شعارسال: قلعه جلال‌الدین در فاصله پنج كيلومتري غرب شهرستان گرمه، یکی از برجسته‌ترین قلعه‌های نظامی خراسان شمالی محسوب می‌شود که در سده‌های ششم تا هفتم هجری ساخته شده است.

این قلعه بر روی تپه‌ای نسبتاً مرتفع سنگی که در حدفاصل بین گرمه و جاجرم قرار دارد، با مصالحی چون سنگ و ملاط ساروج و گاها آجر ساخته‌شده و دارای پلاني شش‌گوش با شش برج مدور در اطراف آن است كه درب ورودي آن در ضلع جنوب واقع‌شده و در سال‌های گذشته نیز عمارتي در بالاي این درب مشاهده می‌شد.

قلعه جلال‌الدین که ارتفاع برج‌ها و ديوارهاي آن حدود ۱۲ متر است؛ در واقع در داخل از چهار اطاق در ميان این برج‌ها ساخته‌شده و خمره‌هایی نيز در بدنه ديوارهاي داخلي و قطور قلعه جهت جمع‌آوری آب و آذوقه ايجاد شده است.

در ضلع جنوبي و سمت راست درب ورودي اين قلعه راه‌پله‌ای جهت دسترسي به برج‌ها براي انجام كارهاي نگهباني وجود دارد و روزنه‌هایی نیز در تمام طول ديوارهاي اطراف و برج‌ها ايجاد شده است.

موقعیت ساخت بنا در بلندی کوهی ستبر، با دیوارها و برج و باروهای مرتفع، قلعه جلال‌الدین را به دژی مستحکم و نفوذناپذیر تبدیل می‌کرده است، دژی که شکوه و عظمت آن در حال حاضر نیز با اجرای طرح‌های نوین گردشگری در این محدوده، شوکت و زیبایی خاصی یافته و همه‌ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.

چشمه آب شيرينی نیز موسوم به چشمه جلال‌الدین در پایين قلعه در قسمت جنوب غربي آن وجود دارد که آب آن به طرف جنوب شرق و به سمت دشت‌های تشنه جاجرم جريان دارد.

در خصوص اینکه قلعه جلال‌الدین به چه شخصیتی منتسب می‌شود؛ ۱۲ نظریه مختلف وجود دارد، یکی از این نظریه‌ها این قلعه را به جلال‌الدین سلجوقی، دیگری به جلال‌الدین بنیان‌گذار سلسله جلالیه و نظریات دیگر نیز به افراد و شخصیت‌های تاریخی و نظامی مختلفی منتسب می‌کنند، اما نظریه‌ای که در حال حاضر مطمئن‌تر و محتمل‌تر از بقیه به نظر می‌رسد؛ نظریه‌ای است که این قلعه را یک قلعه نظامی مربوط به قرن هفتم هجری (حدود ۸۰۰ سال پیش) شناخته و آن را به سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه منتسب می‌دارد.

بر اساس این نظریه این قلعه به دستور سلطان جلال‌الدین و در عصر حمله مغول به ایران، در جریان جنگ‌وگریزهای سلطان جلال‌الدین و در زمانی که وی پس از مرگ پدرش در جزیره آبسکون (آشوراده کنونی)، از جانب مازندران به سمت شرق ایران حرکت نمود تا خود را برای مقابله با سپاهیان مغول آماده سازد، ساخته شده است.

این قلعه در گذشته دو یا سه طبقه بوده و گفته می‌شود که یک تونل یا راه زیرزمینی مخفی، این قلعه را به شهر جاجرم مربوط می‌ساخته است. وجود یک چشمه پر آب در دل کویر و در پای تپه این قلعه می‌تواند یکی از مهمترین دلایل بنای قلعه در این مکان باشد، از دیگر دلایل بنای این قلعه در این مکان می‌توان به موقعیت استراتژیکی و مشرف بودن آن بر سراسر منطقه اشاره کرد.

این اثر تاریخی در سوم بهمن سال ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۵۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و هم‌اکنون نیز مسافران زیادی از این قلعه‌ی تاریخی بازدید می‌کنند.

خاطرنشان می‌گردد شهرستان گرمه در فاصله ۱۷۰ کیلومتری جنوب غربی بجنورد مرکز خراسان شمالی واقع شده است.