج سرمایه از خراسان شمالی به استان های دیگر یا پایتخت است.
پس، باید با سرمایه گذار همراهی کرد و از انتفاع بردن او نگران نشد. حتی پا را فراتر می گذارم و می گویم باید برایش فرش قرمز پهن کرد و به مسیر درآمدزایی اش کمک کرد. چراکه انتفاع سرمایه گذار به مفهوم ایجاد منفعت برای منطقه و مردم است. هم از این جهت که دیگر سرمایه گذاران را برای حضور در استان ترغیب می کند و هم برای مردم منطقه اشتغال ایجاد می کند و البته باعث توسعه استان می شود.
این یک وجه ماجراست. سویه دیگر موضوع، نگرانی مردم و نخبگان جامعه از سوء استفاده هایی است که بعضا از سوی سوداگران انجام شده و سرمایه گذاری به شکل کاذب و ادعایی در جهت گرفتن تسهیلات و امکانات و مجوزها و استفاده از آنها در مسیرهای دیگر و نه بخش تولید بوده است.
طبیعتا هر دو نوع این تجربه ها در همین استان خودمان هم به وقوع پیوسته و دلیل اصلی حساسیت درباره احداث پالایشگاه کال إیمانی نیز همین است.
مهم ترین سوالاتی که باید از سوی مسئولان استان در جهت ایجاد همگرایی و حمایت از انجام این طرح بزرگ بیش از سه میلیارد دلاری پاسخ داده شود، اینها هستند که؛
منافع این شرکت اگر نخواهد پروژه را پیش ببرد، چه خواهد بود؟ ظاهرا بحث استفاده از صندوق توسعه ملی و وام حتی برای سهم یک صدم درصدی سرمایه گذار داخلی در میان نیست.
سوال دوم این است که اگر بعد از مهلت شش ماهه این پروژه پیش نرفت، چه کسانی پاسخگوی أفکار عمومی هستند؟ در واقع چه کسانی مسوولیت آن را می پذیرند؟
در واقع، پیکان سوالات به سوی مسوولان استان است.
حالا چرا این سوالات پیش آمده است. دلیلش دو نکته بسیار مهم یعنی موضوع حمل و نقل ماده اولیه یعنی نفت خام و محصولات نهایی و همچنین بحث لجستیک آن یعنی اطمینان بخشی زنجیره تامین ماده اولیه است. می گویند صد هزار بشکه نفت مورد نیاز روزانه پالایشگاه به وسیله تانکر از بندر بین المللی امیرآباد به استان منتقل خواهد شد.
یعنی نفت مورد نیاز از حوضه نفتی دریای خزر تامین می شود. به همین دلیل، باید به بحث منابع نفتی حوضه دریای خزر اشاره کنیم.
مهم ترین منابع نفت و گاز در حال تولید از خزر عبارتند از : آذری - چراغ- گونشلی.( حدود 800 هزار بشکه نفت در روز و شاهدنیز حدود 6 میلیارد متر مکعب گاز در سال ) و چلکن ترکمنستان (حدود 100 هزار بشکه نفت در روز) بقیه کشورهای ساحلی خزر تولید از منابع offshore ندارند. میادین فیلانوفسکی روسیه، کاشغان قزاقستان و سردار جنگل ایران هنوز به مرحله تولید نرسیده اند.
با این وصف، باید با رویکرد لجستیکی هم به مساله نگاه کرد. منابع مورد نظر پالایشگاه از کجا تهیه می شود؟
پرسش بعدی که نوعی طرح آلترناتیو هم هست، این است که چرا بحث ترانسفر تانکر از امیرآباد است؟ چرا بحث احداث پایپ لاین مطرح نیست؟ هم مطمئن تر است و خطرات کمتری به همراه دارد. هم بسیار کمتر به شرایط آب و هوایی دو یا چند منطقه ترانزیتی وابسته است و هم اینکه به دلیل سرمایه گذاری دو یا چند کشور در ساخت آن، هزینه های استفاده نکردن از آن بالاست.
اساسا در دنیای امروز یکی از مظاهر امنیت ملی در روابط میان کشورها توسعه خطوط لوله انتقال نفت و گاز است. یکی از دلایل تحریم نشدن روسیه توسط اتحادیه اروپا پس از ماجرای إلحاق کریمه به روسیه، همین مساله وابستگی اروپا به گاز روسیه از طریق خطوط لوله بود. از سوی دیگر، یکی از بزرگترین مشکلات توسعه ای استان ما، بحث زیرساخت های حمل و نقلی است. برای این مساله، چه فکری کرده ایم؟ البته با مشخص شدن زمان بندی پروژه، شاید بتوان برای این مساله چاره جویی کرد و برنامه ریزی استان را به سمت ایجاد سریع تر زیرساخت های حمل و نقلی هدایت کرد.
برای ایجاد همدلی و همگرایی منطقه ای در حمایت از این طرح مهم، به نظر می رسد باید مسوولان دست اندرکار و همچنین سرمایه گذاران داخلی و خارجی در یک گفت و گوی مطبوعاتی پاسخگوی ابهامات باشند و همچنین برنامه هایشان را به صورت مشخص بیان کنند. این مساله، برای پروژه ای عظیم با این ابعاد فعالیت و حجم گسترده و البته حساسیتی که در أفکار عمومی ایجاد شده، ضروری است.
به این ترتیب، با روشن شدن جدیت سرمایه گذاران و مسوولان، می توان أفق روشنی در مسیر توسعه استان متصور شد. در مسیر توسعه هم باید اعتماد کرد و هم هوشیار بود.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی استان خراسان شمالی (ایرنا)، تاریخ 12 بهمن 95، کد مطلب: 82409154: www.irna.ir