شعار سال: تبریز این روزها نه تنها آماده نوروز و پذیرایی از گردشگران داخلی شده، بلکه از دی‌ماه و با آغاز سال نوی میلادی، خود را مهیای حضور گردشگران سایر کشورهای اسلامی هم کرده است. با تصویب «تبریز 2018»، این شهر پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال جاری میلادی است؛ فرصتی که می‌تواند زمینه رشد و توسعه آذربایجان‌شرقی به ویژه تبریز را در بخش‌های مختلف مهیا کند. گفت‌و گوی ما را با مجید خدابخش، استاندار آذربایجان‌شرقی در این باره بخوانید.

در آستانه نوروز برای بهره برداری از رویداد مهم گردشگری «تبریز 2018» چه اقداماتی انجام شده است؟

این رویداد، فرصت بسیار خوبی است که ما با معرفی ظرفیت‌ها برای ارتقای گردشگری استان به ویژه شهر تبریز تلاش کنیم. به همین دلیل برنامه‌های خاصی پیش از نوروز، ایام نوروز و در طول سال 2018 که تقریبا با سال 97 خورشیدی همزمان است، برگزار خواهد شد. از مهم‌ترین اقداماتی که برای تسهیل گردشگری در این ایام صورت گرفته، افزایش ساعت کار بازاریان، هماهنگی با بانک ملی -برای اینکه گردشگران از ویزا کارت برای خرید استفاده کنند-، برنامه‌های ابتکاری اماکن گردشگری و هتل‌ها، تسلط کارکنان اماکن گردشگری به چند زبان زنده دنیا و تعیین چند روستا به عنوان اماکن بوم‌گردی است. از سوی دیگر‌ آموزش زبان انگلیسی در همه اماکن گردشگری از جمله روستاهای بوم‌گردی آغاز شده است. شهرداری تبریز هم به محض گرم شدن هوا آسفالت گسترده‌ای در شهر انجام می‌شود.

اگر بخواهید گردشگران را به تبریز دعوت کنید، 3 دلیلی که برای آن‌ها برمی‌شمرید، چیست؟

تبریز یک شهر تاریخ‌ساز محسوب می‌شود. حداقل در تاریخ معاصر، نهضت مشروطیت یا قیام مردم تبریز در 29 بهمن سال 56 مهم‌ترین واقعه‌های تاریخ‌ساز و اثرگذار این شهر محسوب می‌شود. از سوی دیگر، تبریز همیشه شهر اولین‌ها بوده است. دلیل سوم هم صنعت شهر به ویژه صنایع‌غذایی، چرم و سایر صنایع است. این 3 بخش را می‌توان با غیرت و آزادی‌خواهی، اهمیت فرهنگ و هنر و اشتغال‌زایی و صنعت‌گری تعریف کرد. گردشگران در این 3 بخش می‌توانند چیزهای زیادی در تبریز ببینند.

از گذشته در شهر تبریز ظرفیت‌های زیادی در این 3 بخش که گفتید ایجاد شده و رشد خوبی هم داشته است. اما این رشد منجر به توسعه و تولید ثروت نشده است. در این شرایط، رویداد «تبریز 2018» فرصت خوبی برای جذب سرمایه‌گذار و رسیدن به توسعه است. در این باره چه برنامه‌هایی دارید؟

دقیقا همین‌طور است. یکی از نتایج «تبریز 2018» ارتقای توسعه شهر با جذب سرمایه‌گذاری است. این سرمایه‌گذاری در 2 بخش می‌تواند به ثمر بنشیند؛ زیرساخت‌هایی مثل راه، راه‌آهن و نیروگاه و بخش اقتصادی. در هر 2 بخش پروژه‌های خوبی تعریف شده که نتیجه آن‌ها جذب سرمایه، بهبود فضای کسب‌وکار، رونق اقتصادی و توسعه شهر است.

شرط اول این اتفاق سرمایه‌گذاری است. یک سرمایه‌گذار چرا باید سرمایه‌گذاری در تبریز را به عنوان یک فرصت خوب شناسایی کند؟

تبریز به عنوان یک کلانشهر نه تنها در استان و شمال غرب بلکه در منطقه اهمیت بسیاری دارد و هر اتفاقی در این شهر منطقه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. جدای از اهمیت و علاوه بر حدود 2 میلیون نفر جمعیت و بازار، تبریز زیرساخت‌های هوایی، ریلی، جاده و خوبی دارد که می‌تواند برای سرمایه‌گذار جذاب باشد. از فرودگاه بین‌المللی تبریز ماهانه به طور متوسط هزار و 500 پرواز انجام می‌شود. اتفاقا به مناسبت 2018 بخش خصوصی پیشنهاد خرید هواپیماهای شش نفره از سوی سرمایه‌گذار داده شده است که می‌تواند حمل‌ونقل هوایی میان تبریز و همسایه‌های خارجی تبریز میسر کند. از سوی دیگر قصد داریم منطقه آزاد ارس را از طریق ریل به جمهوری‌آذربایجان وصل کنیم. منطقه آزاد، ویژه اقتصادی و شهرک سرمایه‌گذاری خارجی هم داریم. 5/1 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی استان آذربایجان شرقی نشان می‌دهد می‌توانیم به خودمان حق بدهیم از سرمایه‌گذار دعوت کنیم به تبریز بیاید. سرمایه‌گذاران هر وقت بخواهند در استان و به ویژه تبریز سرمایه‌گذاری کنند، من بدون نوبت در خدمت آن‌ها هستم.

یکی از موارد مورد توجه سرمایه‌گذاران تسهیل روند صادرات و واردات است. در این حوزه چه اقداماتی صورت گرفته است؟

در حال حاضر در گمرگ مدت زمان معطلی کالا برای صادارت به کمتر از یک روز رسیده است. این موضوع را نه فقط بر اساس گزارش اداره‌های مرتبط بلکه به نقل از تجار اعلام می‌کنم. همچنین مدت معطلی واردات هم از یک ماه به کمتر از یک هفته کاهش یافته است. همه فرآیندهای اداری صادرات و واردات هم به صورت اینترنتی انجام می‌شود و گمرک مجوز صادرات و واردات را در همان مرز صادر می‌کند.

بسیاری از سرمایه‌گذاران از همکاری نکردن بانک‌ها و از سوی دیگر، جریمه دیرکرد پرداخت تسهیلات شکایت دارند. برای بهبود وضع چه کرده‌اید؟

به غیر از جلسه ستاد تسهیل که مصوبه هیات وزیران است و در همه استان‌ها برگزار می‌شود، موارد خاصی هم بوده است که حتی در ایام تعطیل افراد را دعوت و جلسه برگزار کردیم تا مشکلات اداری سرمایه‌گذاران حل شود. ما امکان ارائه تسهیلات فقط تا 3 میلیارد تومان را در استان داریم و بیش از این مبلغ هر مشکلی وجود دارد، در سطح ملی است. تاکنون روال ما رفع مشکل بوده است و از همین رسانه هم اعلام می‌کنم هر بنگاه اقتصادی و سرمایه‌گذاری که با بانک‌ها در مرکز مشکل دارند، اعلام کند تا رایزنی کنیم.

علاوه بر موارد اعلام شده، شما مهم‌ترین موانع توسعه استان را چه می‌بینید؟

ساختار اداره کشور برای توسعه استان بر پایه سرمایه‌گذاری غیردولتی شکل نگرفته و طی چند دهه گذشته بر مبنای استخراج نفت و فروش آن بوده است. برای اصلاح این ساختار و با تاکیدی که در یک دهه گذشته بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داریم، باید بدانیم آن که می‌رود روبه‌روی وزارتخانه و اداره می‌نشیند و صحبت می‌کند، پیمانکار نیست و سرمایه‌گذار است. صحبت با سرمایه‌گذار نوع تعامل متفاوتی نیاز دارد. پیمانکار دنبال کار و صبور است، اما اگر سرمایه‌گذار فضا را مساعد نبیند، جای دیگری سرمایه‌گذاری می‌کند. به اعتقاد من این تعامل باید اصلاح شود که با آموزش امکان‌پذیر است. مانع دوم از نگاه من تمرکزگرایی است. همان‌طور که پیش از این هم گفتم، ما در استان امکان پرداخت تسهیلات تا سقف 3 میلیارد تومان را داریم و سرمایه‌گذاری که تسهیلات بیشتر نیاز دارد،‌ باید به پایتخت برود. برای رفع این مانع هم در حال رایزنی هستیم تا رقم در اختیار استان افزایش پیدا کند.

شما 2-3 دوره قبل در 2 حوزه مختلف معاون استاندار بودید. در دهه 60-70 یکی از انتقادها تنگ‌نظری میان مدیرانی بود که به نوعی با سرمایه‌گذاران در ارتباط بودند. حالا که در دهه 90 استاندار شده‌اید، این تنگ‌نظری به اعتقاد شما چقدر کمرنگ شده است؟

این مشکلات بیشتر نتیجه اختلاف‌نظر در تفسیر قوانین و تبصره‌ها بود که ما در تلاش هستیم اختلاف‌نظرها را کمتر کنیم. باید توجه داشت قوانین برای توسعه کشور تدوین شده است نه به عنوان مانع بر سر راه سرمایه‌گذاری. به همین دلیل شورای گفت‌وگوی بخش خصوصی و دولت پیش‌بینی و گفته شده اتاق بازرگانی به عنوان نماینده بخش خصوصی قوانین مخل را در این شورا مطرح کند تا موانع رفع شود.

پیش از این اعلام شد 80 درصد مصوبه‌های شورای گفت‌وگو اجرا شده است. چرا خروجی آن به صورت مشهود در بخش خصوصی دیده نمی‌شود؟

این شورا اسم دارد؛ در این شورا قرار است تفسیر موثق قوانین و تبصره‌ها برای تسهیل کار سرمایه‌گذاران ارائه شود. آن 80 درصد هم که اعلام شده، احتمالا مربوط به موارد خاص تعدادی از بنگاه‌ها بوده است که با مصوبه مشکلات‌شان حل شده است. مثلا در همین شورا تقسیط مالیات فعالان اقتصادی به مدیرکل استان تفویض شد تا کار تسهیل شود.

نمی‌شود در حوزه فرهنگ مشکل داشته باشیم، اما شهر توسعه یابد و سرمایه‌گذاری صورت بگیرد. شهرداری در این بخش آموزش شهروندی را آغاز کرده است. چقدر این موضوع جدی است؟ و چقدر برای آن هزینه خواهد شد؟

فعلا بخشی از این آموزش‌ها از سوی شهرداری و آموزش‌وپرورش آغاز شده است. این کار کاملا جدی و قرار است گسترش یابد، زیرا فرهنگ زیر بنای توسعه محسوب می‌شود. اگر به مسائل فرهنگی توجه نکنیم، در توسعه مشکل خواهیم داشت.

بسیاری از زیرساخت‌های شهر هنوز نیمه‌کاره مانده است. برای تکمیل این طرح‌ها که نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری دارند، چه اقداماتی صورت گرفته است؟

اولین دستور کار ، تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام است، زیرا هر سرمایه‌گذار جدید که به استان دعوت می‌کنیم به این پروژه‌ها اشاره می‌کند. مثلا راه‌آهن تبریز-میانه یک پروژه 17 ساله است. قرار شد برای تسریع این پروژه هر ماه از آن بازدید کنیم. تا‌کنون 4 بازدید انجام و تقریبا هر بار یکی دو مشکل پیمانکاران حل است. همچنین امسال نه تنها 100 درصد اعتبار مصوب پروژه بلکه 110 درصد اختصاص یافت که به کار سرعت بخشید. جاده سهند هم یکی از پروژه‌های نیمه‌کاره است که 150 تا 200 میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد. دولت این مقدار را نداشت و به همین دلیل با سرمایه‌گذار بخش خصوصی قرارداد امضا کردیم. 3-4 میلیارد تومان از وزارت راه پیش پرداخت دادیم که کار آغاز شود و توافق با سرمایه‌گذار هم در دولت تصویب شده است و پروژه به زودی آغاز می‌شود. نیروگاه بخش خصوصی در جلفا هم از پروژه‌های دیگر نیمه‌کاره بود که مشکل زیست‌محیطی داشت. مشکل حل و 12 بهمن امسال با هزار و 500 میلارد تومان سرمایه‌گذاری کلنگ‌زنی شد. در واقع می‌توانم همه پروژه‌های نیمه‌تمام در اولویت است.

قطعه‌سازان و ماشین‌سازان استان هم مشکلات زیادی دارند در حالی که با رفع مشکلات آن‌ها کارآفرینی خوبی انجام می‌شود و فضای کسب‌وکار بهبود می‌یابد. به نظر می‌رسد در حالی که کشور در حال نوسازی ناوگان جاده‌ای است، فرصت خوبی برای عرضه محصولات داریم. آیا با این رویکرد می‌توان تبریز را قطب سوم خودروسازی کرد؟

درباره قطعه‌سازان پیش از این همه گفته‌ام که هر هفته یک روز دو ساعت جلسه بگذاریم تا مشکلات آن‌ها را بررسی کنیم، اما فقط برای طرح مشکل نباشد. پیشنهاد هم بیاورند. اصل موضوع قطب سوم شدن تبریز پذیرفته شده است. تبریز هم این قابلیت را دارد، اما مجوز گرفتن تنها مهم نیست بلکه هنر بخش خصوصی است که این موضوع را محقق کند. بخش خصوصی کار را شروع کند، کنسرسیوم تشکیل بدهد و در حوزه امضای قرارداد با خارجی‌ها جدی وارد شود. ما هم از این موضوع حمایت می‌کنیم. اگر این‌ها محقق شود، تبریز هم قطب سوم خودروسازی کشور خواهد شد.

کمی هم به دغدغه‌های محیط‌زیستی بپردازیم. به نظر می‌رسد همت کافی برای احیای دریاچه ارومیه وجود ندارد.

این‌طور نیست. برای احیای دریاچه ارومیه کار خوبی صورت گرفته است. نخبگان زیادی از ایران و خارج از کشور وقت گذاشتند و طرح‌هایی را در این زمینه تصویب کرده‌اند. اما چند مشکل در مسیر احیا وجود دارد؛ اول اینکه اعتباری که برای پروژه‌های احیا در نظر گرفته شده بود، کامل تخصیص نیافته است. برای نمونه تصفیه‌خانه فاضلاب تبریز که 100 میلیون متر مکعب می‌تواند آب به دریاچه سرریز کند، اعتبار دریافت نکرده است. البته با معاون اول رئیس‌جمهوری جلسه‌ای در این باره گذاشتیم و قرار شد اعتبار تصفیه‌خانه از منابع غیردولتی یا فاینانس تامین شود. مساله دیگر اینکه باید بپذیریم احیا از عهده دولت به تنهایی بر نمی‌آید. سازمان‌های مردم‌نهاد پیشنهاد داشتند که بخشی از کار به آن‌ها سپرده شود. این پیشنهاد پذیرفته شده و قرار است پیشنهاد عملی بدهند. پیش از پایان سال در جلسه‌ای که با آن‌ها داریم این تفویض اختیار را انجام می‌دهیم. مشکل دیگر این است که کارشناسان معتقدند دستگاه‌های مرتبط مسئولیت‌های خود را هم‌زمان انجام نمی‌دهند و کارها با سرعت یکسان پیش نمی‌رود. به همین دلیل قرار است کارگروهی تعریف کنیم تا تعامل و هماهنگی میان دستگاه‌های مرتبط برقرار شود.

به جز دو مقطع یکی سال 93 و یکی بهمن و اسفند امسال که بارندگی خوب بود، چه وقت دیگری دریاچه جان گرفت؟

مطمئن باشید اگر کارها به روال قبل انجام می‌شد، دیگر دریاچه خشک شده بود. ساخت سدهایی شروع شده و حتی به پایان رسیده بود، اما بهره‌برداری از آن‌ها در 3 استان آذربایجان غربی، شرقی و کردستان متوقف شد. همچنین منابع تامین آب برای دریاچه بررسی و رودخانه زاب در کردستان در این باره انتخاب شد. برای انتقال آب از محل مهار آب‌های مرزی هم 700 میلیارد تومان پول هزینه شده است. جلوگیری از توسعه کشت باغ‌ها در آذربایجان‌شرقی و چغندرقند در آذربایجان‌غربی، آغاز ساخت تصفیه فاضلاب چند شهر شروع از اقداماتی است که در این مدت صورت گرفته و البته هیچ کدام به اندازه بارش رحمت الهی به دریاچه جان نداد. 27 کار برای احیای دریاچه ارومیه تصویب شده است که اگر این 27 مورد با هم به سرانجام برسد، می‌توانیم به احیای دریاچه امیدوار باشیم.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 28 اسفند 96، کدمطلب:10341، www.newspaper.hamshahri.org