در اصطلاح به این نوع از سامانه های تسلیحاتی Rail Gun گفته می شود. اما شاید اولین سوال درباره این نوع از تسلیحات این است که اصولا نحوه عملکرد آنها به چه گونه ای است. در یک زبان ساده باید گفت که در اسلحه‌های ریل گان، گلوله در میان دو ریل با عبور جریان مخالف الکتریکی و ایجاد میدان مغناطیسی قدرتمند، پرتاب می‌شود. خبری از خرج انفجاری نیست و در بخشی از تست ها برای مثال یک پرتابه به وزن ۳ کیلو توانسته به سرعت ۷ برابر سرعت صوت برسد.

برای این که متوجه تفاوت این سرعت با توپ های معمولی باشید بهتر است بدانید برای نمونه، سرعت دهانه یک توپ ۷۶ میلی متری دریایی، در حدود ۲.۵ ماخ است.

نحوه کلی توپ های الکترومغناطیسی

چند نکته درباره این کلاس از سلاح ها بسیار قابل توجه است. اولا سرعت و برد این سلاح ها به نسبت توپ های عادی بسیار بیشتر است. در برخی از طرح ها به رسیدن به بردی نزدیک به ۱۸۰ کیلومتر با سرعت حدود ۷ ماخ توسط ریل گان ها اشاره شده که خود به تنهایی می تواند برای یک هدف، نابودگری مخوف باشد. یک درگیری دریایی را تصور کنید، در همچنین فضایی برخورد یک یا دو گلوله حتی با کالیبری مثل ۱۲۷ میلی متر شاید باعث غرق یا آسیب جدی به یک شناور نشود ولی زمانی که همین پرتاب ها، حتی گونه های کوچکتر با سرعتی نزدیک به ۷ ماخ به هدف برخورد کند انرژی وارد شده به هدف بسیار بیشتر بوده و در نتیجه قدرت تخریب نیز شدیدا افزایش می یابد.

در عین حال در زمان استفاده از ریل گان ها خبری از خرج های انفجاری نبوده و می توان گلوله های بیشتری نیز حمل کرد. آن چیزی که برای فعال کردن این سامانه نیاز است یک ژنراتور برق دی سی است که به همین دلیل در حال حاضر شناورهای جنگی بهترین پلتفورم برای این سلاح ها به حساب می آیند. بر اساس آنچه برخی از شرکت های سازنده ادعا کرده اند این توپ ها می تواند با اهداف مختلفی از شناورهای جنگی گرفته تا هواپیما، موشک بالستیک، ماهواره های ارتفاع پایین تا اهدافی در عمق زمین درگیر شوند.

چالش هایی نظیر اندازه بزرگ برخی از این توپها، تامین انرژی، هدایت گلوله ها در بردهای بالا و البته هزینه های بالای توسعه و تولید انبوه از جمله مشکلات در پیش روی این طرح ها هستند.

عقاب و اژدها به دنبال ریل گان ها

نیروی دریایی آمریکا چندین سال است که پروژه ریل گان ها را به صورت جدی دنبال کرده و چندین شرکت غربی از جمله BAE سیستمز در حال کار بر روی یک ریل گان برای نیروی دریایی آمریکا هستند و البته آزمایش های موفقی را نیز در این بخش انجام داده اند. البته شرکت General Atomics آمریکا نیز یک نمونه زمینی ریل گان را در حد ماکت و نمونه های اولیه به نمایش گذاشته است و ادعا کرده که می تواند بین دو یا سه سال این سلاح را آماده برای تولید کند.

 شرکت BAE یک نمونه مخصوص نیروی دریایی آمریکا را ساخته و آزمایش کرده که این مدل حدود ۱۸۰ کیلومتر برد داشته، سرعت آن در زمان شلیک ۷.۵ و سرعت آن در زمان رسیدن به هدف ۵ ماخ بوده است. در تست های اولیه این توپ توانسته است به نواخت تیر حدود ۵ الی ۶ گلوله دست پیدا کند.

نمونه توپ الکترومغناطیسی ساخت BAE

البته اخیرا پروژه ریل گان ها در آمریکا با مشکل بودجه رو به رو شده و برای نمونه در حال حاضر که مقامات دفاعی آمریکا برای بودجه دفاعی مربوط به سال ۲۰۱۹ در حال بحث و بررسی هستند، هزینه پیشنهادی برای ریل گان ها و سلاح های انرژی مستقیم در حدود ۴۵ میلیون دلار پیشنهاد شده است که مشخصا برای تکمیل پروژه به این بزرگی رقمی کافی نیست. کارشناسان غربی می گویند برخی فرماندهان ارتش آمریکا از جمله نیروی دریایی این کشور معتقدند در حال حاضر درگیری های مهمتری وجود داشته و پروژه ریل گان در حال حاضر جزو اولویت های این کشور محسوب نمی شود.

نمونه توپ الکترومغناطیسی ساخت چین

اما در اواسط بهمن ماه سال ۹۶ بود که مخابره شدن تصاویری از چین باعث تعجب کارشناسان شد. ظاهرا چینی‌ها نیز شدیدا به دنبال رسیدن به توپ های الکترومغناطیسی بوده و به یک نمونه ساخته شده از این توپ ها را بر روی یک شناور Type ۰۷۲ III مخصوص حمل و نقل تجهیزات نصب کرده و برای آزمایش به دریا فرستاده است.

تاکنون خبری رسمی از نتایج این آزمایش بدست نیامده است اما مشخصا چینی ها نیز علاقه شدیدی به این پروژه و توسعه ریل گان ها خصوصا برای نیروی دریایی در حال توسعه خود هستند. برخی گزارشات از تمایل روسیه و طرح مشترک فرانسه و آلمان برای توسعه ریل گان ها نیز خبر می دهد که البته هنوز جزییات آن قابل تایید نیست. مسلما توپ های الکترومغناطیسی از جمله سلاح هایی هستند که با وجود همه چالش هایی که در برابر توسعه آنها وجود دارد، اگر به تولید انبوه برسند موجب تغییر کامل در نوع جنگ ها و دکترین های دفاعی خواهند شد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری تحلیلی مشرق، تاریخ انتشار: 18فروردین 1397، کدخبر:   841125،www.mashreghnews.ir