کربلا واقعه ای واحد یا زنجیره ای از قبل و بعد؟
نوع نگاه عموم ما به واقعه کربلا، واقعهای واحد و رویدادی خونبار است که در آن شاهد شهادت امام سوم شیعیان هستیم. کمتر کسی از ما ریشههای کربلا را در بعثت حضرت رسول و جایگاه و فضیلت یابی بنی هاشم بر بنی امیه، خلافت علی و شهادت او، امامت امام حسن و رویدادهای دوران او میبیند. کمتر کسی به تداوم رسالت عاشورا از دریچه خطبههای زینب کبری، عرفان و ادعیه امام سجاد (صحیفه سجادیه)، علم گرایی امام باقر و فقه صادق مینگرد. در واقع، نگاه به کربلا آنهم با رویکرد صرفا حسینی و بدون نظرداشت به رویکردهای محمدی، علوی، رضوی و مهدوی، نمیتواند نگاهی کامل باشد. در ابن بین، منظومه شناختی و فکری، بلاغت گفتاری، تاب آوری روانی و توان مدیریتی و راهبری راهبردی یک واقعه شوم، آگاه سازی و حساس سازی جامعه مسلمین به عمق فاجعه حادث شده در کربلا توسط حضرت زینب، چون نخ تسبیحی میتواند تصور شود که مانع انقطاع زنجیره امامت گردید. زینب آینه مادرش فاطمه (صاحب خطبههای بعد از رسول الله در دفاع از امامت) بود در کربلا. تربیت در محیط وحیانی و رشدیافتن در محضر پیامبر (ص) و معصومین (جامعترین افراد در تفسیر و تأویل)، حضرت زینب (س) را مفسری بیبدیل کرد و خطبههای آکنده از آیات الهی ایشان شاهدی بر مقام تفسیری این بانوی بزرگ است.
زیارت حسین بن علی در روز عاشورا :
زیارت ناحیه مقدسه، یکی از زیارات مشهور امام حسین(ع) است. این زیارت در روز عاشورا و غیر آن خوانده می شود و به اصطلاح، از زیارات مطلقه است. این زیارات، آموزه هایی از عشق، معرفت، سوز، حماسه و توسل زائر به شمار می رود که در عین مرثیه بودنش مسؤلیت آفرین و حرکت ساز است. این زیارت، از امام زمان(ع) صادر شده است و صحنه کربلا و حادثه بزرگ عاشورا را به زیباترین وجه در مقابل چشمان اشکبار و قلب داغدار شخص زائر مجسم می نماید و او را در متن واقعه عاشورا قرار می دهد.
روایت ها و حکایت ها :
داستان آگاهی به امامت علی ابن موسی الرضا (امام رضا) توسط احمد بن موسی کاظم (پسر بزرگ امام موسی کاظم و برادر امام رضا)، شیوه شهادت احمد بن موسی کاظم، شیوه کشف قبر مطهر و نامیده شدن با لقب شاهچراغ، از داستانها و روایات جالب شیعی است. متن زیر در ابتدا اقدام به معرفی احمد بن موسی کاظم مشهور به شاهچراغ نموده و سپس حکایت کشف مزار شریف ایشان را تشریح کرده است. حرم شاهچراغ بعد از حرم مقدس امام رضا و حضرت معصومه، سومین حرم شریف مورد توجه شیعیان در ایران است. روایات متعددی از توسل به این اولیا الله و حاجت روایی و نذر به این بنده شایسته خدا، نقل گردیده که بیان انها (البته با تاکید بر علم الرجال و راست آزمایی و قابل اعتماد بودن سلسله راویان) از جذابیتهای خاص برخوردار میباشد. قابل ذکر است که در روند آشنایی و آگاهی از امور معنوی و بحث توسل، باید مراقب دوری از تقدیرگرایی دینی (اعتماد همراه با مثبت اندیشی منفعلانه با کنار نهادن عقلانیت و اراده ورزی) بود.
داستان یوسف نبی:
عموم نگاه ها به داستان زندگی حضرت یوسف حول داستان عشق و عاشقی زلیجا و پاکدامنی یوسف و غالبا با رویکردی درون دینی بوده است. غلبه این دیدگاه باعث شده، از برخی دیگر از جنبه های زندگی یوسف نبی غفلت شده و کمتر بدان پرداخته شود. سوالات و جنبه هایی نظیر اینکه حضرت یوسف چه زمانی به پیغمبری رسید؟ چگونه می توان از یوسف نبی و زندگی او برای مقابله با شهوات شدید غیر موقعیتی ( شهواتی که دارای یک دنباله قوی و یک موقعیت وقوع هستند) استمداد طلبی نموده و الگوبرداری کرد؟ چرا هیچ پیامبری از نسل یوسف نداریم؟ و ... .
کرامات واقعی از ائمه:
متاسفانه کم توجهی به بازبینی مستمر ادبیات دینی ، بعضا این فضا را آلوده به انواع غلو،تقدیرگرایی ، انفعال دینی ،بدعت ها و مواردی همانند نموده و از اصالت و حلاوت این فضا کاسته است. ذکر کرامات ائمه مبتنی بر مستندات (خصوصا کرامتی که سازگار با دنیای جدید ما باشد)، می تواند گامی جهت توسعه و تقویت فضای معنوی و تعمق یابی اعتقادی تلقی شود. در متن زیر بشکل مستند به خاطره آقای راست نژاد، معاون وقت مهمانسرای حرم مطهر امام رضا ، اشاره می گردد. داستان جعفر پلنگ ، غذای حضرتی و خادم افتخاری حرم. اگر دلت تان شکست ، ما را هم فراموش نکنید. التماس دعا.
مهدوی دامغانی و جایگاه امام حسن؛
محمود مهدوی دامغانی، مترجم قرآن و پژوهشگر قرآنی گفت: تربیت فرزندان امام حسن مجتبی (ع) به نحوی بود که آنچنان محبت سیدالشهدا (ع) در دل فرزندان ایشان قرار گرفته بود که حماسههای قاسم پسر نوجوانش و جانفشانی عبدالله دیگر نوجوانش در آغوش سیدالشهدا (ع) در کربلا مورد توجه همگان بود.
انحرافات اجتماعی زمینهساز قیام عاشورا؛
دنیاطلبی و رفاهگرایی برخی از عوام و خواص جامعه اسلامی در دوران امام حسین(ع) باعث شد تا افراد تأثیرگذار جامعه با اینکه میدانستند راه امام(ع) راه حق است، ایشان را تنها گذاشته و واقعه عاشورا پیش آید.
در برنامه ملاقات با حسین:
در برنامه ملاقات ، روایت محمدامین چیتگران در خصوص امام حسین شنیدنی است. امام حسین را به صفت کریم (کسی که به خوبی و بدی تو کاری نداشته و پذیرای وجودت برای حمایت و هدایت است) توصیف می کند. می گوید ته مهربانی است .مثل اون باباییه که قبل از اینکه تو بهش زنگ بزنی، اون به تو زنگ میزنه و جویای کم و کسری هاست.
مرور جریانات گوناگون فکری دوران مامون؛
دوران امام رضا از دورانهایی است که بحثهای کلامی از ناحیه جریانات گوناگون فکری به سرعت رو به رشد و توسعه گذاشته و در هر زمینه اختلاف نظر پدید آمده است. دو گروهی که ما آنها را به نامهای «معتزله» و «اهل حدیث» میشناسیم، در برپایی این جدالها و کشمکشهای فکری، بیشترین سهم را دارا بودند. خلفای عباسی نیز هرکدام به نحوی در این مسائل مشارکت میکردند، اما هیچ کدام با مامون قابل مقایسه نیستند.
انتظار در منظومه فکری شیعه؛
مهدویت یکی از دو بال مهمی است که موجبات پویایی اندیشه و جامعه شیعی را در طول تاریخ پر فراز و نشیب خویش فراهم آورده است.در گفتگو با دکتر علی آقاجانی متخصص حوزه کلام و الهیات سیاسی به بررسی نقش این عنصر مهم در منظومه فکری شیعی پرداخته شده است. وی بیان می کند که :در واقع مهدویت نقشی هویتساز در تکوین جامعه شیعی داشته که ابزار آن در عصر غیبت صغری عبارت است از نهاد وکالت و در دوران غیبت کبری رهبری یا نیابت عام را داریم که در ادامه به تکوین نهاد مرجعیت از یک طرف و نهاد ولایت فقیه از سوی دیگر منجر شده است. همچنین نکته مهم دیگر در این زمینه بحث شکلگیری دانش سیاسی و دینی است که دوران غیبت، چون به بحث اجتهاد منجر شده به شکلگیری گستردهتر آن کمک نموده است، زیرا کلام سیاسی و فقه سیاسی در این دوره تحول و تطوراتی را تجربه نمودهاند. گزارش کامل را در ادامه می خوانید.
حمید خویی محقق نهج البلاغه؛
حمید خویی محقق و پژوهشگر نهج البلاغه حقوق مردم در اندیشه امام علی (ع) را برشمرد و به حق نقد و آزادی بیان در سیره حضرت اشاره کرد و گفت: نقد حاکمیت تکلیف شرعی مردم است. اینکه زبان منتقدان را ببندیم و کسی اجازه نقد نداشته باشد یا نگران نقد باشد، هیچ وجه شرعی ندارد. امیرالمومنین علی (ع) را در مسجد کوفه با تندترین ادبیات نقد میکردند و امام (ع) هرگز واکنشی نشان نمیدادند.
حکمت نهفته در خطبه فدکیه؛
حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی مرجع تقلید شیعیان در درس خارج فقه خود به مقام علمی حضرت زهرا (س) اشاره کردند.
گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمین قنبرپور؛
با نبوت پیامبر اکرم و بر اساس منظومه فکری اسلام، تحولات بنیادینی در موقعیت و چایگاه زنان شبه جزیره عربستان و بعدها جهان اسلام و حتی زنان پیرو سایر مذاهب اهل کتاب ، بوجود آمد. تکریم جایگاه دختران ، تعریف حقوق زن در اسلام ، تعریف پارچوب های کرامتی برای زنان ، تاکید بر برابر پنداری ها و مساوات و مواردی همانند، بخشی از منظومه فکری دین اسلام بود که با نبوت پیامبر محقق شد. بحث جایگاه زنان در اسلام در شرایط کنونی مسلما از سطح بحث تاریخ اسلام گذر کرده است. سوال اینجاست که با این حد از توجه و تاکید، چرا بحث زنان به بحث های ناموسی و غیرت ، خانه داری و بچه داری، شکاف های جنسیتی و مواردی همانند تقلیل پیدا کرده و یا با رویکرد تقابلی با آزادی های غربی در حال دنباله گیری است؟آیا ما با آسیب حفظ کرامت ، پیچیده در محدودیت مواجه هستیم؟ چرا به سه موضوع بنیادین مرتبط با زنان یعنی رجل سیاسی، مقام اجتهاد و مقام قضاوت، ورود شفاف نمی کنیم.
سیره امام هشتم در آزاداندیشی؛
حجتالاسلام شکیبافر ضمن اشاره به بهرهگیری امام رضا (ع) از فرصت ولایتعهدی برای توسعه معارف اسلامی تصریح کرد: مامون دین را برای حکومت میخواست، ولی امام اگر حکومتی هم بخواهد برای دین میخواهد. یکی از جلوههای سیره علمی امام، مناظره و گفتگو است. گرچه مامون این فرصت را فراهم کرد تا امام را شکست بدهد، ولی امام از این فرصت استقبال کردند و با گفتگو به تبیین معارف پرداختند. مناظره و گفتگو بخشی از سیره علمی امام است و پیروان ادیان مختلف با آن حضرت به گفتگو پرداختند. برای گفتگو کردن انسان نیاز به آزاداندیشی دارد. انسان آزاداندیش گفتگو میکند. امام هم اینگونه بود و راه تحمیل عقاید خودش را در پی نگرفت. حاکمان قبل از مامون همه میخواستند افکار و عقایدشان را بر مردم تحمیل کنند، ولی امام هرگز اینگونه رفتار نکرد و از این فرصتی که مامون ایجاد کرده بود استفاده کرد و با آزاداندیشی به گفتگو و مناظره پرداختند و با شیوه علمی و بدون اینکه صبر و تحمل خود را از دست بدهد به تبیین عقاید خود پرداختند.
رئیسجمهور در مجمع جهانی اهل بیت:
حجتالاسلام رئیسی در آیین گشایش هفتمین اجلاس مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت (ع) گفت: جاهلیت مدرن از نظر ماهیت، همان جاهلیت قدیم، اما در ظواهر جدید است. تفاوت در این است که امروز نظام سلطه برای تبلیغ پیام جاهلانه خود همه امکانات از علم و فناوری تا قدرت رسانه را بکار گرفته است و میکوشد شاخصهای اخلاقی غلط را در جوامع حاکم کند.
ویژگی اصلی سیره پیامبر؛
غلامرضا ظریفیان دانشگاه و پژوهشگر تاریخ اسلام گفت: امام ویژگی اصلی سیره پیامبر را ظلمستیزی عنوان میکند، اما بنی امیه به دنبال این بود که کفرستیزی را جایگزین ظلم ستیزی کند و برای مبارزه با کفر، از ظالمان استفاده میکند و اینجا پای بنی امیه به قدرت باز و در آن محکم میشود.
گسترش اسلام ناب و فرهنگ تشیع؛
امام باقر(ع) از فرصتى که بر اثر رویارویى بنىعباس با بنىامیه پیش آمده بود استفاده کردند و به تشکیل حوزه علمیه و تربیت شاگرد پرداختند تا جایی که کارى عمیق و فرهنگى را پایهگذارى کردند که بعدها فرزندشان امام صادق(ع) با حدود چهار هزار شاگرد آن را توسعه دادند. امام باقر(ع) شاگردان برجستهاى مانند: محمد بن مسلم، زراره، ابوبصیر، جابر بن یزید جعفى، ابان بن تغلب حمران بن اعین، سدیر صیرفى ابوصباح کنانى، عبدالله بن ابى یعفور و دیگران را تربیت کردند که هر کدام فقیهى بزرگ، محدثى سترگ و عارفى دلآگاه و مرجعى ربانى شدند و نقش بهسزایى در گسترش اسلام ناب و فرهنگ تشیع داشتند.
حرم مطهر امام رضا(ع)؛
حرم مطهر امام مهربانی ها، پناهگاه و مقصد دلسوختگان و عاشقانی است که برای عرض ارادت از جای جای این کره خاکی به این قطعه از بهشت میآیند و دخیل اشک هایشان را بر پنجرههای ضریح مطهر حضرتش میبندند. چه خوش گفت است شاعر،ای حرمت ملجأ درماندگان، دور مران از در و راهم بده.
حجتالاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی؛
حجتالاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه و رئیس بنیاد فرهنگی امامت گفت: خطر غلات از خطر کیسانیه، زیدیه و حتی مخالفان بیشتر بود، زیرا غلات از یاران اهل بیت (ع) یارگیری و جریان منسجم شیعه را متفرق میکردند و جریان تصوف باطنی هم در این دوره نمایان شد.
مهمتر از ایثار چیست؟
عدالت از منظر علی (ع) آن اندازه اهمیت دارد که وقتی از او میپرسند عدالت بهتر است یا ایثار و احسان، ایشان میگوید: عدالت . علی قدرت را هدف خود قرار نداده و شاید مهمترین تفاوت بین مکتب سیاسی علی (ع) با سایر مکاتب همین باشد. علی از مسالمت آمیزترین روش ها و مسیرها، قدرت را در دست میگیرد و شبها به خانه مهاجر و انصار برای نصیحت کردن میرفتند. قدرت برای علی وسیله ای برای رسیدن به هدف بوده و آن هدف نیز چیزی جز قسط و عدالت نیست.علی قدرت را قربانی عدالت کرد.