شعارسال: عفرین، شهری در منطقه کوهستانی در شمال غرب سوریه است و در 60 کیلومتری حلب و در مجاورت استان «هاتای» ترکیه واقع شده است.

در سال 1922 فرانسوی ها که در حال ترسیم مرزهای جنوبی ترکیه بودند، منطقه کردباغ در شمال غرب سوریه را به دو قسمت تقسیم کردند؛ بخش ترکی با مرکزیت شهر کلیس و بخش کُردی با مرکزیت روستای عفرین!

ترکیه، عفرین را یکی از پایگاه های اجتماعی مهم پ.ک.ک می داند. گروهی که از سال 1984 درگیر جنگ با ارتش ترکیه است. با آغاز بحران سوریه کُردهای این منطقه به سرعت سلاح های خود را از خانه بیرون کشیدند و با تشکیل نیروهای دفاع مردمی، اقلیم خود مختار خویش را در این منطقه تاسیس کردند. تشکیلاتی که دمشق آن را به رسمیت نشناخت و ترکیه به طور طبیعی آن را تهدیدی غیر قابل قبول برای امنیت ملی خود تلقی کرد.

با شکست پروژه حمایت امریکایی ها از گروه های مسلح، واشنگتن، بر روی کُردها سرمایه گذاری کرد و با حمایت گسترده آنها توانست مناطق گسترده‌ای در شرق فرات، از شمال تا شرق سوریه را تحت نفوذ خود قرار دهد. اما عفرین به واسطه کنترل شهر اعزاز در شرق توسط گروه های تحت حمایت ترکیه و وجود عشایر عرب در آن از پیوستن به مناطق تحت سیطره شبه نظامیان کُرد تحت حمایت امریکا بازماند. روس ها هم که به دنبال این بودند که مانع از انحصار برگ کُردی در دست امریکایی ها شوند به درخواست کُردهای عفرین وارد این منطقه شدند و پایگاه نظامی خود را در آنجا تاسیس کردند.

با آغاز مذاکرات «آستانه» میان روسیه، ایران و ترکیه، خلع سلاح شبه نظامیان کرد عفرین به عنوان یکی از مطالبات اساسی ترک ها مطرح شد. مطالبه ای که روس ها به دنبال این بودند تا با ورود ارتش سوریه به این منطقه و از رهگذار آن یک معامله برد-برد را با ترکیه سامان دهند.

مطالبه ای که با مخالفت کُردها رو به رو شد تا ترکیه خود را آماده حمله نظامی به عفرین کند و چنین بود که عملیات ارتش ترکیه در 19 ژانویه از شمال، غرب، جنوب و شرق عفرین آغاز شد.

عملیاتی که به گزارش نشریه اسپوتنیک روسیه تا کنون بیش از 500 کشته و زخمی برجای گذاشته است و اکثریت آن را غیرنظامیان کُرد تشکیل می دهند.

سبز: کردها - بنفش: گروه های مسلح و قرمز: حکومت سوریه

با این حال برخلاف شعارهای حماسی که در آنکارا شنیده می شود، وضعیت میدانی در عفرین چندان مورد خوشایند فرماندهان ارتش ترکیه نیست. با وجود اینکه از آغاز عملیات شاخه زیتون در بیستم ژانویه، جنگنده های نیروی هوایی و توپخانه سنگین ارتش ترکیه، نواحی عفرین را هدف قرار می دهند اما پیشروی نیروها یا بسیار کند است و یا هیچ!

هر «تک» نیروهای مهاجم با «پاتک» مدافعین پاسخ داده می شود. به عنوان مثال وقتی هفته گذشته ارتش ترکیه اعلام کرد کنترل منطقه استراتژیک کوهستانی «برصایا» در شمال «اعزاز» را در اختیار گرفته چند ساعت بعد از همین نقاط عقب نشست.

دفاع سرسختانه، به کارگیری استحکامات دفاعی زیر زمینی مانند تونل ها و حفره ها، کمین و ضربات غافلگیرانه از تاکتیک هایی است که شبه نظامیان کُرد در مقابله با نیروهای مهاجم به کار می گیرند.

البته ارتش ترکیه در این عملیات تنها نیست و گروه های مسلح تحت حمایت آنکارا در شمال سوریه، به عنوان نیروهای پیشرو عمل می کنند. تیپ سلطان مراد، لشگر حمزه، سپاه شام و حرکت نورالدین زنکی از گروه هایی هستند که در عملیات عفرین مشارکت دارند.

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد درگیری ارتش ترکیه و شبه نظامیان کُرد، جنگ تبلیغاتی و روانی شدیدی است که طرفین علیه یکدیگر به کار گرفته اند. در کنار آمار و ارقام غیر واقعی که ترک ها از تلفات شبه نظامیان کُرد ارائه می دهند، کردها نیز اطلاعات نادرستی از خسارت هایی که به ارتش ترکیه و گروه های مسلح وارد کرده اند منتشر می کنند.

از ویژگی‌های دیگر عملیات عفرین، مشارکت گسترده زنان کُرد در درگیری‌ها است. هفته گذشته ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد شبه نظامیان وابسته به حرکت نورالدین زنکی، جسد یکی از جنگجویان کُرد با نام بارین کوبانی را مثله می‌کنند. انتشار این ویدیو، نه تنها خشم شدید کُردها را به همراه داشت بلکه افکار عمومی را در کشورهای مختلف جهان علیه عملیات ارتش ترکیه در عفرین برانگیخت.

بازتاب عملیات عفرین

با این همه آنچه در عفرین رخ می دهد برای امریکایی‌ها اهمیتی ندارد، البته به شرطی که این عملیات منحصر به عفرین باقی بماند. امریکایی‌ها اخیرا ترکیه را تهدید کردند در صورتی که نیروهای وابسته به آنها به سمت منبج در شرق حرکت کنند مورد هجوم جنگنده‌های ارتش امریکا قرار خواهند گرفت. خط قرمزی که با وجود تهدیدات اردوغان، بعید است ترک‌ها از آن عبور کنند.

اما روس ها! خروج نیروهای روسی از عفرین پیش از آغاز عملیات نشان داد آنها دست‌کم حاضر به حمایت کُردها در برابر هجوم ارتش ترکیه نیستند.

به گزارش منابع خبری روسیه به کردها پیشنهاد داده بود کنترل عفرین را به ارتش سوریه واگذارند. پیشنهادی که حزب سوریه دموکراتیک رد کرد. اظهارات چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه درباره اینکه روس ها مشکلی با عملیات ارتش ترکیه در عفرین ندارند نیز تردیدها درباره سکوت مسکو در برابر آنچه که در عفرین می گذرد افزایش داده است.

شکست ارتش ترکیه در عفرین را می توان یک شکست محاسباتی بزرگ برای روسیه تلقی کرد. محاسبه‌ای که نشان می‌دهد با هماهنگی تهران انجام نشده بود و به این ترتیب لزومی ندارد هزینه آن را ایران نیز بپردازد.

سفر چاووش اوغلو به تهران پس از آن انجام شد که رئیس جمهور روحانی از تداوم عملیات ارتش ترکیه در عفرین ابراز نگرانی کرد. اردوغان می‌خواهد هزینه این شکست را با ایران نیز تقسیم کند مساله‌ای که کارشناسان وزارت امورخارجه در مذاکرات آستانه باید به آن توجه داشته باشند.

از سوی دیگر شکست ارتش ترکیه در عفرین نفوذ امریکایی‌ها را در میان کردهای سوریه افزایش خواهد داد؛ موضوعی که مورد خوشایند هیچ یک از طرف های موجود در مذاکرات آستانه نیست.

هجوم هوایی اخیر امریکایی‌ها در شرق دیرالزور، نشان داد واشنگتن در حمایت از شبه نظامیان کرد مصمم است و تا زمانی که سهم خویش در آینده سیاسی سوریه را نگیرد حاضر نیست برگه کردها را رها کند؛ مساله‌ای که باعث پیچیده‌تر شدن آینده بحران سوریه خواهد شد.

کردستان سوریه، آخرین ایستگاه جنگ داخلی این کشور است، ایستگاهی که عبور از آن نیازمند یک بازی هوش‌مندانه با آنکارا است.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت عصرایران، تاریخ انتشار: 22بهمن1396، کدخبر: 592162: www.asriran.com