برآوردها نشان می‌دهد که مواد مخدر سالانه چیزی در حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور خسارت وارد می‌کند؛ هزینه‌هایی که مستقیم یا غیرمستقیم از مصرف، درمان، مقابله، بازداشت و پیامدهای اجتماعی ناشی می‌شود. در سال ۱۳۹۹، بیشترین تعداد مرگ‌ومیر ثبت‌شده ناشی از اعتیاد با رقم ۴۶۰۰ نفر گزارش شده و در سال‌های اخیر نیز به طور متوسط حدود دو هزار نفر سالانه جان خود را از دست می‌دهند. افزایش مصرف مواد صنعتی، کاهش سن آغاز مصرف و رشد تعداد زنان و جوانان معتاد، نشانه‌هایی از گسترش و تغییر الگوی اعتیاد در کشور است. بر اساس داده‌های رسمی، میانگین سن شروع اعتیاد در ایران به حدود ۲۴ سال رسیده؛ هرچند این عدد از میانگین جهانی (۱۹ سال) بالاتر است، اما روند نزولی آن در ایران زنگ خطر جدی برای آینده جامعه به شمار می‌رود.یکی از تغییرات مهم در الگوی مصرف، رشد سریع مصرف ماده مخدر «گل» است. این ماده که در دهه ۹۰ در رتبه ۶ یا ۷ مصرف قرار داشت، اکنون پس از تریاک و شیشه، سومین ماده پرمصرف در کشور شده است. طبق آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، در گروه سنی نوجوانان (۱۵ تا ۱۸ سال)، ۶۶ صدم درصد مصرف گل و ۲۵ صدم درصد مصرف حشیش ثبت شده است. این آمار در میان جوانان به ترتیب ۳.۳ درصد و ۲.۵ درصد می‌رسد. ناکفته نماند که این اعداد مربوط به درصد مصرف‌کنندگان مواد مخدر هستند، نه کل جمعیت.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور از تجهیز ۱۷ «موبایل‌ون» جدید در کشور خبر داد.وی با بیان اینکه در حال حاضر ۳۸ دستگاه موبایل‌ون در حال فعالیت هستند، گفت: تاکنون از این ۳۸ دستگاه، ۳۷ دستگاه به مردان و یک دستگاه را به زنان ارائه خدمت می‌کردند که از این پس قرار است این دستگاه‌ها، به هر دو گروه زن و مرد خدمات ارائه کنند. لازم به توضیح است که «موبایل ون» در عین حال که فضای امن و خصوصی برای ارائه مشاوره و انجام مصاحبه های انگیزشی، انجام تست تشخیص سریع اچ آی وی و ارائه خدمات پزشکی همچون پانسمان را فراهم می آورد. امکان انتقال موارد اورژانس به بیمارستان و انتقال افراد به مراکز درمان و کاهش آسیب را نیز دارد. این طرح از اردیبهشت 1397 در کشور ، راه اندازی شده است.

قیمت بسیاری از کالا‌ها و خدمات تابع تورم است، اما تغییر قیمت برخی کالا‌ها از جمله مواد مخدر تابع تورم عمومی و تغییر قیمت آن نیست و به متغیر‌های دیگری بستگی دارد. به عنوان مثلا تریاک در یک سال گذشته افزایش قیمت زیادی پیدا کرده و تقریبا دو برابر شده است و اکنون قیمت یک کیلو تریاک به حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است. علت احتمالی این افزایش قیمت شاید ممنوع شدن کشت خشخاش و کاهش تولید تریاک در افغانستان است. مصرف‌کنندگان مواد مخدر در ایران حدود سه میلیون نفر برآورد می‌شوند و با خانواده‌های آن‌ها حدود ۱۲ میلیون نفر در ایران درگیر مساله اعتیاد هستند. این بازار بزرگ سالانه با احتساب هزینه مواد، درمان و نگهداری و هزینه‌های زندان متخلفان سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار به اقتصاد ایران ضربه می‌زند. بنظر می‌رسد این افزایش قیمت، باعث افزایش گرایشات به سمت روانگردان‌های صنعتی شود. اگر هر چه زودتر برای خطر گسترش مواد روانگردان در کشور فکری نشود با فاجعه‌های بزرگی مواجه می‌شویم، تریاک هر چقدر هم ماد مخدر خطرناکی باشد، اما معتادان به این ماده سنتی درمان پذیر هستند و روش‌های درمان آن با متادون، شربت تریاک و روش‌های دیگر درمان وجود دارد، اما بسیاری از مواد روانگردان درمان مشخصی ندارند

کتاب «دوبارگی؛ روایت‌هایی از اعتیاد و رهایی» روایت افرادی است که سال‌های مهمی از زندگی‌شان را در گیر ودار اعتیاد سپری کرده‌اند. زندگی، خانواده و کار خود را از دست داده‌اند، به آخر راه رسیده‌اند و در آخرین قدم دوباره به زندگی برگشته‌اند. این کتاب به قلم «فردین آریش» (متولد خوزستان با تحصیلات در حوزه جامعه شناسی) بوده که در انتشارات سوره‌مهر با شمارگان ۱۲۵۰ نسخه به تجدید چاپ رسیده است. آریش در مقدمه کتاب آورده: «من این شانس را داشته‌ام که در طی دو سال، ضمن ساعت‌ها گفتگو، همراه و معاشر کسانی باشم که اعتیاد را تجربه کرده‌اند. «خدا مرام می‌گذارد»، «ققنوس در آتش»، «خیاطی مجذوب»، «یک عمر غریبگی»، «رلمان را خوب بازی کنیم»، «بچه دروازه‌غار»، «سلام متین هستم یک معتاد»، «وقتی برج‌های دوقلو سوخت»، «معجزه دست‌های خالی» و «امام حسین نجات می‌دهد» از جمله ده روایت این کتاب هستند که با زبانی واقع گرا و غیر ترحم برانگیز، نوشته شده اند.

برنامه ریزی روی نیروی انسانی یک کشور و ارتقا تولید ملی بواسطه حضور شهروندان سالم و فعال، از الزامات اولیه جریانات توسعه طلب می باشد. وقتی به آمار حدودا پنج میلیون نفری مصرف‌کننده مستمر و غیر مستمر مخدر‌ها در کشور می رسیم، وقتی با احتساب جمعیت خانواده‌ها، قریب به ۱۵میلیون نفر از ایرانی‌ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم با مسأله سو مصرف مواد مخدر روبرو هستند؛ باید زنگ های خطر برنامه ریزی جهت بهره گیری موثر از نیروی انسانی به صدا در بیایند. آمار‌ها نشان می‌دهند که این میزان برابر با یک ششم جمعیت کشور است ( درگیری خانواده ها با سو مصرف مواد مخدر توسط حداقل یک عضو خانواده). به نگاهی تخصصی تر، یک بیستم جمعیت کشور، عملا توان وارد شدن به چرخه تولید و فعالیت را نداشته و عملا درگیر انواع مخدرها و نشئگی ها و خماری ها هستند.

طبق اعلام سازمان بهزیستی کشور بالغ بر ۱۰۸۲ مرکز اقامتی و کمپ ترک اعتیاد فعال در سطح کشور از سوی این سازمان مجوز دریافت کرده اند و مراکزی هم به صورت غیرمجاز در این زمینه فعالیت می‌کنند که آمار دقیقی از تعداد آنها در دست نیست! مسوولان و متولیان حوزه مواد مخدر می‌دانند كه راه‌اندازی مراكز ترك اعتیاد (با متادون) علیرغم تمام پیچ‌وخم‌های اداری، برای شخص دریافت‌کننده مجوز، سود قابل توجهی به همراه دارد. در یک نمونه پرتکرار می‌توان به نشت متادون‌های سهمیه‌ای این مراکز به بازار اشاره کرد که از سود‌آوری بالایی حکایت دارد. مراکزی که ظاهرا بار درمان چند صد هزار بیمار معتاد را به دوش می‌کشند و به دلیل ضعف نظارت، تخلفات متعددی را مرتکب می‌شوند.

جنایت مرگبار کمپ ترک اعتیاد لنگرود با دستگیری مجرم وارد فاز جدید گردید. موضوعی که می تواند برای مدیران کوته بین درس عبرتی باشد برای افزایش خویشتن داری و پرهیز از قضاوت های سطحی و کم اساس. برخی از مدیران در ساعات اولیه این حادثه، صحبت از آتش گرفتن پرده و بخاری و یا اتصال سیم های برق می کردند. پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، از ابتدای داستان، لزوم نظر داشت به سناریوی عامدانه بودن جریان را مطرح نمود. پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، مجدد خدمت خانواده های داغدار این حادثه دردناک، عرض تسلیت داشته و از خداوند منان آرزوی صبر برای بازماندگان دارد.

چند روز پیش ۳۲ نفر در آتش‌سوزی مرگبار کمپ لنگرود سوختند و خاکستر شدند. دیروز باقی‌مانده جنازه‌ ۲۹ نفر از این افراد را که پنج نفرشان خدمه بودند، تحویل خانواده‌هایشان دادند تا به خاک بسپارند. ابعاد این فاجعه‌ کم از واقعه متروپل آبادان نداشت، اما واکنش‌های گسترده‌ای به آن نشد. این کمپ خود مراجعه با مجوز بهزیستی و به صورت قانونی فعالیت می‌کرد. مدیرش از هر فرد بستری‌شده، ماهی چهارمیلیون دریافت می‌کرد. سوال اینجاست که آیا ما فقط با یک حادثه موردی روبر و هستیم؟ خیر. پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، لیست اولیه و خبری شده اتش سوزی کمپ های ترک اعتیاد در ده سال گذشته را منتشر کرد و در گزارش حاضر به قلم خانم فاطمه علی اصغر، ابعاد این فاجعه در پنج سال اخیر، به تفضیل مورد بررسی قرار گرفته است. آیا دادستان محترم ، قصد ورود به ایمنی و استاندارد کمپ های ترک اعتیاد را ندارند؟با توجه به تعقیب قضایی مدیرکل بهزیستی استان گیلان ، آیا اتهام قصور، تقصیر، اهمال یا ترک فعل خاصی بر رئیس سازمان بهزیستی کل کشور وارد نیست؟

کمپ را می توان بنوعی زندان تشبیه کرد. زندانی که مجرم با پای خودش برای بهبود و اصلاح ، بدان مراجعه کرده است. سوال اینجاست که ایا به اسم بهبود و اصلاح و ترک اعتیاد، مجاز به هر گونه رفتار با او هستیم؟ دنیا در خصوص داستان زندان ها ، تغییر رویکرد داده و آیا قابل پذیرش است که ما هنوز درمانده در بحث شرایط غیراستاندارد کمپ های ترک اعتیاد باشیم. سازمان بهزیستی در بحث نظارت موثره در این حوزه اهمال ،ترک فعل، قصور و حتی بعضا تقصیرهای قابل اثبات در دادگاه داشته ( در صورت نیاز آماده ورود حقوقی هستیم) و امیدی بدان نیست. هنوز حادثه درگذشت 32 نفر در لنگرود را فراموش نکردیم. حادثه ای که وزیر فهمیده تعاون ،کار و رفاه اجتماعی ، حتی برایش پیام تسلیت و همدردی هم نفرستاد (شاید قیاس مع الفارق باشد ، اما یاد حدیثی از امام ششم افتادیم که مومنین را از بی تفاوتی و تمسخر و طعنه زدن بر شرایط دیگران منع کرده و وعده داده که خود فرد تا بدان مبتلا نشده، از دنیا نمی رود). این بار حادثه دلفان بخیر گذشت ، فردا قرار است در کجای این کشور، خدای ناکرده تکرار حادثه کمپ داشته باشیم؟

کمپ ترک اعتیاد گام اول رهایی شهرستان لنگرود در صبحگاه روز جمعه دوازدهم آبان ۱۴۰۲ دچار اتش سوزی منجر به فوت ۳۲ نفر و سوختگی شدید ۱۷ نفر گردید.این در حالی است که در مردادماه همین امسال شاهد حریق در مرکز نگهداری کودکان گرگان بودیم و در بهمن سال سال گذشته، مرگ یک معلول اعصاب و روان در اراک و غیره. در ده سال اخیر، خوادث متعددی از آتش سوزی در کمپ های ترک اعتیاد گزارش شده است و سازمان بهزیستی و سایر نهادهای متولی،حساسیت موثر خاصی از خود نشان نداده اند. تا لحظه مخابره این خبر ، نه معذرت خواهی و پیام تسلیتی از طرف وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی( سید صولت مرتضوی) صادر شده و نه استعفای رئیس سازمان بهزیستی کل کشور را دیده ایم. حوزه نظارت بر مراکز سازمان بهزیستی دارای مشکلات عدیده ای است که عموما با کم توجهی برای رفع همراه می باشد. پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، مراتب تسلیت خود را خدمت خانواده جانباختگان این حادثه اعلام می دارد.

«کمیکال» که کانابینوئید سنتزی، ماده‌ای شیمیایی، روانگردان و مصنوعی است یا روی گیاهان خشک و خرد شده اسپری می‌شود تا بتوان این گیاهان را کشید و یا اینکه مایع آن فروخته می‌شود تا به صورت بخوری یا با استفاده از سیگار الکترونیکی و وسایل دیگر استنشاق شود حال آنکه در بازار، این فرآورده‌ها بخور مایع یا گیاهی هم نامیده می‌شوند. سوال اینجاست که سازمان‌های متولی خصوصا بهزیستی و دانشگاه‌های علوم پزشکی در این خصوص چه اقداماتی را انجام داده اند؟ حیف حقوق ماهیانه و کسری بودجه دولتی حیف.

یک کمپ ترک اعتیاد مدت‌هاست با نظر هانی کرده اداره می‌شود اما این کمپ بدون مجوز فعالیت می کند. سازمان بهزیستی، هرگونه ارتباط با هانی کرده و صدور مجوز برای وی را رد و عنوان کرد: این شخص هیچ گونه همکاری در هیچ سطحی با سازمان بهزیستی نداشته است و هیچ مجوزی از سوی سازمان بهزیستی به این فرد داده نشده است.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران با بیان اینکه از هر ۱۰۰ زندانی ۴۳ زندانی مجرم مواد مخدر هستند، گفت: در کشور دستورالعملی برای درمان اعتیاد دختران جوان و خانم‌ها نداریم و این در حالیست که آثار مخرب یک زن معتاد از هزار مرد معتاد بدتر است.

به جرات می توانیم بگوییم که عملکرد سازمان های حمایتی و نهادهای پیشگیری از آسیب های اجتماعی در ایران در حد فاجعه است. حیف حقوقی که به جماعتی کارمند می دهیم تا مثلا خدمات تخصصی بدهند. این جماعت به نوعی درمانده در خودشان هستند، خدمات رسانی پیشگیرانه و مداخله در بحران، پیش کش. چه حالی به شما دست می دهد وقتی بفهمید دختر المپیادی دیروز، معتاد و قاتل امروز شده است؟ سازمان بهزیستی و سایر نهادهای تخصصی مرتبط کجا تشریف دارند؟ چه می کنند؟ البته وزارتی که وزیرش فلانی و بهمانی باشد، مشخص است که سازمان ها و زیربخش ها چه می شوند.

فرهاد اقطار معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نسبت به انتقاد‌ها درباره غربالگری معتادان متجاهر واکنش نشان داد و گفت: سیستم غربالگری نیاز به اصلاح دارد.

خیلی‌ها با این تصور که مسکالین یک ماده روان گردان جدید است جذب مصرف آن شدند. اما این مخدر نشاط آور پیشینه‌ای ۵ هزار و ۷۰۰ ساله دارد. بومیان جنوب آمریکا و مکزیک در مراسم آیینی این ماده را به عنوان تبرک به شرکت‌کنندگان می‌دانند. تنها مدت زمان کمی از مصرف بود که پیروان این آیین سودجویانه خود را در بهشت و در حال پرواز می‌دیدند! مسکالین به دلیل همین جذب سریع و بروز عوارض آنی نشاط آور در این قبایل نماند و مصرف آن خیلی زود فراگیر شد. حالا این سایکو اکتیو جای ال اس دی و ماشروم را در بعضی از دورهمی‌های جوانان گرفته است.

آنقدر نظارت‌های مدیریتی مان ضعیف بوده که می‌توان اعتیاد جوانان را به ارتفاع قله اورست و میزان تراکم ابر‌های پائیزه در فلات مرکزی ایران، ارتباط داد. ماموریت داشتن یا نداشتن مافیای اعتیاد به سرویس‌های خارجی، چند درصد این گردونه اهمال، قصور و تقصیر را توجیه می‌کند؟ آیا جای خجالت ندارد که در مقابل کم کاری‌ها و کم توانی‌های ناشی از عدم شایسته سالاری، توجیه گری و حاشیه گویی می‌کنیم؟ قسم یاد می‌کنیم که برخی از پست‌های مدیریتی در جمهوری اسلامی ایران بدلیل انتصابات غیر شایسته سالار، نوعی غصب شدگی دارند. کم توجهی به اعتیاد جوانان، بازی با آتش زیر خاکستر بینانسلی است.

موسوی‌چلک عنوان می‌کند: «به نظر بنده آنچه در حال حاضر انجام می‌شود، آب در هاون کوبیدن است و نتیجه‌ای در حوزه توانمندسازی افراد و کاهش معتادان رخ نمی‌دهد. تنها اتفاقی که می‌افتد این است که این افراد در خیابان نباشند. خیلی بدبین نیستم، ولی پروژه‌های مقطعی در حوزه آسیب‌های اجتماعی و به‌ویژه معتادان و بی‌خانمان‌ها جواب نمی‌دهد.»

رشد روز افزون کمپ‌های ترک اعتیاد غیرمجاز و تاثیر مخرب آن بر سرنوشت معتادانی که به این کمپ‌ها سپرده می‌شوند مساله‌ای است که هم علت و هم نحوه برخورد با آن‌ها مشخص است با این حال ستاد مبارزه با مواد مخدر هنوز به پیشنهادات مطروحه در این حوزه عمل نکرده است.

موادمخدر سالانه نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور ضربه می‌زند باید پرسید که مسوولان کشوری وقتی موادمخدر روزانه حدود ۵۰۰ میلیارد تومان در بخش درمان، بهداشت، مقابله و دیگر بخش‌ها، به کشور ضربه زده است چه کاری باید انجام دهند تا اعتیاد این همه ضربه به کشور وارد نکند. در این بین هر چه آمار زنان مبتلا به اعتیاد در جامعه افزایش پیدا کند درصد خانواده‌هایی که در معرض از هم پاشیدگی قرار می‌گیرند بیشتر و بیشتر می‌شود و این یعنی افزایش بزه‌های اجتماعی، افزایش آسیب‌های اجتماعی و ازهم‌گسیختگی اجتماعی.